Χρήστος Κάτσικας Τα τελευταία χρόνια δεν υπάρχει κείμενο της Ε.Ε. και του ΟΟΣΑ για την εκπαιδευτική πολιτική που να μην επικεντρώνεται (ως υποτίθεται αντίδοτο στα «παρωχημένα αναλυτικά προγράμματα», στην «κουραστική εγκύκλια γνώση» και στην «αποστήθιση και τη μηχανική μάθηση» που «μετατρέπει τους μαθητές σε παθητικούς αποδέκτες») στην ανάγκη βελτίωσης των δεξιοτήτων με προτεραιότητα τους τομείς της «καινοτομίας» και της «επιχειρηματικότητας» καθώς και στη μέθοδο «μαθαίνω πώς να μαθαίνω» (learning to learn), η οποία αποτελεί, μάλιστα, μια από τις οκτώ δεξιότητες που έχει αποφασίσει η Ε.Ε. ότι πρέπει να δίνονται μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας για τη «διά βίου μάθηση».
Οι «ήπιες δεξιότητες», οι «χρήσιμες δεξιότητες», οι «νέες εκπαιδευτικές θεματικές» και τα «εργαστήρια δεξιοτήτων», που κλείνει σε όλες τις πτώσεις η υπουργός Παιδείας σε καμιά περίπτωση δεν αποτελούν συγκεκριμένη εκπαιδευτική ιδιοκτησία της νέας ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας, αλλά συνέχεια, με διαφορετικό, ενδεχομένως, πολιτικό μείγμα, όλων των ηγεσιών του Υπουργείου Παιδείας από το 2010 (Άννα Διαμαντοπούλου) και μετά, καθώς απλά αναπαράγουν την εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ (οι δεξιότητες αυτές περιγράφονται εδώ και χρόνια στις κατευθύνσεις του ΟΟΣΑ, με βάση αυτές χτίστηκε ο διαγωνισμός PISA, με τη γνωστή αξιοποίηση των αποτελεσμάτων του) και το εκπαιδευτικό του πρόγραμμα στην προοπτική ανάπτυξης μιας ευέλικτης εργατικής δύναμης σε συνθήκες καθολικής εργασιακής ανασφάλειας.
Να το ξεκαθαρίσουμε: Το ζήτημα των δεξιοτήτων είναι εξαιρετικής σημασίας, γιατί σχετίζεται άμεσα με το τι και το πώς μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο, τι άνθρωπο, τι εργαζόμενο πρέπει να βγάλει το σχολείο, ώστε να είναι φθηνός, πειθαρχημένος, αποδοτικός και εκμεταλλεύσιμος. Ο δικός μας ΣΕΒ, που εξειδικεύει την παραπάνω «γραμμή», απαιτεί «επένδυση σε περισσότερες, καλύτερες και σύγχρονες δεξιότητες, οι οποίες είναι αναγκαίες για την αποτελεσματική λειτουργία των επιχειρήσεων».
Καλυμμένη υποτίμηση της ουσίας της μόρφωσης
Η «εκμάθηση της μάθησης», προτεραιότητα της κυρίαρχης εκπαιδευτικής πολιτικής, στηρίζεται σε ένα είδος γενικής μόρφωσης, το οποίο δεν καλλιεργεί και δεν αναπτύσσει τη συνθετική-αναλυτική σκέψη, δεν δίνει τις βάσεις για την ερμηνεία της κοινωνίας και του κόσμου, δεν στοχεύει καν στην κατανόηση του κόσμου και της κοινωνίας, καθώς αποτελεί μια αποστεωμένη καρικατούρα της «εκμάθησης της μάθησης» που προώθησε το κίνημα της νέας αγωγής. Βασίζεται στον κατακερματισμό της γνώσης, στην άρνηση του ενιαίου χαρακτήρα της.
Ο υπερτονισμός τού «μαθαίνω πώς να μαθαίνω», αποσυνδεδεμένος από το «τι και για ποιο σκοπό μαθαίνω», αποτελεί υποτίμηση της ουσίας της μόρφωσης.
