«… «τρεις έμποροι εξ Οδησσού απεφάσισαν την σύμπηξιν τής Φιλικής Εταιρείας και δι’ αυτής την ανάστασιν του υποδούλου Ελληνικού γένους» και θ΄ ακολουθήσουν αμέσως τα ονόματα του Σκουφά, του Ξάνθου και του Τσακάλωφ. Αλλά είναι τόση η αίγλη πού τύλιξε τα πολιτικά πρόσωπα και τούς πολέμαρχους της επανάστασης, γράφτηκαν τόσα για τη ζωή και τους άθλους τους, ώστε τα ονόματα εκείνων που θεμελίωσαν το μεγάλο έργο που δόξασε τους άλλους, να παραμεριστούν και να σκεπαστούν στο πέρασμα του χρόνου…» (Γ. Λαμπρινού, Μορφές του 21, εκδόσεις Κοροντζή, Αθήνα 1943).
Αυτά έγραφε τον Νοέμβριο του 1941, μέσα στις σκοτεινές μέρες της Κατοχής, ο Γιώργος Λαμπρινός προκειμένου να παρουσιάσει τα πορτρέτα των σημαντικότερων προσωπικοτήτων της επανάστασης του 1821.
Ο Νικόλαος Σκουφάς, μικρέμπορος από το Κομπότι της Άρτας, άκουσε το 1812 στη Μόσχα σε έναν κύκλο Ελλήνων τον Κωνσταντίνο Ράδο να μιλάει για εθνικό αγώνα των Ελλήνων προκειμένου να απαλλαχτούν από την Οθωμανική κυριαρχία. Ο Ράδος είχε αγωνισθεί με τους Καρμπονάρους στην Ιταλία. Ο Σκουφάς πίστεψε στο όραμα της ελευθερίας των Ελλήνων και το μοιράστηκε με άλλους δύο Έλληνες, τον Εμμανουήλ Ξάνθο και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ.
Μέσα στο χειμώνα του 1813 - 1814 ξεκίνησαν οι πρώτες συζητήσεις του Σκουφά με τον Ξάνθο και τον Τσακάλωφ. Η μικρή αυτή συντροφιά συζητούσε τα βράδια, στο σπίτι του Σκουφά, τα βάσανα των Ελλήνων και το πως θα μπορούσε κάποια στιγμή να αποτινάξουν το ζυγό της Οθωμανικής κυριαρχίας.
Το 1813-1814 είναι μέσα στο χρονικό πλαίσιο της περιόδου από το 1789 ως το 1848, την οποία ο Έρικ Χόμπσμπομ χαρακτήρισε «εποχή των επαναστάσεων». Πρόκειται για μια περίοδο που οι ιδέες της Γαλλικής και της Αμερικάνικης επανάστασης σαρώνουν την υφήλιο, ακόμη και μετά την ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλώ, το 1815. Οι ιδεολογικές επιρροές των πρώτων Φιλικών έρχονται από αυτές τις επαναστάσεις.
Το καλοκαίρι του 1814, οι τρεις σύντροφοι είχαν αρχίσει να σχεδιάζουν την οργάνωση της μυστικής τους Εταιρείας που σκοπός της ήταν ο ξεσηκωμός των Ελλήνων.
Ο Ξάνθος μετέφερε στον Σκουφά τις εμπειρίες του από το Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο του Παρισιού, μυστική οργάνωση της οποίας ήταν, επίσης, ιδρυτικό μέλος. Ο Σκουφάς πήρε από όλα τα στοιχεία που έθεσε στη διάθεση του ο Ξάνθος και διάλεξε τα πιο χρήσιμα για τη δική του εταιρεία. Και οι τρεις σύντροφοι συμφώνησαν ότι στην προσπάθεια τους να προσεταιριστούν υποψήφια μέλη, έπρεπε να αναφέρονται στην «Ανώτατη Αρχή», η οποία ήταν μυστική (και στην πραγματικότητα ανύπαρκτη).
Η αναφορά σε κάποια ισχυρή αλλά άγνωστη αρχή, ήταν αναγκαία καθώς οι 3 σύντροφοι ήξεραν ότι σχεδόν κανένας εύπορος έμπορος ή ισχυρός κοτζαμπάσης δεν θα έπαιρνε στα σοβαρά τα πολιτικά σχέδια τριών μικρεμπόρων. Για αυτό έπρεπε να υπάρχει ο μύθος μιας «ισχυρής μυστικής και αόρατης αρχής», την οποία υποτίθεται ότι εκπροσωπούσαν οι ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας. Ο όρκος της μη αναζήτησης ή αποκάλυψης της Ανώτατης Αρχής με τίμημα της παραβίασης του ακόμη και τον θάνατο, δεν ήταν κενού περιεχομένου μεγαλοστομία. Η Φιλική Εταιρεία δολοφόνησε τον Γαλάτη και τον Καμαρηνό, όταν διαπίστωσε ότι το μυστικό της «ανύπαρκτης ανώτατης αρχής» βρισκόταν σε κίνδυνο και μαζί του ολόκληρη η Εταιρεία και το πολιτικό της σχέδιο.
