Κλείνει σχεδόν ένας χρόνος, από τότε που η ελληνική κυβέρνηση προχώρησε στη ψήφιση του πολυνομοσχεδίου «Αναβάθμιση του Σχολείου και άλλες διατάξεις», όπου παρά τις όποιες ενθαρρυντικές πρωτοβουλίες διαπιστώνονται, προκαλεί εντύπωση η συρρίκνωση των κοινωνικών επιστημών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και η κατάργηση του μαθήματος Κοινωνιολογίας από την ύλη της τρίτης λυκείου.
Για να είμαι ειλικρινής ακόμα δεν έχω αναλογιστεί τη χρησιμότητα αυτής της κίνησης. Ίσως επειδή είμαι Κοινωνιολόγος, ένας επιστημονικός κλάδος όπου στη χώρα μας συχνά ταυτίζεται λανθασμένα με το χώρο της Κοινωνικής Εργασίας και όταν αυτό δεν γίνεται προσπαθούμε απλά να εξηγήσουμε τι κάνουμε!
Μπορεί επίσης, να οφείλεται στο ότι ανήκω στη γενιά που διδάχθηκε λατινικά, αλλά ποτέ δεν αντιλήφθηκα απόλυτα αυτό το νόημα της κλασικής παιδείας. Σε μία χώρα, που η κλασική παιδεία θα έπρεπε να ισούται με την αναβάθμιση και την έμφαση στην αρχαία ελληνική γλώσσα, η οποία θα μας γλύτωνε από πολλά γραμματικά και συντακτικά λάθη, στα οποία προβαίνουμε όλοι μας.
Προφανώς και κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τα οφέλη της κλασικής παιδείας, όμως μοιάζει εξαιρετικά ειρωνικό να επικαλούμαστε το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών χωρών, στις οποίες οι κοινωνικές επιστήμες όχι μόνο είναι ενταγμένες εντός του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά οι ίδιοι οι κοινωνικοί επιστήμονες δεν υπερεκπροσωπούνται στους δείκτες ανεργίες. Μία θέση που θα έπρεπε να γίνεται σεβαστή από πολιτικούς που έχουν φοιτήσει σε Πανεπιστήμια του εξωτερικού, στο χώρο των κοινωνικών επιστημών.
Η εποχή της πανδημίας διαμορφώνει ένα νέο διαφορετικό κοινωνικό περιβάλλον, στο οποίο οι σχέσεις μεταξύ των πολιτών, αλλά και οι σχέσεις κράτους-πολιτών αναδιαμορφώνονται. Πρόκειται για μία σειρά αλλαγών, που ουσιαστικά σηματοδοτούν την ανάγκη «αναδιαμόρφωσης» του κοινωνικού κεφαλαίου και κατ’επέκταση της κοινωνίας. Μία αλλαγή που προέκυψε από μία εξωγενή κρίση, την οποία ήταν αδύνατο να προβλέψει ο νεοφιλελευθερισμός, επαναφέροντας εκ νέου το ζήτημα της σημασίας του κράτους πρόνοιας στη ζωή μας και της συλλογικότητας, έναντι της ατομικότητας.
Οι μεταβολές αυτές που έχουν επέλθει στη ζωή μας σε διάστημα μόλις ενός έτους, αποτελούν το βασικό ερευνητικό αντικείμενο της κοινωνιολογίας. Μίας επιστήμης που μελετά το άτομο πάντα σε συνάρτηση με το κοινωνικό περιβάλλον και άλλες κοινωνικές ομάδες.
Είναι μοναδική επιστήμη διότι προσφέρει μία σφαιρική κατανόηση της κοινωνικής πραγματικότητας, δείχνοντας πώς ακόμη και ορισμένες πλευρές της ανθρώπινης συμπεριφοράς, που χαρακτηρίζονται προσωπικές, μπορούν να ερμηνευτούν κοινωνικά.
Αρκεί κάποιος, να θυμηθεί την έννοια της ανομίας στο έργο του Durkheim. Μία έννοια που έγινε αρκετά προσφιλής στην Ελλάδα της κρίσης, προκειμένου να περιγραφούν, αλλά και να ερμηνευτούν τα φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των δεικτών αυτοχειρίας.
Αντίστοιχα, ο Weber, ήταν εκείνος που αναφέρθηκε στην έννομη βία, ορίζοντας το κράτος ως την «κοινότητα των ανθρώπων η οποία αξιώνει (αποτελεσματικά) το μονοπώλιο στη χρήση της νόμιμης φυσικής βίας σε ένα ορισμένο έδαφος». Παράλληλα, ήταν ο ίδιος που προσδιόρισε τρεις τύπους νομιμοποίησης της εξουσίας, υποστηρίζοντας ότι στον τύπο της ορθολογικής εξουσίας (αυτόν που έχουμε στα σύγχρονα κράτη), «η άσκηση των καθηκόντων κάθε ρόλου γίνεται εντός των νόμιμων ορίων, και δε συγχωρείται κατάχρηση εξουσίας. Αρκετοί πρόεδροι, πρωθυπουργοί, εκπρόσωποι κοινοβουλίου σε διάφορες χώρες έχασαν τη θέση τους, λόγω υπέρβασης των ορίων της νομιμότητας».
