Μαρία Δούση Οι περισσότερες ψηφιακές απάτες έχουν εκπαιδεύσει τους χρήστες να αναζητούν «κόκκινες σημαίες»: αιτήματα για κωδικούς, ύποπτα links, απειλές για κλείδωμα λογαριασμών. Ωστόσο, οι πιο αποτελεσματικές επιθέσεις σήμερα κινούνται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση.
Δεν κραυγάζουν. Δεν πιέζουν. Δεν ζητούν τίποτα. Και γι’ αυτό περνούν απαρατήρητες.
Όταν το email μοιάζει απολύτως φυσιολογικό
Το νέο μοντέλο ηλεκτρονικής απάτης βασίζεται σε μηνύματα που δεν διαφέρουν σε τίποτα από την καθημερινή επαγγελματική αλληλογραφία. Πρόκειται για emails με ουδέτερο ύφος, χωρίς ορθογραφικά λάθη, χωρίς υποσχέσεις ή απειλές και χωρίς αιτήματα για προσωπικά δεδομένα.
Συχνά εμφανίζονται ως ειδοποιήσεις, έγγραφα προς έλεγχο, ενημερώσεις ή προτάσεις συνεργασίας. Ακριβώς επειδή δεν προκαλούν ανησυχία, ανοίγονται μηχανικά – και εκεί ξεκινά το πρόβλημα.
Ένα απλό θέμα όπως «Έγγραφο προς έλεγχο» ή «Συνημμένο αρχείο» δεν εγείρει υποψίες. Το μήνυμα είναι σύντομο, ευγενικό και θυμίζει δεκάδες άλλα που λαμβάνονται καθημερινά. Τίποτα δεν προϊδεάζει για απάτη.
Το πραγματικό ρίσκο δεν είναι το μήνυμα
Η απειλή δεν βρίσκεται στο κείμενο του email, αλλά στο συνημμένο ή στην ενέργεια που ζητείται από τον χρήστη. Ένα αρχείο PDF, ένα έγγραφο Word ή ένα κουμπί «προβολής» μπορεί να ενεργοποιήσει διαδικασίες στο παρασκήνιο της συσκευής.
Σε πολλές περιπτώσεις, με το άνοιγμα του αρχείου:
ενεργοποιούνται κακόβουλες λειτουργίες,
ζητούνται άδειες που εγκρίνονται αυτόματα,
αποκτάται πρόσβαση σε δεδομένα χωρίς εμφανή ένδειξη.
Ο χρήστης δεν βλέπει προειδοποιήσεις, δεν εμφανίζεται κάποιο «σφάλμα» και η συσκευή συνεχίζει να λειτουργεί κανονικά.
Γιατί το κινητό τηλέφωνο είναι πιο ευάλωτο
Οι επιθέσεις αυτές αποδίδουν περισσότερο στα smartphones παρά στους υπολογιστές. Η μικρή οθόνη, η περιορισμένη πληροφόρηση και η συνήθεια της γρήγορης αποδοχής όρων καθιστούν το κινητό πιο εύκολο στόχο.
Ενέργειες που στον υπολογιστή θα προκαλούσαν δεύτερη σκέψη, στο κινητό περνούν σχεδόν ασυνείδητα. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι πρόσβαση σε emails, επαφές, αρχεία, φωτογραφίες ή ακόμη και ειδοποιήσεις – χωρίς να έχει προηγηθεί «χακάρισμα» με τη συμβατική έννοια.
Μια απάτη που βασίζεται στη συμπεριφορά
Το συγκεκριμένο είδος επίθεσης δεν στηρίζεται τόσο στην τεχνολογία όσο στην ανθρώπινη συνήθεια. Εκμεταλλεύεται την ταχύτητα με την οποία διαχειριζόμαστε τα emails, την εξοικείωση με ουδέτερες επαγγελματικές επικοινωνίες και την κόπωση από τον καταιγισμό ειδοποιήσεων.
Όσο πιο αθώο φαίνεται ένα μήνυμα, τόσο λιγότερο ελέγχεται.
Τα «αθώα» συνημμένα που χρησιμοποιούνται συχνότερα
Στην πράξη, οι δράστες αξιοποιούν αρχεία που δεν κινούν υποψίες: PDF, έγγραφα με γενικούς τίτλους, ειδοποιήσεις χωρίς σαφή εταιρική ταυτότητα ή αρχεία που «απλώς πρέπει να δείτε». Δεν απαιτείται καμία περαιτέρω ενέργεια πέρα από το άνοιγμα.
Τι μπορούν να κάνουν οι χρήστες
Η προστασία δεν απαιτεί τεχνικές γνώσεις, αλλά αλλαγή στάσης. Βασικοί κανόνες προφύλαξης είναι:
να μην ανοίγονται συνημμένα από αποστολείς που δεν αναμένονται,
να μην δίνονται άδειες χωρίς να είναι σαφές τι επιτρέπουν,
να ελέγχονται θέματα λογαριασμών απευθείας από τις επίσημες εφαρμογές,
να διαγράφονται μηνύματα που δεν έχουν σαφή λόγο ύπαρξης.
Στη σημερινή ψηφιακή πραγματικότητα, οι πιο επικίνδυνες παγίδες δεν μοιάζουν με απάτη. Μοιάζουν με ρουτίνα. Και ακριβώς αυτή η οικειότητα είναι που τις καθιστά τόσο αποτελεσματικές.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 29/12
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