Και όπως εύστοχα σημειώνει ο Πανεπιστημιακός Γιώργος Γρόλλιος, το ζητούμενο για τη μορφωτική αντίληψη της νεοφιλελεύθερης αναδιάρθρωσης είναι η ανάπτυξη της «εκμάθησης της μάθησης», με στόχο την επιλεκτική αξιοποίηση τεμαχισμένων γνώσεων σε συνθήκες εργασίας που αλλάζουν. Μιλάμε για την εξοικείωση του μαθητή με δεξιότητες απαραίτητες στην αγορά εργασίας, τον εφοδιασμό του με ένα «κουτί πρώτων βοηθειών» γεμάτο βασικές γνώσεις/ δεξιότητες με τις οποίες θα βγει στην αγορά εργασίας ώστε να είναι αποδοτικός και εκμεταλλεύσιμος, δηλαδή ακόμα πιο φθηνός.
Είναι φανερό ότι στην εποχή της συντριβής της μόνιμης εργασίας και των ελαστικών σχέσεων εργασίας, η γενική παιδεία ισοπεδώνεται και αποθεώνονται οι αποσπασματικές «δεξιότητες»: ο χειρισμός πληροφοριών αντί της κριτικής σκέψης, ο κατακερματισμός της γνώσης σε χρήσιμα στοιχεία. Αυτή η χρησιμοθηρία οδηγεί στην αδυναμία συνολικής θεώρησης του σύγχρονου κόσμου, εξήγησης και αμφισβήτησής του. Παράλληλα επιδιώκεται να προσαρμοστεί η εκπαίδευση και η εργατική δύναμη στις «νέες συνθήκες», με άλλα λόγια, στην ευελιξία, αποδοτικότητα, ανταγωνιστικότητα, επιχειρηματικότητα, απασχολησιμότητα, κόστος, κλπ, αλλά και να τις αναπτύξει, να τις τυποποιήσει περισσότερο, να τις μετρήσει και να τις ελέγξει, ώστε να διαμορφώσει το σημερινό εργαζόμενο με εργασιακές προδιαγραφές 19ου αιώνα και παραγωγικές δυνάμεις 21ου αιώνα!
Νέος καταιγισμός "καινοτομιών"
Σε μια εκπαιδευτική κοινότητα τσακισμένη από τα χαστούκια των μνημονίων, πτωχευμένη, ζαλισμένη από την πανδημία, ζορισμένη από την τηλε-«εκπαίδευση», πιεσμένη από τις εξαντλητικές "οδηγίες" - "αναθέσεις" του υπουργείου Παιδείας, με την απειλή της αξιολόγησης - χειραγώγησης, το υπουργικό επιτελείο, ήρθε, με τη νέα σχολική χρονιά, ξανά να «ενδυναμώσει» ακόμα περισσότερο το έργο του!
Αλλά για ποιες καινοτομίες μιλάμε;
1. Η παγίωση των εξετάσεων (τύπου “Pisa”) στη ΣΤ’ δημοτικού και Γ’ γυμνασίου
Τη νέα σχολική χρονιά θα έχουμε την ολοκληρωμένη εφαρμογή των εξετάσεων της «ελληνικής Pisa». Φέτος η εφαρμογή θα είναι καθολική, πάντα στην τελευταία τάξη του Δημοτικού και του Γυμνασίου, σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, «με στόχο να αξιολογήσουμε το εκπαιδευτικό μας σύστημα και να διαμορφώσουμε συνθήκες βελτίωσής του», όπως τονίζουν, με επιτηδευμένη αφέλεια και με κάθε ευκαιρία, οι επιτελείς του ΥΠΑΙΘ.
Στην περίπτωση των προβαλλόμενων ως αθώων εξεταστικών δοκιμασιών της λεγόμενης «ελληνικής Pisa» όλη η υπόθεση θα εξελιχθεί σε έναν μηχανισμό «παρακυβέρνησης» της εκπαιδευτικής διαδικασίας, καθώς τα δοκίμια αξιολόγησης θα προωθούν μια συγκεκριμένη αντίληψη για τη σχολική γνώση, τη διδασκαλία, τη μάθηση, τη σχολική επιτυχία, τον μαθητή κ.ά., που προβάλλει (και ώς έναν βαθμό επιβάλλει) αντίστοιχες αρχές στην οργάνωση της ίδιας της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Κοντολογίς, η «ελληνική Pisa» επιχειρεί με όχημα τα πορίσματά της (μέσα από τον έλεγχο των γλωσσικών και μαθηματικών ικανοτήτων των μαθητών) να προσανατολίσει τη σχολική εκπαίδευση σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση.
