Με τον όρο «ταξικός χαρακτήρας», κατάσταση που ασφαλώς αποτελεί λίγο έως πολύ παγκόσμιο φαινόμενο, εννοούμε τις διαφορετικές δυνατότητες που έχει κάθε τάξη ως προς την πρόσβαση στο αγαθό της μόρφωσης.
Η Πολιτεία θεωρητικά έχει την υποχρέωση να αμβλύνει τις ανισότητες και να παρέχει δυνατότητες πρόσβασης στη μόρφωση και στους οικονομικά αδύναμους. Ωστόσο, αυτό που κατά κανόνα κάνουν οι κυβερνήσεις, είτε με την ελλιπή χρηματοδότηση είτε με τους νόμους που ψηφίζουν, είναι να αποδέχονται και να συμβάλλουν στον ταξικό χαρακτήρα της Εκπαίδευσης, οδηγώντας σε αυτό που – και συνθηματολογικά αν θέλετε – συνηθίσαμε να ονομάζουμε «μόρφωση για λίγους και εκλεκτούς».
Παρόλα αυτά, το «σύνθημα» αρχίζει σιγά-σιγά να θεωρείται ξεπερασμένο. Δυστυχώς όχι γιατί εφαρμόζεται μια προσπάθεια αντιστροφής της κατάστασης, αλλά γιατί η μόρφωση καταντάει tres banal ακόμα και για τους προνομιούχους. Ως αφορμή για τον συλλογισμό μου παίρνω το νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας για την Ιδιωτική Εκπαίδευση. Με τον νέο νόμο, εφόσον ψηφιστεί, αποσύρεται η εποπτεία της Πολιτείας στον τρόπο λειτουργίας των ιδιωτικών σχολείων και των παρεχόμενων υπηρεσιών τους. Με απλά λόγια, καθίσταται ευκολότερη η απόκτηση «αγορασμένων» απολυτηρίων με άριστα. Επίσης, τον περασμένο χειμώνα ψηφίστηκε η εξίσωση των πτυχίων των ΑΕΙ με εκείνα των ιδιωτικών Κολεγίων – των τελευταίων η αξιοπιστία στην παροχή τίτλων σπουδών έχει πολλάκις αμφισβητηθεί. Ακόμα, πριν μερικά χρόνια, συνάδελφος εκπαιδευτικός, που δεν βρίσκεται πλέον εν ζωή, απολύθηκε από ιδιωτικό σχολείο μετά από τον μηδενισμό γραπτού διαγωνίσματος, λόγω απόπειρας αντιγραφής, μαθητή - παιδιού γνωστού πολιτικού.
Τα παραπάνω αποτελούν μικρές ή μεγαλύτερες ψηφίδες ενός μωσαϊκού του οποίου η εικόνα υπαγορεύει την απομάκρυνση από το «μόρφωση για λίγους και εκλεκτούς» και την προσέγγιση στο «προσόντα για λίγους και εκλεκτούς, ακόμα και χωρίς μόρφωση». Η κυρίαρχη τάξη, συνεπαρμένη από ένα αίσθημα παντοκρατορίας και προστατευμένη από μια κρούστα προπαγάνδας των Μ.Μ.Ε., αδιαφορεί για τη γνώση, παρόλο που μπορεί να την αγοράσει – «μια χαρά είμαστε και χωρίς αυτή», μας λέει. Για ό,τι άλλο χρειαστεί υπάρχουν οι πληρωμένοι image makers και influencers – ημιαμόρφωτοι κατά τα άλλα και οι ίδιοι.
(Τώρα βέβαια, για να πούμε και την αλήθεια, έχουμε ήδη περάσει και στο επόμενο στάδιο: «Θέσεις ισχύος για λίγους και εκλεκτούς, ακόμα και χωρίς προσόντα». Ειδικά με αυτή την κυβέρνηση, το έχουμε δει σε αρκετές περιπτώσεις).
Έτσι, η «αμορφωσιά» γίνεται στόχος. Κυρίαρχο ιδεολόγημα. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης «τρως κράξιμο», αν υποστηρίξεις ή σχολιάσεις μια άποψη συγκροτημένα και κόσμια. Αντιθέτως, τα απαξιωτικά και αστήρικτα σχόλια συγκεντρώνουν προτιμήσεις και οπαδούς. Σκέφτομαι τον Θουκυδίδη, που γράφει ότι στον ελληνικό κόσμο του 5ου π.Χ. αιώνα τις περισσότερες φορές επικρατούσαν οι διανοητικά κατώτεροι έναντι των σοφότερων (!) αντιπάλων τους. Φαντάζει αδιανόητο, αλλά συνέβαινε και συμβαίνει.
Ο Θουκυδίδης καταγγέλλει κομματικές παρατάξεις και φατρίες. Εδώ η καταγγελία αφορά την Πολιτεία (που ασφαλώς δεν είναι αποδεσμευμένη από φατρίες και κόμματα). Είναι θλιβερό και εξοργιστικό ταυτόχρονα μια κοινοβουλευτική δημοκρατία σχεδόν να εξαφανίζει τις Κοινωνικές Επιστήμες και τις Τέχνες από το σώμα της Εκπαίδευσης. Αλλά και στα μαθήματα που παραμένουν είμαι βέβαιος ότι σε πολλά θα αλλάξει το περιεχόμενο, ώστε να καλλιεργείται λιγότερο ο προβληματισμός και η κριτική σκέψη των μαθητών, σε συνδυασμό ασφαλώς με ένα εξετασιοκεντρικό σύστημα, που δεν αφήνει πολλά περιθώρια για δημιουργικές και ερευνητικές προσεγγίσεις. (Μην ξεχνάμε ότι καταργήθηκε και το μάθημα «Ερευνητικές Δημιουργικές Εργασίες»). Ας αναλογιστούμε επίσης πώς ασκήθηκε (ή δεν ασκήθηκε) η επιδοματική πολιτική στους καλλιτέχνες τον καιρό της καραντίνας. Όχι τυχαία, ό,τι βοηθάει και όποιοι βοηθάνε να «ανοίξει το μυαλό μας» στοχοποιούνται και περιθωριοποιούνται.
Συμπερασματικά, η κυρίαρχη τάξη μετατρέπει τη μόρφωση, με την ευρεία έννοια, από αγαθό για λίγους σε κάτι που απαξιώνεται ή δέχεται πόλεμο. Από αυτή την άποψη, η υπεράσπιση της Παιδείας και του Πολιτισμού πρέπει να γίνει αντικείμενο πάλης για τους ανέργους, τους εργαζόμενους, τη νεολαία. Είναι όρος για να έχουμε ζωή, όχι απλά επιβίωση.
* Ο Χρήστος Σουρουλής είναι αιρετός ΠΥΣΔΕ Ρεθύμνου και πρώην Γραμματέας Δ.Σ. ΕΛΜΕ Ρεθύμνου
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 22 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 22/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
