Alfavita Newsroom Το «παγωμένο μπουγέλο» (πιο γνωστό ως Ice Bucket Challenge) έχει σαρώσει στο Facebook τους τελευταίους μήνες. Σπάνια, καθώς ανανεώνεις τη σελίδα σου δεν έρχεσαι αντιμέτωπος με κάποιον φίλο ή φίλη που είτε έχει «προκληθεί» είτε προκαλεί εσένα στο μπουγέλωμα. Εκ πρώτης όψεως, μοιάζει με μια καλή πρωτοβουλία: ο κόσμος ενημερώνεται, μαζεύονται χρήματα· όλοι είναι κερδισμένοι. Και όμως, στην πραγματικότητα, οι κύριοι κερδισμένοι είναι όσοι δουλεύουν στην ALSA,1 οι οποίοι πληρώνονται ήδη πολύ καλά, και όσοι μπουγελώνονται, οι οποίοι, παράλληλα με την αυτοεκτίμησή τους, ανεβάζουν κι ένα αστείο βιντεάκι στο Facebook.
Κάποιοι θέλουν ειλικρινώς να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους, κάτι ασφαλώς αξιέπαινο, μόνο που τα παγωμένα μπουγέλα για χάρη της ALSA πιθανότατα δεν είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος για να το κάνουν. Υποψιάζομαι δε ότι μια μεγάλη μερίδα όσων μπουγελώνονται, το κάνουν για να μαζέψουν like στο Facebook. Οι διάσημοι το κάνουν ως έναν τρόπο για να επιδείξουν τους, επίσης διάσημους, φίλους τους. Το όλο πράγμα έχει γίνει κάπως ιδιοτελές.
Σε ό,τι αφορά τα ποσά που έχουν συγκεντρωθεί, υπάρχουν επίσης ερωτηματικά. Η εκστρατεία της ALSA είναι, με μια πρώτη ματιά, επιτυχημένη, πάνω από 70 εκατομμύρια δολάρια έχουν ήδη δωρηθεί στη φιλανθρωπική οργάνωση. Ωστόσο, εκεί βρίσκεται ένα σημαντικό μέρος του προβλήματος: πολλές φιλανθρωπικές οργανώσεις λειτουργούν σχεδόν σαν επιχειρήσεις. Αυτό φαίνεται στις υπέρογκες αμοιβές των στελεχών της ALSA (goo.gl/dYqfmY). Η Διευθύνουσα Σύμβουλος Τζέιν Γκίλμπερτ έχει ετήσιες απολαβές πάνω από 339.000 δολάρια μια πολύ υπολογίσιμη ανταμοιβή για τις ευγενείς φιλάνθρωπες πράξεις της -- για την ακρίβεια, τέτοιους μισθούς θα τους περιμέναμε μόνο σε κορυφαίες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα. Κι όμως, περισσότερα από τα μισά χρήματα που μαζεύει η ALSA χάρη στα μπουγέλα, θα καλύψουν τις αμοιβές των εργαζομένων της.
Η φιλανθρωπική οργάνωση λειτουργεί σαν μια επιτυχημένη επιχείρηση και οι υπάλληλοί της απολαμβάνουν απίστευτους μισθούς. Προφανώς, οι εργαζόμενοι πρέπει να πληρώνονται για τη δουλειά τους, όμως οι συγκεκριμένοι μισθοί μοιάζουν πολύ υψηλοί για ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα, ειδικά όταν αυτοί καλύπτονται από το 50% των χρημάτων που το ίδρυμα μαζεύει απ' τις δωρεές. Πρέπει να γίνει προσπάθεια να μεγιστοποιηθούν τα ποσά που κατευθύνονται στον πραγματικό σκοπό της οργάνωσης, αντί να προσφέρονται τόσο πλουσιοπάροχοι μισθοί. Επιμένουμε σε αυτό το σημείο, γιατί μόνο το 27% των εσόδων κατευθύνεται στη χρηματοδότηση νέων ερευνών (goo.gl/8Nnmy7). Δηλαδή, από τα 70 εκ. δολάρια που έχουν συγκεντρωθεί ως τώρα, μόνο τα 17,5 εκ. θα πάνε στην έρευνα, που είναι αυτό για το οποίο οι άνθρωποι τα έδωσαν!