Eύκολα μπορεί να κατανοήσει κανείς ότι τα αποτελέσματα αυτών των τεστ θα αξιοποιηθούν ως εργαλείο για την κατηγοριοποίηση των σχολείων και θα χρησιμοποιηθούν και ως «κριτήρια» για την αξιολόγηση των ίδιων των εκπαιδευτικών.
2. Η Τράπεζα Θεμάτων και στις απολυτήριες εξετάσεις της Γ΄ Λυκείου
Τη νέα σχολική χρονιά η εφαρμογή της Τράπεζας Θεμάτων, που προβάλλεται με φωτοστέφανο αθωότητας από την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας ενώ αποτελεί το πιο δηλητηριώδες τμήμα της οικοδόμησης του λεγόμενου «νέου σχολείου», θα περιλάβει και τους μαθητές της Γ΄ Τάξη του Λυκείου. Έτσι το ένα γρανάζι (Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής) θα πιάσει το άλλο (Τράπεζα Θεμάτων σε όλες τις τάξεις) και θα «δέσει το γλυκό».
Με αυτόν τον τρόπο το υπουργείο Παιδείας επιτυγχάνει ουσιαστικά μια μετατροπή των ενδοχολικών εξετάσεων του Λυκείου (προαγωγικές και από φέτος και απολυτήριες) σε άτυπες «πανελλήνιες», ενισχύοντας τον ανταγωνιστικό και εξετασιοκεντρικό χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος.
Να αποκαλύψουμε τη συνέχεια; Το υπουργείο Παιδείας θα αλλάξει τους όρους προαγωγής που τους θεωρεί εξαιρετικά ευνοϊκούς για τους μαθητές. Ήδη ετοιμάζεται το σήριαλ «Πέρασε την τάξη ενώ είχε σε 4 μαθήματα κάτω από τη βάση» και έτσι νομιμοποιείται να στηθεί ένας ολοκληρωμένος και «θωρακισμένος μηχανισμός αναχαίτισης» όσων ετοιμάζονται στο μέλλον να χτυπήσουν τις πόρτες του Λυκείου.
3. Η προσφορά των λεγόμενων «εκπαιδευτικών ομίλων»
Οι εκπαιδευτικοί όμιλοι της υπουργού Παιδείας μόνο καινοτομία δεν μπορούν να θεωρηθούν καθώς στην ουσία δεν είναι τίποτα άλλο από τις σχολικές δραστηριότητες (πολιτιστικά προγράμματα, κλπ) που οι εκπαιδευτικοί αναλάμβαναν εδώ και χρόνια, με αυξημένη όμως, τώρα, γραφειοκρατία. Η υπουργός προσφέρει αντί για μισθό μόρια (ναι μόρια!) . Και αυτό είναι το κομβικό σημείο της «νέας» αυτής "καινοτομίας" της υπουργού Παιδείας συν το γεγονός ότι εισάγει «δοκιμαστικά» τη λογική «δυο μέτρα και δυο σταθμά» καθώς όσοι υπηρετούν στα δημόσια σχολεία δεν έχουν μείωση ωραρίου αν συμμετάσχουν στους Ομίλους, ενώ αντίθετα, οι εκπαιδευτικοί των αγαπημένων της Προτύπων-Πειραματικών, αλλά και των Εκκλησιαστικών σχολείων, θα έχουν δίωρη μείωση του ωραρίου!
4. Η εισαγωγή καινούριων ρόλων στην εκπαιδευτική μονάδα (Μέντωρ και Συντονιστής)
Η εισαγωγή καινούριων ρόλων στην εκπαιδευτική μονάδα, και συγκεκριμένα του μέντορα και του ενδοσχολικού συντονιστή με την οποία το Υπουργείο θεσμοθετεί οργανόγραμμα ιδιωτικής επιχείρησης με manager και team managers!
Με τον Μέντορα το ΥΠΑΙΘ δημιουργεί ομαδοποιήσεις και εξουσιαστικές βαθμίδες μέσα στα σχολεία, κόβοντας σε φέτες τους συλλόγους των εκπαιδευτικών και αποδυναμώνοντας την όποια συνοχή τους. Και αυτοί οι μέντορες, εκπαιδευτικοί επιλεγμένοι από τον διευθυντή, θα πριμοδοτούνται με μόρια, στην ανταγωνιστική πορεία τους να γίνουν χαλίφηδες στη θέση του Χαλίφη.
