Νίκος Μακρής Για δεκαετίες, η επιστήμη αναζητούσε τη «χρυσή ηλικία» της ανθρώπινης νοημοσύνης. Όμως οι πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η διανοητική μας πορεία δεν μοιάζει με απλή καμπύλη, αλλά με μια οροσειρά κορυφώσεων, όπου κάθε πνευματική ικανότητα φτάνει στο απόγειό της σε διαφορετική στιγμή της ζωής.
Γνωστική ταχύτητα: Στο ζενίθ στα 24
Το 2014, μελέτη από το Πανεπιστήμιο Simon Fraser στον Καναδά, βασισμένη στις επιδόσεις παικτών του στρατηγικού videogame StarCraft 2, έδειξε ότι η γνωστική ταχύτητα κορυφώνεται γύρω στα 24 έτη. Μετά από αυτή την ηλικία, η ταχύτητα επεξεργασίας μειώνεται, αν και οι μεγαλύτεροι παίκτες ανέπτυσσαν πιο εξελιγμένες στρατηγικές για να αντισταθμίσουν την πτώση.
Η μείωση της ταχύτητας δεν σημαίνει απαραίτητα χειρότερη απόδοση. Ο εγκέφαλος προσαρμόζεται, μαθαίνει και «αντισταθμίζει» με εμπειρία και κόλπα.
Διαφορετικές δεξιότητες, διαφορετικές ηλικίες κορύφωσης
Μια μεγαλύτερη μελέτη του 2015 με πάνω από 48.000 συμμετέχοντες έδειξε ότι δεν υπάρχει μία ηλικία νοητικής ακμής, αλλά διαφορετικές κορυφώσεις:
Η ταχύτητα σκέψης και η βραχυπρόθεσμη μνήμη κορυφώνονται στην ηλικία των 18-20.
Το λεξιλόγιο, η γλωσσική κατανόηση και η γενική γνώση συνεχίζουν να αναπτύσσονται μέχρι τα 40 ή ακόμα και τα 50.
Το 2025, νέα μελέτη στο Science Advances έδειξε ότι οι δεξιότητες γραμματισμού και αριθμητισμού βελτιώνονται μέχρι περίπου τα 40 έτη, ενώ το 2024, μετα-ανάλυση στο NeuroImage έδειξε ότι η ικανότητα εστίασης και αντίστασης σε παρεμβολές φτάνει στο μέγιστο ανάμεσα στα 27 και 36.
Καθοριστικός ο τρόπος ζωής
Οι επιστήμονες πλέον μιλούν για «περιόδους μέγιστης απόδοσης», που διαφέρουν από άτομο σε άτομο, επηρεαζόμενες από:
Γενετική
Εκπαίδευση
Συνήθειες ζωής
Φυσική και ψυχική υγεία
Η έννοια της γνωστικής εφεδρείας — της ικανότητας του εγκεφάλου να διατηρεί την απόδοσή του μέσω μάθησης, άσκησης και πνευματικής δραστηριότητας — θεωρείται σήμερα θεμελιώδης.
Η σωματική άσκηση, η ισορροπημένη διατροφή, η δια βίου μάθηση και η κοινωνική επαφή είναι κρίσιμοι παράγοντες για τη διατήρηση των διανοητικών ικανοτήτων και την πρόληψη νευροεκφυλιστικών παθήσεων.
Η νοημοσύνη ως οροσειρά, όχι ως κορυφή
Δεν υπάρχει μία και μόνη ηλικία διανοητικής υπεροχής. Η νοημοσύνη μας μοιάζει περισσότερο με σειρά από κορυφές:
Στα 20 μας: μέγιστη ταχύτητα επεξεργασίας και ισχυρή βραχυπρόθεσμη μνήμη.
Στα 30 μας: καλύτερη ικανότητα συγκέντρωσης και εστίασης.
Στα 40 μας: κορυφαίο εύρος γνώσεων και ανάλυσης.
Στα 50 μας: πλούσιο λεξιλόγιο και αξιοποίηση εμπειρίας.
Η νοημοσύνη δεν φθίνει απλά με την ηλικία. Εξελίσσεται. Και το πότε βρισκόμαστε στο «καλύτερό μας» εξαρτάται από το τι μετράμε — και ποιοι είμαστε.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 19/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