Δεν πρόκειται λοιπόν για ανιδιοτελή φιλανθρωπία με ηθικά κίνητρα, αλλά για εργασία πολύ καλά αμειβόμενη, κάτι που προσομοιάζει με τον τρόπο λειτουργίας μιας επιχείρησης. Το Ice Bucket Challenge και η διάδοσή του από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προσφέρει ένα θαυμάσιο παράδειγμα: αποδεχόμενοι την πρόκληση να μας μπουγελώσουν με παγάκια, στην ουσία προσφέρουμε στην «επιχείρηση» δωρεάν διαδικτυακή διαφήμιση. Πρόκειται για μια πολύ έξυπνη στρατηγική μάρκετινγκ.
Αξίζει επίσης να επισημάνουμε τις βαθιές διασυνδέσεις μεταξύ της ALSA και της φαρμακευτικής βιομηχανίας. Οι πεινασμένες για κέρδη φαρμακευτικές εταιρείες ήδη κερδίζουν από το Ice Bucket Challenge (goo.gl/tSl4jP). καθώς η ALSA τις «ταΐζει» κεφάλαια. Τόσο στενές σχέσεις με τη φαρμακευτική βιομηχανία, αν και αναμενόμενες, είναι τουλάχιστον ανησυχητικές, δεδομένου του ιστορικού της τελευταίας στις απάτες και τις αμφιλεγόμενες πρακτικές. Παραμένουν πάντως άγνωστες στους συνηθισμένους ανθρώπους, οι οποίοι με μακαριότητα συνεχίζουν να παίρνουν μέρος στο μπουγέλωμα ή να το αντιμετωπίζουν με συμπάθεια, όπως άγνωστο παραμένει και το πόσο λίγα από τα χρήματά τους πάνε όντως στην έρευνα – κι αυτό, χάρη στον σκοτεινό τρόπο με τον οποίο οι φιλανθρωπικές οργανώσεις λειτουργούν και μανιπουλάρουν τα στοιχεία που τις αφορούν (goo.gl/H8BQCy).
Η ALSA δεν είναι η μόνη ένοχη: οι πρακτικές της είναι ενδεικτικές μιας ευρύτερης τάσης στον τρόπο και στους λόγους λειτουργίας των φιλανθρωπικών οργανώσεων. Έχουμε την τάση να αντιμετωπίζουμε τις φιλανθρωπικές καμπάνιες και δράσεις με θετικό τρόπο, σαν ενέργειες που βοηθούν στην καταπολέμηση της κοινωνικής αδικίας. Οι φιλανθρωπικές οργανώσεις παρουσιάζονται ως καλοπροαίρετες και αγαθοεργές, ενώ συχνά επιδίδονται σε επιχειρηματικές πρακτικές. Η ALSA, για παράδειγμα, έχει επενδύσεις ύψους 6,7 εκ. δολαρίων (goo.gl/aOPGmJ).
Οι φιλανθρωπικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις μας παρασύρουν στη σκέψη ότι συνεισφέρουμε σε θετικές αλλαγές, ενώ συχνά αυτό δεν συμβαίνει. Στη μικροκλίμακα, μπορεί πράγματι να συνεισφέρουμε σε μικρές αλλαγές: ένα σχολείο μπορεί να χτιστεί εδώ ή εκεί, για παράδειγμα, κάτι που μοιάζει θετικό. Εντούτοις, στη μεγάλη κλίμακα, η επίδραση είναι πολύ μικρή. Εκατομμύρια, αν όχι δισεκατομμύρια, δολάρια διοχετεύονται στην καταπολέμηση της πείνας στον κόσμο, στην προστασία του περιβάλλοντος ή στην ανακούφιση των φτωχών, όμως πολύ μικρή πρόοδος σημειώνεται σε αυτά τα ζητήματα. Σε κάθε περίπτωση, είναι φανερό ότι αυτού του τύπου η αντιμετώπιση δεν φέρνει αποτελέσματα και δεν φτάνει στη ρίζα των προβλημάτων.
