Χρήστος Κάτσικας Μια νέα υπόθεση δίωξης εκπαιδευτικού έρχεται να «ταράξει» την εκπαιδευτική κοινότητα λίγο πριν από την έναρξη των σχολείων ενώ έχει προκαλέσει κύμα αντιδράσεων και εκφράσεων αλληλεγγύης από εκπαιδευτικούς συλλόγους, γονείς και συναδέλφους της.
Η υπόθεση της Κατερίνας Πανδή, εκπαιδευτικού Φυσικής Αγωγής στο Δημοτικό Σχολείο Αποστόλων Ρεθύμνου, είναι απίστευτη αλλά αληθινή.
Τι συνέβη
Στις 3 Φεβρουαρίου 2025, η Κατερίνα Πανδή συγκράτησε μαθητή που επιχειρούσε να χτυπήσει συμμαθητή του. Λίγες ώρες αργότερα, η μητέρα του παιδιού υπέβαλε μήνυση εναντίον της. Η εκπαιδευτικός οδηγήθηκε στο αστυνομικό τμήμα και πέρασε το βράδυ στα κρατητήρια, ενώ δικάστηκε την επόμενη μέρα. Το δικαστήριο αποφάσισε την οριστική παύση της ποινικής δίωξης, αναγνωρίζοντας την αθωότητά της.
Ωστόσο, παρά την αθώωση από τη Δικαιοσύνη, το «σήριαλ» της υπόθεσης δεν τελείωσε. Ο διοικητικός μηχανισμός της εκπαίδευσης κίνησε διαδικασία Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης (ΕΔΕ) εις βάρος της εκπαιδευτικού, αφήνοντάς την εκτεθειμένη σε περαιτέρω ταλαιπωρία.
Η υπόθεση αυτή έχει προκαλέσει έντονο προβληματισμό στον χώρο της εκπαίδευσης:
- Πόσο προστατευμένοι είναι οι εκπαιδευτικοί όταν καλούνται να διαχειριστούν βίαιες συμπεριφορές μαθητών;
- Γιατί, ακόμη και μετά την αθώωση από τα δικαστήρια, συνεχίζεται η δίωξη από τη διοίκηση;
- Τι μήνυμα στέλνει αυτό στους χιλιάδες εκπαιδευτικούς που καθημερινά προσπαθούν να διατηρήσουν την ασφάλεια στα σχολεία;
Η υπόθεση αυτή δείχνει το κλίμα αβεβαιότητας και πίεσης μέσα στο οποίο εργάζονται οι εκπαιδευτικοί το 2025. Όπως σχολιάζουν συνδικαλιστικοί φορείς, «στην Ελλάδα οι εκπαιδευτικοί κινδυνεύουν να βρεθούν από τη σχολική αίθουσα στα κρατητήρια επειδή έκαναν το αυτονόητο».
Αντιδράσεις και ψηφίσματα στήριξης
ΕΛΜΕ και Σύλλογοι εκπαιδευτικών ΠΕ εξέδωσαν ψήφισμα, καταγγέλλοντας τη συνέχιση των διώξεων και εκφράζοντας τη στήριξή της στην Κατερίνα Πανδή. Στο κείμενο τονίζεται:
«Εκπαιδευτικοί που ασκούν το παιδαγωγικό τους έργο ευσυνείδητα για την προστασία των μαθητών και τη διαχείριση της τάξης, διώκονται πειθαρχικά και ποινικά».
Και ρωτούν ρητορικά: Μέχρι ποιο σημείο μπορεί ένας εκπαιδευτικός να ασκεί τον ρόλο του με ασφάλεια όταν η διαχείριση καθημερινών περιστατικών –όπως η πρόληψη βίας ανάμεσα σε μαθητές– μπορεί να οδηγήσει σε ποινικές διώξεις;
Αντίστοιχη στάση κράτησε και ο Σύλλογος Γονέων του Δημοτικού Σχολείου Σταυρωμένου, που καταδικάζει τις διώξεις και αναφέρει ότι η Κατερίνα Πανδή εργάζεται με ανθρωπιά, δημιουργικότητα και φαντασία, ενώ οι μαθητές την αγαπούν και την εμπιστεύονται.
