«Επιδημία» εξάρτησης από την καφεΐνη

Οπως έδειξε αμερικανική μελέτη, δεν είναι λίγοι εκείνοι που ξυπνούν το πρωί με μόνη και κύρια προσμονή το πώς θα καταναλώσουν το καφεδάκι τους, ενώ συνεχίζουν την ημέρα λαμβάνοντας καφεΐνη όχι μόνο από... απανωτούς καφέδες αλλά και από άλλες πηγές, όπως το τσάι ή τα αναψυκτικά τύπου κόλα.

 

Μία εκ των δύο κύριων συγγραφέων της μελέτης, η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχολογίας του American University στην Ουάσιγκτον Λόρα Τζουλιάνο, ανέφερε ότι, όπως προέκυψε από τα στοιχεία της ομάδας της, πολλοί άνθρωποι είναι τόσο εξαρτημένοι από την καφεΐνη ώστε να εμφανίζουν συμπτώματα στέρησης αν δεν λάβουν μεγάλη ποσότητα της ουσίας και να είναι ανίκανοι να μειώσουν τη... δόση τους, ακόμη και αν συντρέχουν λόγοι όπως μια εγκυμοσύνη, ένα καρδιολογικό πρόβλημα ή ένα πρόβλημα με το στομάχι.

 

Η κατάσταση αυτή έχει λάβει το όνομα «διαταραχή χρήσης καφεΐνης» και παρότι η καφεΐνη αποτελεί την πιο κοινή στην κατανάλωση ουσία παγκοσμίως οι ειδικοί άργησαν να ασχοληθούν με την προβληματική χρήση της και να αναγνωρίσουν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειάζεται θεραπεία απεξάρτησης από τον... καφέ (και άλλες πηγές καφεΐνης), σημειώνεται στη μελέτη.

 

«Οι αρνητικές επιδράσεις της καφεΐνης συχνά δεν αναγνωρίζονται, καθώς η συγκεκριμένη ουσία είναι αποδεκτή κοινωνικώς και ενσωματωμένη στα ήθη και στην καθημερινότητα όλων» σημείωσε η δρ Τζουλιάνο και προσέθεσε: «Παρότι πολλά άτομα μπορούν να καταναλώνουν καφεΐνη χωρίς πρόβλημα, για κάποια άλλα η ουσία αυτή συνδέεται με αρνητικές επιδράσεις, με φυσική εξάρτηση, με παρέμβαση στη λειτουργικότητα του ατόμου, το οποίο δεν μπορεί να σταματήσει τη χρήση».

 

Τη μελέτη «Caffeine Use Disorder: A Comprehensive Review and Research Agenda» που παρουσιάστηκε στο επιστημονικό έντυπο «Caffeine Research» συνυπογράφουν με τη δρα Τζουλιάνο οι Στίβεν Μέρεντιθ και Ρόλαντ Γκρίφιθς της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Johns Hopkins καθώς και ο Τζον Χιουτζ από το Πανεπιστήμιο του Βερμόντ.

 

Σε αυτήν γίνεται ανασκόπηση υπαρχόντων στοιχείων σχετικά με τις βιολογικές ενδείξεις που αφορούν την εξάρτηση από την καφεΐνη, την εξάπλωση της συγκεκριμένης εξάρτησης ανά τον κόσμο αλλά και τα οργανικά και ψυχολογικά συμπτώματα που βιώνουν οι εξαρτημένοι από την καφεΐνη.

 

Αν και οι ειδικοί δεν είχαν δώσει τη δέουσα σημασία σε αυτού του τύπου την εξάρτηση επί μακρόν, η επιστημονική κοινότητα φαίνεται ότι το τελευταίο διάστημα οσμίζεται... τον καφέ (και υπό άλλο πρίσμα).

 

Δεν είναι τυχαίο ότι την περασμένη άνοιξη η Αμερικανική Ψυχιατρική Ενωση αναγνώρισε επίσημα τη «διαταραχή χρήσης καφεΐνης» ως πρόβλημα για την υγεία.

 

Οπως σημείωσε η δρ Τζουλιάνο, «οι ειδικοί πιστεύουν λανθασμένα ότι είναι εύκολο για κάποιον να σταματήσει την κατανάλωση καφεΐνης. Και όμως, πληθυσμιακές μελέτες δείχνουν ότι ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των ανθρώπων που καταναλώνουν καφεΐνη σε τακτική βάση δηλώνει ότι θα του ήταν δύσκολο να σταματήσει την κατανάλωση της ουσίας ή να τη μειώσει».

 

Η καφεΐνη είναι το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο διεγερτικό παγκοσμίως - είναι φθηνή και ο καθένας μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτήν. Ωστόσο μελέτες δείχνουν πως όταν κάποιος δεν λάβει τη συνηθισμένη δόση της ουσίας μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα στέρησης, όπως πονοκέφαλοι, κόπωση και δυσκολία συγκέντρωσης. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι πιθανό να παρουσιαστούν ακόμη και συμπτώματα γρίπης, ναυτία και μυϊκοί πόνοι. Στοιχεία μαρτυρούν ότι το 50% ατόμων που στερήθηκαν την καφεΐνη εμφάνισε πονοκεφάλους, ενώ το 13% αισθανόταν τόσο άσχημα ώστε να απουσιάσει από την εργασία του.

 

«Επιπλέον η γενετική μπορεί να μας βοηθήσει στο μέλλον να κατανοήσουμε καλύτερα την επίδραση της καφεΐνης στην υγεία αλλά και σε καταστάσεις όπως η εγκυμοσύνη» σημείωσε η καθηγήτρια του American University.

 

Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία η δρ Τζουλιάνο συστήνει στους υγιείς ενηλίκους να μη λαμβάνουν περισσότερα από 400 mg καφεΐνης ημερησίως - ποσότητα που αντιστοιχεί σε δύο-τρεις κούπες καφέ. Οι έγκυες γυναίκες δεν πρέπει να λαμβάνουν περισσότερα από 200 mg της ουσίας κάθε ημέρα, ενώ την καφεΐνη πρέπει να περιορίσουν και άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση, καρδιολογικά προβλήματα ή ακράτεια ούρων.

 

Πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι ακόμη και αν κάποιος θέλει να μειώσει την καφεΐνη, στην πράξη δεν είναι εύκολο να το καταφέρει, καθώς σε πολλά προϊόντα που την περιέχουν δεν αναγράφεται η ακριβής ποσότητά της. «Αυτή τη στιγμή οι εταιρείες δεν είναι υποχρεωμένες να αναφέρουν την ακριβή ποσότητα καφεΐνης στα προϊόντα τους και προϊόντα όπως, για παράδειγμα, τα ενεργειακά ποτά δεν έχουν συγκεκριμένα όρια περιεκτικότητας σε καφεΐνη» καταλήγει η δρ Τζουλιάνο.

 

Δημοσιεύτηκε στο Helios Plus στις 12 Φεβρουαρίου 2014