Κάνοντάς μας να πιστεύουμε ότι βοηθάμε στην καταπολέμηση της αδικίας σε παγκόσμια κλίμακα, η φιλανθρωπία δημιουργεί ένα κλίμα το οποίο επιτρέπει στις κυβερνήσεις και τις παγκόσμιες ελίτ να φορτώσουν τις δικές τους ευθύνες στον ευρύτερο πληθυσμό. Οι κυβερνήσεις, ιδίως του δυτικού κόσμου, θα έπρεπε να εργάζονται για την άρση των ανισοτήτων και την παροχή υψηλής ποιότητας ιατροφαρμακευτικής κάλυψης σε όλους. Αντί γι' αυτό, ψαλιδίζουν τις δημόσιες υπηρεσίες και φορτώνουν το βάρος της «φιλανθρωπίας» στους απλούς πολίτες. Κάτι που σημαίνει ότι οι συνηθισμένοι άνθρωποι των ανώτερων μεσοστρωμάτων θα δίνουν κάποια μικροποσά, και οι πλούσιοι θα κόβουν πότε πότε κάποια μεγάλη επιταγή, συνεχίζοντας να παίζουν τον ρόλο τους στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα που παράγει μεγαλύτερη ανισότητα, περισσότερο πόνο και μη αναστρέψιμη περιβαλλοντική υποβάθμιση. Οι πλούσιες ελίτ --στις οποίες ανήκουν οι 85 άνθρωποι που ελέγχουν τον μισό παγκόσμιο πλούτο-- (http://goo.gl/NF4lcA) διαθέτουν αρκετά χρήματα για να εξαλείψουν με ευκολία τα περισσότερα από τα προβλήματα που προσπαθεί να καταπολεμήσει η φιλανθρωπία. Μόνο που δεν υπάρχει αληθινή επιθυμία για ριζική λύση· το θέμα είναι να περνάμε στα προβλήματα κάποιο λούστρο φιλανθρωπίας.
Αφού προσφέρουμε τον οβολό μας για φιλανθρωπικούς σκοπούς, γυρνάμε την πλάτη τεμπέλικα και αμελούμε να μελετήσουμε σε βάθος τα σχετικά ζητήματα. Μια επιταγή ξεπλένει τη συνείδησή μας και μας επιτρέπει να επιστρέψουμε στην καθημερινή μας ζωή. Ο καπιταλισμός (όπως τουλάχιστον τον γνωρίζουμε) πηγαίνει με τη φτώχεια και τον πόνο όπως το γινγκ πάει με το γιανγκ. Αυτός είναι ο τρόπος λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος και η φιλανθρωπία είναι ένας βολικός τρόπος να μην ασχολούμαστε με τον μετασχηματισμό της κοινωνίας. Η φιλανθρωπία μας αποτρέπει από το να ρωτάμε τις βαθύτερες ερωτήσεις και να κάνουμε τη σύνδεση μεταξύ του καπιταλισμού και της κοινωνικής αδικίας, μια σύνδεση που ξεκινάει από μας τους ίδιους. Εξαιτίας της, τα αντιμετωπίζουμε ως ξεχωριστά πράγματα, άσχετα μεταξύ τους -- και αυτό βολεύει μια χαρά τις κυβερνώσες ελίτ.
Αντί λοιπόν να δίνουμε ένα μικρό μέρος των εισοδημάτων μας για φιλανθρωπικούς σκοπούς, θα έπρεπε να αρχίσουμε να αμφισβητούμε την καπιταλιστική παγκόσμια τάξη στην οποία μετέχουμε, αντιμετωπίζοντάς την ως βασική αιτία των ανισοτήτων. Σε αντίθεση με τους διακηρυγμένους στόχους της, η φιλανθρωπία στην πραγματικότητα διευκολύνει το σύστημα, γιατί μας προτρέπει να παραβλέπουμε το ευρύτερο πλαίσιο στο οποίο αναπτύσσονται τα παγκόσμια δεινά και να κρατάμε το κεφάλι μας χωμένο στην άμμο. Πρέπει να αρχίσουμε να «ενώνουμε τις τελείες» και να αποδεχθούμε ότι το σύστημα είναι χαλασμένο και αναπαράγει την αδικία. Πρέπει να αρχίσουμε να θέτουμε τις κατάλληλες ερωτήσεις για την καπιταλιστική μας κοινωνία, όπως γιατί γεννά και διαιωνίζει την ανισότητα και τον πόνο. Και εντάξει, δεν είναι κακό να συμμετέχουμε σε έναν οιονεί αλτρουισμό όπως το Ice Bucket Challenge, φτάνει να ξέρουμε ότι έτσι δεν βοηθάμε στο να αλλάξει το σύστημα, απλώς το διευκολύνουμε.
*Η Amit Singh είναι ερευνήτρια, απόφοιτος του μεταπτυχιακού προγράμματος Global Politics του London School of Economics. Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο opendemocracy.net, στις 3.9.2014.
μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου
1.ALS (Amyotrophic Lateral Sclerosis) είναι η εκφυλιστική ασθένεια πιο γνωστή ως Αμυοτροφική Πλευρική Σκλήρυνση· συχνά, αποκαλείται νόσος του Lou Gehrig. Εδώ η αρθρογράφος αναφέρεται στην ALS Association, τον μεγαλύτερο μη κερδοσκοπικό οργανισμό για την καταπολέμηση της ασθένειας. Βλ. www.alsa.org (Σ.τ.Μ.).
Πηγή: Αυγή
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