Παράλληλα, ο Σύλλογος Διδασκόντων του σχολείου στο Σταυρωμένο Ρεθύμνου εξέδωσε ομόφωνη απόφαση, όπου σημειώνεται ότι η Κατερίνα Πανδή δεν έχει επιδείξει ποτέ ανάρμοστη συμπεριφορά, αντίθετα εμψυχώνει και στηρίζει τους μαθητές της με παιδαγωγικό και υποδειγματικό τρόπο.
Το ζήτημα των διώξεων εκπαιδευτικών
Η υπόθεση Πανδή αφενός δεν αφορά μόνο ένα μεμονωμένο περιστατικό αλλά θέτει στο επίκεντρο τη σχέση της κοινωνίας με το δημόσιο σχολείο και τον ρόλο του εκπαιδευτικού και αφετέρου αναδεικνύει ένα ευρύτερο πρόβλημα: τις πειθαρχικές και ποινικές διώξεις που αντιμετωπίζουν εκπαιδευτικοί για ενέργειες που σχετίζονται με τη διαχείριση της σχολικής ζωής, με το έργο τους στην τάξη. Λίγο καιρό πριν είχαμε αντίστοιχη περίπτωση στην Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττικής όπου ο Καθηγητής Φυσικής Αγωγής Κώστας Τουλγαρίδης κατηγορήθηκε ότι «έβαλε τρικλοποδιά» ! σε παιδί την ώρα του διαλείμματος όταν σταμάτησε επικίνδυνο παιχνίδι εφαρμόζοντας τις αποφάσεις του ΣΔ για την ασφάλεια των μαθητών. Η κατηγορία κατέπεσε, κάτω από το βάρος της τοποθέτησης όλων των εκπαιδευτικών του σχολείου και των παρόντων/ουσών στο περιστατικό, αλλά η δίωξη συνεχίζεται.
Οι ενώσεις εκπαιδευτικών ζητούν την άμεση παύση όλων των διώξεων που στοχεύουν σε δασκάλους και καθηγητές για την εκπαιδευτική, πολιτική ή συνδικαλιστική τους δράση.
Η κυβέρνηση έχει καταθέσει πρόταση νόμου στη διαβούλευση για το νέο Πειθαρχικό Δίκαιο, για το οποίο σύσσωμη η εκπαιδευτική κοινότητα (και όλος ο δημόσιος τομέας) έχει αναδείξει τη στόχευσή της που δεν είναι άλλη το να περιορίσει κάθε φωνή και κάθε συλλογική αντίδραση. Αν ψηφιστεί το νέο Πειθαρχικό, θα στήνονται διώξεις και παραπομπές σε πειθαρχικά για κάθε λόγο και αφορμή. Ήδη η ΑΔΕΔΥ καλεί σε ενιαία και δυναμική απάντηση απέναντι στο νέο νομοσχέδιο που επιχειρεί να μεταβάλει ριζικά το Πειθαρχικό Δίκαιο των δημοσίων υπαλλήλων. Με στόχο την υπεράσπιση της συνδικαλιστικής και κοινωνικής δράσης, προκηρύσσεται Πανελλαδική Απεργία την Πέμπτη 28 Αυγούστου, με επίκεντρο τη συγκέντρωση στο Σύνταγμα.
Διεθνείς πρακτικές: Πώς αντιμετωπίζονται ανάλογες υποθέσεις στο εξωτερικό
Ηνωμένο Βασίλειο: Οι εκπαιδευτικοί έχουν δικαίωμα να χρησιμοποιούν «εύλογη φυσική παρέμβαση» για να αποτρέψουν βία μεταξύ μαθητών. Το Υπουργείο Παιδείας έχει εκδώσει σαφείς οδηγίες που τους προστατεύουν νομικά, εφόσον η παρέμβασή τους είναι αναγκαία και αναλογική.