Τα αποσπάσματα και οι θέσεις αυτές προέρχονται από το σχολικό βιβλίο Κοινωνιολογίας της τρίτης λυκείου, ένα βιβλίο που έχει ήδη καταργηθεί. Ένα βιβλίο στο οποίο βρίσκουμε και τον Marx, αυτή την εξαιρετική προσωπικότητα που έχει επηρεάσει σημαντικά το χώρο της κοινωνιολογικής σκέψης, έστω και αν πολλοί –συντηρητικοί- πολιτικοί «χρεώνουν» χάρη στη σκέψη του, την Κοινωνιολογία στο χώρο της αριστεράς.
Είναι βέβαια σημαντικό σε αυτό το σημείο να επισημανθεί ότι ο Marx, μίλησε απλά για την «πάλη των τάξεων», κάτι που υφίσταται διαχρονικά και δυστυχώς όπως μας επιβεβαίωσε η περίπτωση του κορωνοϊού οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες θα οξύνονται, αφού οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι και τα επίπεδα φτωχοποίησης στις ευάλωτες ευπαθείς κοινωνικά ομάδες, αυξήθηκαν.
Στην ίδια διδακτέα ύλη, γίνεται αναφορά και στο φαινόμενο της πολιτικής αλλοτρίωσης, το οποίο μάλιστα εξετάστηκε στις Πανελλαδικές εξετάσεις 2019-2020. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένας από τους παθογόνους παράγοντες που δυσχεραίνουν τη λειτουργία του ελληνικού κράτους, είναι το ρουσφέτι και οι πελατειακές σχέσεις, την ίδια ώρα που υπογραμμίζεται η χρησιμότητα της ενεργούς συμμετοχής των πολιτών στην ουσία της δημοκρατίας και στον έλεγχο της εξουσίας.
Είναι αυτό το μάθημα, που σε κάθε κεφάλαιο παρουσιάζει τη συνεχή αλληλεπίδραση κοινωνίας και ατόμου, επιδιώκοντας με αυτό τον τρόπο να συμβάλλει στη χειραφέτηση των ατόμων και στην ανάπτυξη της κριτικής τους διάστασης.
Είναι άλλωστε εκείνο το βιβλίο, που μιλά για την κοινωνία της πληροφορίας και τη σημασία της τηλεκπαίδευσης, πριν καν φανταστούμε ότι σε δύο συνεχόμενες σχολικές χρονιές η διαδικτυακή τάξη θα αντικαταστούμε τη δια ζώσης διδασκαλία!
Παρατηρώντας τα παραπάνω, εύλογα διερωτώμαι αν η αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος, βρίσκεται όντως στις σωστές γραμμές. Η χώρα μας συνεχίζει να εμμένει σε ένα συντηρητικό, απαρχαιωμένο εκπαιδευτικό σύστημα, στο οποίο κυριαρχεί η «στείρα αποστήθιση», με οποιαδήποτε κριτική σκέψη να υπόκειται στην υποκειμενική αντίληψη του εκάστοτε εξεταστή.
Επιπλέον, αναρωτιέμαι πώς ο χώρος αυτός, στον οποίο ανήκει η πλειοψηφία των σχολών του 1ου επιστημονικού πεδίου δεν θα «εκπροσωπείται». Μιλώντας για εκπροσώπηση δεν στέκομαι απλά στην αντικατάσταση του μαθήματος από τα Πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα, αλλά στην πλήρη κατάργησή του, όταν το βιβλίο Κοινωνιολογία του A.Giddens, περιλαμβάνεται στα προγράμματα σπουδών σχολών που εντάσσονται στο χώρο των τεχνικών και οικονομικών επιστημών.
Το κύριο ερώτημα όμως παραμένει. Ποιος θα μιλήσει στα παιδιά για αυτές τις αλλαγές που έχουν υπάρξει στη ζωή μας και για αυτές που θα υπάρξουν; Πώς μπορούν τα παιδιά να κατανοήσουν τις έννοιες της ατομικής υπευθυνότητας και συλλογικής προστασίας, δίχως εκείνο το μάθημα που εξηγεί τη σχέση του ατόμου με την κοινωνία και ειδικότερα την έννοια της συλλογικής συνείδησης;
Στην πραγματικότητα, τα ερωτήματα αυτά θα μείνουν αναπάντητα. Την ίδια ώρα που η κοινωνική συνοχή αποδυναμώνεται, η αμφισβήτηση απέναντι στο κράτος εντείνεται, τα κοινωνικά προβλήματα και οι ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές οξύνονται, η ελληνική κυβέρνηση αποφασίζει τη συρρίκνωση των κοινωνικών επιστημών. Μία πολιτική απόφαση με δυσμενείς επιπτώσεις σε κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Μία απόφαση όπου στερείται λογικής, αφού στα τμήματα Κοινωνικών Επιστημών θα συνεχίζουν να φοιτούν χιλιάδες Έλληνες, με την πλειοψηφία είτε να καταλήγει στο εξωτερικό, είτε στο ταμείο ανεργίας, μέχρι να συνειδητοποιήσουν ότι απλά θα πρέπει να κάνουν κάτι άλλο, γιατί σε αυτή την χώρα ο Κοινωνιολόγος εργασιακά, δεν έχει μέλλον!
* Μαρία Μουζάκη, Κοινωνιολόγος και Υποψήφια διδάκτορας στο τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 8/5
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 8/5
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