Η ήττα του Ναπολέοντα και το συνέδριο της Βιέννης ήταν η ημερομηνία λήξης των μεγάλων οικονομικών ευκαιριών των Ελλήνων εμπόρων. Τα βρετανικά και γαλλικά πλοία επέστρεψαν στη Μεσόγειο και ανάκτησαν τον κύκλο μεταφορικών εργασιών που είχαν τα προηγούμενα χρόνια είχαν αναλάβει οι Έλληνες πλοιοκτήτες. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, όπου η ανεργία μάστιζε ναυτικούς και τεχνίτες και οι αγρότες φτωχοποιούνταν, μπόρεσε το κήρυγμα της Φιλικής Εταιρείας να «πιάσει ρίζες» και να επεκταθεί.
Όμως, η εξάπλωση της Εταιρείας δεν ήταν εύκολη. Οι τρεις σύντροφοι αρχικά πλησιάζουν και πείθουν τον Σέκερη και τον Γαλάτη. Αργότερα, με πολύ κόπο πείθουν τον Άνθιμο Γαζή να γίνει μέλος της Εταιρείας. Λίγο αργότερα, το 1817, η απογοήτευση αγγίζει τον πυρήνα της Εταιρείας. Ο Ξάνθος, απογοητευμένος, ήθελε να τα παρατήσει. Ο Καποδίστριας είχε ήδη αρνηθεί να εμπλακεί στην Φιλική Εταιρεία. Όμως, το φθινόπωρο του 1817 πήγαν στην Κωνσταντινούπολη ο Αναγνωσταράς, ο Χρυσοσπάθης, ο Δημητρόπουλος και λίγο αργότερα ο Παπαφλέσσας και μερικοί Έλληνες οπλαρχηγοί. Οι Φιλικοί έρχονται σε επαφή μαζί τους και η Εταιρεία αρχίζει να πληθαίνει και να αποκτά δυναμική. Η συνέχεια είναι γνωστή.
Χάθηκε η Φιλική Εταιρεία και το αρχικό όραμα των ιδρυτών της στη δίνη του αγώνα;
Το ερώτημα δεν μπορεί να απαντηθεί με ένα ναι ή με ένα όχι, γιατί κάτι τέτοιο δεν θα ήταν σωστό.
Η Φιλική Εταιρεία εξαπλώθηκε. Στους κόλπους της εντάχθηκαν και εφοπλιστές και κοτζαμπάσηδες και οπλαρχηγοί και Φαναριώτες. Φιλικός ήταν ο Μαυροκορδάτος, Φιλικός ήταν και ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Φιλικός ήταν και ο Καρατζάς. Η Φιλική Εταιρεία δεν χάθηκε. Όμως, οι κοινωνικοί ανταγωνισμοί για το ποια ομάδα θα κυριαρχήσει στο νέο ελεύθερο κράτος και ποιο πολίτευμα θα έχει αυτό το κράτος πήγαν πολύ πιο πέρα τον αρχικό γενικό της σκοπό της απελευθέρωσης.
Ο αρχικός ανθρώπινος πυρήνας της Φιλικής Εταιρείας, όμως, όντως έχει ενδιαφέρον να δούμε τι απέγινε.
Ο Σκουφάς πέθανε το 1818 και δεν πρόφτασε να δει την ελληνική επανάσταση.
Ο Τσακάλωφ έφυγε από την Ελλάδα το 1932 και εγκαταστάθηκε στη Μόσχα. Δεν γύρισε ποτέ στην Ελλάδα και πέθανε στη Ρωσία το 1851.
Ο Εμμανουήλ Ξάνθος έζησε σε συνθήκες ανέχειας στην Ελλάδα. Παρακολουθώντας ως απλός πολίτης μια συνεδρίαση της Βουλής, ποδοπατήθηκε στις σκάλες εξαιτίας ενός επεισοδίου που ξέσπασε εκεί. Πέθανε μετά από δώδεκα ώρες στο νοσοκομείο, στις 28 Νοέμβρη του 1852, «Ποιος ήξερε τον φτωχό Ξάνθο για να τον προσέξει;» γράφει ο Γιώργης Λαμπρινός.
Τέλος, ο Γιώργης Λαμπρινός, που από το βιβλίο του Μορφές του 21 αντλήθηκε κυρίως το υλικό για αυτό το μικρό κείμενο, συνελήφθη από τον στρατό στα Τζουμέρκα, μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο αιχμαλώτων ανάμεσα στα Άγναντα και τα Πράμαντα και εκτελέστηκε το 1949.
Πηγή: criticeduc.blogspot.com
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 17 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 17/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