Γαλλία: Η παρέμβαση των δασκάλων σε περιστατικά βίας θεωρείται μέρος των καθηκόντων τους. Οι γονείς μπορούν να υποβάλουν καταγγελίες, αλλά οι διαδικασίες εξετάζονται αρχικά σε υπηρεσιακό επίπεδο, με στόχο να αποφεύγονται αδικαιολόγητες ποινικές διώξεις.
ΗΠΑ: Το νομικό πλαίσιο ποικίλλει από Πολιτεία σε Πολιτεία. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις αναγνωρίζεται το δικαίωμα του δασκάλου να προστατεύει μαθητές από επιθέσεις. Παράλληλα, υπάρχουν νομικοί σύμβουλοι που παρέχονται από τις σχολικές περιφέρειες για την υπεράσπιση εκπαιδευτικών που εμπλέκονται σε καταγγελίες.
Φινλανδία: Δίνεται έμφαση στην πρόληψη μέσω ψυχολογικής στήριξης και συνεργασίας με κοινωνικούς λειτουργούς. Όταν ένας εκπαιδευτικός παρεμβαίνει, θεωρείται αυτονόητο ότι ενεργεί στο πλαίσιο της ευθύνης του. Οι νομικές εμπλοκές είναι εξαιρετικά σπάνιες.
Το συγκριτικό παράδειγμα δείχνει ότι σε πολλές χώρες οι εκπαιδευτικοί απολαμβάνουν θεσμικής κάλυψης, ενώ στην Ελλάδα η νομική τους προστασία παραμένει ασαφής, αφήνοντάς τους εκτεθειμένους σε μηνύσεις και πειθαρχικές διώξεις.
Συγκριτικός πίνακας: Διώξεις και προστασία εκπαιδευτικών διεθνώς
Χώρα | Νομικό πλαίσιο & πρακτική | Προστασία εκπαιδευτικών |
Ελλάδα | Οι παρεμβάσεις εκπαιδευτικών σε επεισόδια μεταξύ μαθητών μπορεί να οδηγήσουν σε ποινικές μηνύσεις ή πειθαρχικές διώξεις, χωρίς ξεκάθαρη θεσμική προστασία. | Περιορισμένη. Οι δάσκαλοι εκτίθενται σε καταγγελίες και διώξεις, όπως στην περίπτωση Πανδή. |
Ηνωμένο Βασίλειο | Σαφείς οδηγίες του Υπουργείου Παιδείας για «εύλογη φυσική παρέμβαση». Ο εκπαιδευτικός προστατεύεται εφόσον ενεργεί αναλογικά. | Ισχυρή νομική κάλυψη. |
Γαλλία | Οι καταγγελίες εξετάζονται πρώτα διοικητικά. Η ποινική δίωξη αποφεύγεται εκτός αν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις. | Μέτρια έως ισχυρή. Προηγείται εσωτερικός έλεγχος. |
ΗΠΑ | Εξαρτάται από την Πολιτεία. Συνήθως αναγνωρίζεται το δικαίωμα προστασίας μαθητών. Νομικοί σύμβουλοι παρέχονται από σχολικές περιφέρειες. | Διαφοροποιημένη αλλά συχνά ενισχυμένη στήριξη. |
Φινλανδία | Έμφαση στην πρόληψη. Η παρέμβαση εκπαιδευτικού θεωρείται αυτονόητη ευθύνη. Νομικές εμπλοκές σπανίζουν. | Πολύ ισχυρή. Ο δάσκαλος έχει θεσμική κάλυψη και κοινωνική αποδοχή. |
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Η πρώτη αργία του Σεπτεμβρίου για όλες τις τάξεις τη νέα σχολική χρονιά
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 27/8
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
