Λεωνίδας Βουρλιώτης Η ακριτική Ψέριμος, ένα μικρό νησί ανάμεσα στην Κάλυμνο και την Κω με λιγότερους από 30 μόνιμους κατοίκους, ζει φέτος μια μοναδική στιγμή: για πρώτη φορά μετά από 16 χρόνια θα ανοίξει και πάλι τις πόρτες του το δημοτικό σχολείο του νησιού. Δύο μικρά παιδιά, ο Ταξιάρχης και η Ελευθερία, θα είναι οι πρώτοι μαθητές που θα ξαναγεμίσουν με φωνές την άδεια αίθουσα.
Η συγκίνηση είναι διάχυτη. Οι παππούδες μιλούν για «αναβίωση», οι νέες οικογένειες νιώθουν δικαίωση που πάλεψαν να μείνουν στον τόπο τους, οι εκπαιδευτικοί βλέπουν να ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο. Ωστόσο, η χαρά σκιάζεται από μια σκληρή πραγματικότητα: στο νησί δεν υπηρετεί γιατρός εδώ και εβδομάδες.
Οι κάτοικοι βρίσκονται αντιμέτωποι με το πιο σκληρό δίλημμα. Από τη μια, η υπερηφάνεια ότι το σχολείο ξαναλειτουργεί μετά από τόσα χρόνια. Από την άλλη, η ανασφάλεια ότι χωρίς ιατρική φροντίδα, κάθε παιδικό ατύχημα ή ασθένεια μπορεί να πάρει δραματικές διαστάσεις.
«Δεν μπορώ να επιστρέψω χωρίς γιατρό» – Η φωνή μιας μητέρας
Η Νομική Ξυλουρά, μητέρα δύο παιδιών, είναι από τις γυναίκες που κράτησαν ζωντανό το νησί. Το 2023 πανηγύρισε μαζί με τους κατοίκους όταν λειτούργησε ξανά το νηπιαγωγείο της Ψερίμου, έπειτα από 27 χρόνια. Φέτος θα έστελνε με χαρά τον γιο της στην Α΄ Δημοτικού.
Όμως, η ίδια θέτει το ζήτημα ξεκάθαρα: «Αν δεν διοριστεί άμεσα γιατρός, δεν μπορώ να επιστρέψω με το μωρό μου στην Ψέριμο».
Η φωνή της δεν είναι μεμονωμένη. Εκφράζει τον φόβο κάθε γονιού που καλείται να μεγαλώσει παιδιά σε έναν τόπο όμορφο αλλά απομονωμένο. «Το νησί μας έχει ψυχή, έχει προοπτική, αλλά χωρίς γιατρό νιώθουμε ότι μας εγκαταλείπουν», συμπληρώνει.
Ένα ατύχημα που θα μπορούσε να έχει άλλη κατάληξη
Τον προβληματισμό της μητέρας επιβεβαιώνει με δραματικό τρόπο η εμπειρία του Σακελλάρη Μαύρου, κτηνοτρόφου και πατέρα δύο παιδιών. Πριν από λίγο καιρό, το παιδί του τραυματίστηκε πέφτοντας στο σπίτι. Με την απουσία γιατρού, η οικογένεια βρέθηκε σε πανικό.
«Χρειάστηκε να φύγουμε εσπευσμένα για την Κάλυμνο. Αν συνέβαινε κάτι πιο σοβαρό, ποιος θα αναλάμβανε την ευθύνη;» αναρωτιέται.
Ο ίδιος δηλώνει πως η επαναλειτουργία του σχολείου είναι όνειρο ζωής, αλλά δεν ξέρει αν αρκεί για να κρατήσει τις οικογένειες στο νησί: «Αν δεν λυθεί το ζήτημα της υγείας, θα αναγκαστούμε να φύγουμε, όσο κι αν μας ματώνει».
Τέσσερα παιδιά, δύο βρέφη – και καμία ιατρική φροντίδα
Στο νηπιαγωγείο της Ψερίμου φοιτούν φέτος τέσσερα παιδιά. Η Ελευθερία και η μικρότερη αδερφή της, η Γαλατιερή, θα μείνουν μαζί με τους γονείς τους όλο τον χειμώνα στο νησί. Η μητέρα τους, Νίκη Κατσουράι, περιγράφει το αδιέξοδο: «Δεν γίνεται να μεγαλώνουν τέσσερα παιδιά και δύο βρέφη σε νησί χωρίς γιατρό».
