Σχετικά με την υλοποίηση των υποχρεωτικών προγραμμάτων, του Δημήτρη Νικολούδη

Αρχικά, θεωρώ ότι η παιδαγωγική δουλειά του δασκάλου εδράζεται σε ένα σύνολο επιστημονικών αρχών και δε συνιστά μία απρόσωπη τεχνική διαδικασία διεκπεραίωσης. Το έργο του, πρωτίστως, αφορά την ουσιαστική μόρφωση των νέων ανθρώπων και όχι αποκλειστικά την ανάπτυξη τεχνικών δεξιοτήτων και ξερών γνώσεων που αποστεώνουν την εκπαιδευτική πράξη από το κοινωνικό και αξιακό της περιεχόμενο. Αντίθετα, η γραφειοκρατική κάθετη άσκηση λειτουργιών υιοθετεί ένα είδος τραπεζικής αντίληψης για την πράξη της μόρφωσης και θεωρείται ασύμβατη με την προοπτική της χειραφέτησης.

Σε σχέση με τα παραπάνω, παρατηρώ πως η σχετική εγκύκλιος για την υποχρεωτική εφαρμογή προαποφασισμένων προγραμμάτων δεν κινείται στην παραπάνω κατεύθυνση. Με δυο λόγια, δεν είναι προϊόν διαλόγου και, επομένως, εγγυάται την εικονική και όχι την υπεύθυνη συμμετοχή.

Επειδή:

Πρώτον, δεν εμπλέκει στο σχεδιασμό της (μέρος του οποίου είναι ο γενικότερος προσανατολισμός και η επιλογή του θέματος) τα δύο άμεσα δρώντα υποκείμενα: το δάσκαλο και το μαθητή. Το πλαίσιο έχει οριοθετηθεί χωρίς εμάς. Όμως, πώς θα πετύχει κάτι που δεν αποτελεί κομμάτι συλλογικού στοχασμού; 

Δεύτερον, δεν συνοδεύεται από ένα ολοκληρωμένο θεωρητικό πλαίσιο που θα στηρίζει το συνολικό εγχείρημα και θα εκλεπτύνει τις γνωσιακές/κοινωνικοπολιτισμικές προτεραιότητες που τίθενται.

Τρίτον, δεν δικαιολογεί γιατί τα συγκεκριμένα αντικείμενα (παραγωγικά θέματα) προκρίνονται έναντι άλλων. Για ποιο λόγο να θεωρήσουμε ότι η κυκλοφοριακή αγωγή έχει σημαντικότερη αξία από άλλα θέματα τα οποία μπορεί να γεννιούνται από την τρέχουσα κοινωνική πραγματικότητα, όπως για παράδειγμα ο πόλεμος ή η κοινωνική βία, ο αποκλεισμός και η φτώχεια; Ποιο είναι το κριτήριο της προτεραιότητάς τους;

Τέταρτον, γιατί θρυμματίζεται το τρίωρο της Ευέλικτης σε δύο και μία ώρες; Τι είναι αυτό που κάνει τις περισσότερες ώρες λιγότερο σημαντικές και επιβάλλει την υποχρεωτικότητα του άλλου σκέλους της Ζώνης;

Πέμπτον, ποιες είναι οι παιδαγωγικές προϋποθέσεις και συνέπειες αν εφαρμοστεί ένα τέτοιο πρόγραμμα - το ίδιο θέμα σε όλες τις «Δευτέρες» ή «Τετάρτες» τάξεις της ελληνικής εκπαιδευτικής επικράτειας, έστω και αν αυτό εφαρμοστεί με μικροδιαφοροποιήσεις; Εξάλλου, τα θέματα που προτείνονται θα έπρεπε να θεωρούνται εξαντλημένα. Δεν έχω καταλάβει ακόμη τι είναι αυτό που κάνει την επικαιρότητά τους αιώνια.

Είναι (σχεδόν) γενικά αποδεκτό ότι το δημόσιο σχολείο θα πρέπει να καλλιεργεί εκείνη την ταυτότητα που θα επιτρέψει τους σημερινούς μαθητές και αυριανούς Έλληνες πολίτες να αντιληφθούν και να ερμηνεύσουν κριτικά τον κόσμο γύρω τους. Όμως, η γραμμή εκείνη (όπως και η δεδομένη επιλογή περιεχομένων) που δημιουργεί κάθετες και ιεραρχικού τύπου εξαρτήσεις δεν αντιλαμβάνεται τις ιδιαιτερότητες της εκπαίδευσης, το αληθινό της διακύβευμα. Η ελευθερία του δασκάλου γίνεται προϋπόθεση της ελευθερίας του μαθητή. 

Τέλος, θα ήταν παράλειψή μου να μην επισημάνω ότι με δεδομένη την καθολικότητα  της αγοραίας ηθικής η οποία τείνει να διαβρώσει (αν δεν το έχει κάνει ήδη) συνολικά την κοινωνική συνείδηση, η επιλογή θεμάτων (ιδιαίτερα όταν συνοδεύονται από διαφημιστικά πακέτα) δεν είναι μια ουδέτερη στιγμή. Ο κίνδυνος να μετατραπεί το δημόσιο σχολείο σε πεδίο επιχειρηματικού ανταγωνισμού δεν είναι επινόηση μιας κακόβουλης σκέψης. Η εμπειρία άλλων χωρών, με πιο ενδεικτική την περίπτωση Channel One στις ΗΠΑ, δεν μας επιτρέπει να εφησυχάζουμε.

Με τιμή 

Νικολούδης Δημήτρης Δάσκαλος Δημ. Σχολείου Ασπροβάλτας Θεσσαλονίκης