Λεωνίδας Βουρλιώτης Μια από τις πιο γνωστές οπτικές ψευδαισθήσεις του κόσμου, η περίφημη εικόνα «πάπια ή κουνέλι», έχει γοητεύσει το κοινό εδώ και πάνω από έναν αιώνα. Δημιουργημένη το 1892, η διφορούμενη αυτή φιγούρα προβάλλεται σήμερα σε άρθρα, τεστ και αναρτήσεις στα social media ως μέσο «ψυχολογικής αποκάλυψης»: τι βλέπετε πρώτο, λένε, αποκαλύπτει στοιχεία της προσωπικότητάς σας.
Αλλά ισχύει κάτι τέτοιο; Ή πρόκειται για έναν ακόμα διαδεδομένο ψυχολογικό μύθο;
Ο Βρετανός ψυχολόγος Ρίτσαρντ Γουάισμαν από το Πανεπιστήμιο του Hertfordshire, μαζί με τη συνάδελφό του Κάρολιν Γουάτ από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, αποφάσισε να διερευνήσει την αξιοπιστία των παραπάνω ισχυρισμών με μια οργανωμένη μελέτη. Η έρευνα συγκέντρωσε 300 συμμετέχοντες, ηλικίας από 18 έως 79 ετών, που κλήθηκαν να εξετάσουν τέσσερις διάσημες διφορούμενες εικόνες:
Το κλασικό "πάπια-κουνέλι"
Το "βάζο του Ρούμπιν"
Η "νέα ή γηραιά γυναίκα"
Η λιγότερο γνωστή "άλογο ή φώκια", μια εικόνα που σχεδιάστηκε το 1968 για ψυχολογική έρευνα.
Οι συμμετέχοντες ανέφεραν τι παρατήρησαν πρώτο σε κάθε εικόνα και στη συνέχεια απάντησαν σε ερωτηματολόγια που εξετάζουν χαρακτηριστικά όπως η αισιοδοξία, η αναβλητικότητα, η προσήλωση στη λεπτομέρεια και το στιλ λήψης αποφάσεων.
Όσα υπόσχονται τα social media, αλλά δεν επιβεβαιώνει η επιστήμη
Σύμφωνα με δημοφιλείς διαδικτυακούς ισχυρισμούς:
Όποιος βλέπει πρώτα την πάπια, θεωρείται αισιόδοξος και σταθερός συναισθηματικά.
Αντίθετα, η παρατήρηση του κουνελιού σχετίζεται (υποτίθεται) με αυξημένη αναβλητικότητα.
Στο βάζο του Ρούμπιν, το να δει κάποιος πρώτα τα πρόσωπα δηλώνει λεπτομερή σκέψη, ενώ το βλέμμα στο βάζο φανερώνει αυθορμητισμό.
Στην εικόνα της νέας/γηραιάς γυναίκας, η γηραιά γυναίκα θεωρείται ένδειξη λογικής και συμφιλιωτικής στάσης, ενώ η νεαρή γυναίκα αποδίδεται σε ανεξαρτησία.
Τέλος, στην εικόνα άλογο-φώκια, η φώκια υποτίθεται πως συνδέεται με ολιστική και αναλυτική σκέψη.
Όμως, η μελέτη δεν εντόπισε καμία στατιστικά σημαντική σύνδεση ανάμεσα σε αυτά τα οπτικά ερεθίσματα και τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά που τους αποδίδονται.
«Ένας νέος ψυχολογικός μύθος»
Ο καθηγητής Γουάισμαν ήταν σαφής: «Αυτοί οι ισχυρισμοί αποτελούν μια νέα μορφή ψυχολογικού μύθου».
Για παράδειγμα, δεν διαπιστώθηκε καμία σύνδεση μεταξύ του να βλέπει κάποιος πρώτα την πάπια και της αυξημένης αισιοδοξίας, ούτε μεταξύ της παρατήρησης των προσώπων στο βάζο του Ρούμπιν και της ικανότητας συγκέντρωσης στις λεπτομέρειες.
Αξιοσημείωτο είναι ότι, στην πλειονότητά τους, οι συμμετέχοντες ανέφεραν πρώτα την πάπια, τη νεαρή γυναίκα, το βάζο και το άλογο — επιλογές που, σύμφωνα με τη λαϊκή ψυχολογία, δεν συνδέονται μεταξύ τους με κάποιο ενιαίο προφίλ.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Η πιο εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών στην Ελλάδα σε 2 ημέρες στα χέρια σου - Δίνεις από το σπίτι σου
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 18/12
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