Για να ανταπεξέλθουν, οι οικογένειες γεμίζουν τα σπίτια τους με φάρμακα, θερμόμετρα, πιεσόμετρα, ακόμη και βασικά ιατρικά υλικά.
«Έχουμε μετατρέψει τα σπίτια μας σε αυτοσχέδια φαρμακεία», λέει χαρακτηριστικά.
«Εθνική υπόθεση να μείνει ζωντανή η Ψέριμος»
Η τοπική αυτοδιοίκηση αντιλαμβάνεται ότι το ζήτημα ξεπερνά τα στενά όρια της παιδείας ή της υγείας. Ο αντιδήμαρχος Παιδείας της Καλύμνου, Ιωάννης Θεοφιλίδης, σημειώνει: «Η παραμονή οικογενειών σε ακριτικά νησιά δεν είναι απλώς θέμα σχολείου ή γιατρού. Είναι ζήτημα εθνικής σημασίας».
Και συνεχίζει: «Η Ψέριμος δεν είναι απλώς ένας μικρός τόπος. Είναι προμαχώνας του Αιγαίου. Αν φύγουν οι οικογένειες, δεν θα χαθεί μόνο η σχολική ζωή, θα χαθεί κομμάτι της ίδιας της Ελλάδας».
Η νηπιαγωγός που έγινε «δεύτερη μάνα»
Στην καρδιά αυτής της προσπάθειας βρίσκεται και η νηπιαγωγός Μαρία Τζαβιταρόγλου, 59 ετών, που από πέρυσι υπηρετεί στο σχολείο. Με τα παιδιά της Ψερίμου φύτεψε λαχανόκηπο, οργάνωσε παρελάσεις, ζωγράφισε το σχολικό κτίριο. «Ένα παιδί μόνο να υπάρχει, μπορεί να αλλάξει ολόκληρο το νησί», δηλώνει.
Η ίδια θεωρεί τιμή της να στηρίζει το νησί, παρά τις δυσκολίες: «Εδώ τα παιδιά σε κάνουν κομμάτι της οικογένειάς τους. Δεν είμαι απλώς νηπιαγωγός, είμαι μάνα, φίλη, γιαγιά μαζί».
Το δημογραφικό που «σβήνει» σχολεία
Η Ψέριμος αποτελεί φωτεινή εξαίρεση σε ένα ζοφερό εθνικό τοπίο. Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, οι εγγραφές στην Α΄ Δημοτικού μειώθηκαν κατά 30.000 μαθητές την τελευταία δεκαπενταετία. Η υπογεννητικότητα και η μετανάστευση νέων ζευγαριών έχουν οδηγήσει σε εκατοντάδες κλειστά σχολεία σε χωριά, ορεινές περιοχές και μικρά νησιά.
Η φετινή επαναλειτουργία του σχολείου της Ψερίμου είναι μοναδική: την ώρα που δεκάδες σχολεία ανά την Ελλάδα κατεβάζουν ρολά, ένα σχολείο ξανανοίγει τις πόρτες του.
Η καθημερινότητα σε ένα «ξεχασμένο» νησί
Πέρα από το σχολείο και τον γιατρό, οι κάτοικοι παλεύουν καθημερινά με τις ελλείψεις: περιορισμένα δρομολόγια πλοίων, ελάχιστες ευκαιρίες απασχόλησης, υψηλό κόστος μεταφορών. Οι οικογένειες με παιδιά βρίσκονται διαρκώς αντιμέτωπες με το ερώτημα αν θα αντέξουν.
«Η Ψέριμος δεν ζητάει πολυτέλειες. Ζητάει τα αυτονόητα: γιατρό, δάσκαλο, καράβι», λέει ένας ηλικιωμένος κάτοικος.
Η Ψέριμος σήμερα βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Από τη μια πλευρά, το σχολείο που ξαναδίνει ζωή και ελπίδα. Από την άλλη, η απουσία βασικών δομών υγείας που απειλεί να αδειάσει ξανά το νησί από νέες οικογένειες.
Το ερώτημα είναι απλό και σκληρό: Θα ακουστεί το πρώτο κουδούνι του σχολείου με χαρά ή με αγωνία;
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 29/8
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