Η άλλη «καινοτομία» οι Ενδοσχολικοί Συντονιστές, η θητεία των οποίων συνεκτιμάται για την επιλογή τους ως στελέχη της εκπαίδευσης, δεν αποτελεί τίποτε παραπάνω από μια ακόμη «διαβάθμιση» - διάσπαση στο «σώμα» του συλλόγου διδασκόντων, έναν ακόμη πολιορκητικό κριό στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών.
Μέντορες και Ενδοσχολικοί Συντονιστές διοικητικά θα τελούν υπό την εποπτεία του διευθυντή της σχολικής μονάδας, οπότε για πρώτη φορά θεσμικά, επιχειρείται να οργανωθεί ένας συνεκτικός μηχανισμός επιβολής της αξιολόγησης μέσα στον ίδιο σχολικό χώρο.
5. Η εισαγωγή της ατομικής αξιολόγησης στα σχολεία
Μετά την προσπάθεια εισαγωγής τής αξιολόγησης της σχολικής μονάδας την προηγούμενη χρονιά, τώρα το Υπουργείο προετοιμάζει το έδαφος για την ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών εισάγοντας όλες τις προαναφερθείσες «καινοτομίες».
Η αξιολόγηση στην εκπαίδευση είναι το στρατηγικό εργαλείο αφενός για την κατηγοριοποίηση των σχολείων και αφετέρου για την ένταση του καθεστώτος χειραγώγησης και ομηρίας των εκπαιδευτικών και δραστικής ελαστικοποίησης των εργασιακών σχέσεων.
Το μοντέλο της αξιολόγησης είναι δεμένο με ένα νήμα με τη λεγόμενη αυτονομία της σχολικής μονάδας και την αποκέντρωση και οδηγεί με μεγάλη ένταση στα σχολεία πολλών ταχυτήτων, στην ταξική διαφοροποίηση στο ίδιο το περιεχόμενο του σχολείου όπου εργαλειοποιείται ό,τι είναι μετρήσιμο, στην ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων των εκπαιδευτικών, στην ενίσχυση του ρόλου της γονεϊκής επιλογής, η χημεία των οποίων αποδομεί τον δημόσιο χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος.
Σύμφωνα με την εύστοχη παρατήρηση της εκπαιδευτικού της Σοφίας Χατζοπούλου όλες αυτές οι πολυδιαφημιζόμενες καινοτομίες δεν είναι απλά «κενοτομίες», με άλλα λόγια, τομές απόλυτα κενές παιδαγωγικού νοήματος. Είναι βολές πυροβολικού στο χαραγμένο εκπαιδευτικό σώμα που επιχειρούν να αλλάξουν τα ανεμολόγια και τους ορίζοντες.
«Επιτήρηση και τιμωρία: Η γέννηση της φυλακής» ονομάζεται ένα βιβλίο του φιλόσοφου Μισέλ Φουκώ γραμμένο στα γαλλικά το 1975. Συνιστά μία μελέτη της εξέλιξης του ποινικού συστήματος στην Ευρώπη κατά τους τελευταίους δύο αιώνες, με αφορμή ντοκουμέντα από την προεπαναστατική και τη μετεπαναστατική Γαλλία. Η φυλακή για τον Φουκώ αποτελεί προνομιακό χώρο εφαρμογής των «πειθαρχικών μεθόδων» μιας «πολιτικής τεχνολογίας» που εξαπλώνεται κατά τον 18ο-19ο αιώνα και σε στρατόπεδα, σχολεία, εργοστάσια κλπ , προκειμένου να διασφαλίσει την υποταγή στην εξουσία, τη συμμόρφωσή της με προκαθορισμένα πρότυπα και τον αποδοτικό έλεγχο.
Μια, τηρουμένων των αναλογιών, αντίστοιχη «μικροφυσική της εξουσίας», διαπερνά το πλέγμα των τελευταίων νομοθετικών παρεμβάσεων του Υπουργείου Παιδείας, καθώς μέσω πειθαρχικών τεχνικών και μεθόδων, επιχειρεί στην εκπαίδευση μια «ολιστική μηχανοδομή» εξουσίας ικανή να κατασκευάζει και να κανονικοποιεί το εκπαιδευτικό προσωπικό, εξοβελίζοντας τις αποκλίσεις.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 17 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 17/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
