Επαγγελματική Εκπαίδευση στην Ελλάδα: Αέναη περιδίνηση ή η Κατάρα του Σίσυφου;
του Παντελή Γαλίτη
«Εκεί είδα και το Σίσυφο σ’ ένα μεγάλο αγώνα,
βράχο πελώριο να βαστά στα δυο γερά του χέρια.
Χέρια και πόδια στύλωνε στη γη για να τον σπρώξει
σε μια κορφή. Κι ότι έμελλε στην άκρη ενὸς να φτάσει,
έστρεφε πίσω ορμητικὰ τότε ο πελώριος βράχος
και κάτω πάλε στα ριζὰ κατρακυλούσε ο έρμος.
Πάλε ξανὰ αγωνίζονταν να τον γυρίσει πίσω
κι έτρεχε ο ίδρος κι άγγιζε το χώμα η κεφαλή του.»[i]
Οι παραλληλισμοί στο παρακάτω απόσπασμα από το έργο του Albert Camus: «Ο μύθος του Σισύφου- Δοκίμιο για το παράλογο (1942)», επαφίενται στην διακριτική επιλογή και στην κρίση των αναγνωστών αυτού του άρθρου:
«Οι θεοί είχαν καταδικάσει τον Σίσυφο να σπρώχνει ασταμάτητα ένα βράχο μέχρι την κορυφή ενός βουνού, απ’ όπου η πέτρα κατρακυλούσε από το ίδιο της το βάρος. Είχαν σκεφτεί, και κάπως δικαιολογημένα, ότι δεν υπάρχει πιο φοβερή τιμωρία από την ανώφελη και ανέλπιδη εργασία.
Αν πιστέψουμε τον Όμηρο, ο Σίσυφος ήταν ο πιο συνετός και ο πιο προνοητικός από τους θνητούς. Μια άλλη όμως παράδοση τον παρουσίαζε ως ληστή. Δεν βλέπω εδώ καμιά διαφορά. Οι γνώμες διχάζονται πάνω στα αίτια που τον ανάγκασαν να καταντήσει ο ανώφελος δουλευτής του Άδη. (…) Λένε ακόμα πως, όταν ο Σίσυφος ήταν ετοιμοθάνατος, θέλησε απερίσκεπτα να δοκιμάσει την αγάπη της γυναίκας του. Της παράγγειλε να μη θάψει το πτώμα του, αλλά να το πετάξει καταμεσής της δημόσιας πλατείας. Ο Σίσυφος βρέθηκε στον Άδη. (…).
Έχουμε ήδη καταλάβει ότι ο Σίσυφος είναι ο παράλογος ήρωας, τόσο για τα πάθη του όσο και για το βασανιστήριό του. Η περιφρόνησή του απέναντι στους θεούς, το μίσος του για το θάνατο και το πάθος του για τη ζωή, του στοίχισαν τούτο το ανείπωτο μαρτύριο όπου όλο το είναι του επιδίδεται σε κάτι που δεν τελειώνει ποτέ. Είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσει για τα γήινα πάθη του. (…) Σ’ αυτόν εδώ (ενν.: τον μύθο) βλέπουμε μόνο όλη την προσπάθεια ενός τεντωμένου κορμιού για ν’ ανασηκώσει την τεράστια πέτρα, να την κυλήσει και να τη σπρώξει ν’ ανεβεί μια πλαγιά εκατοντάδες φορές ξανά και ξανά. Βλέπουμε το συσπασμένο πρόσωπο, το μάγουλο κολλημένο πάνω στην πέτρα, τη βοήθεια ενός ώμου που δέχεται τον λασπωμένο όγκο, το ένα πόδι που τη στηρίζει, την επαναληπτική προσπάθεια με τεντωμένα μπράτσα, την εντελώς ανθρώπινη σιγουριά των δυο χεριών γεμάτων χώμα. Στο τέλος αυτής της τρομερής προσπάθειας, μετρημένης μ’ ένα διάστημα δίχως ουρανό κι ένα χρόνο δίχως τελειωμό, ο σκοπός εκπληρώνεται. Ο Σίσυφος βλέπει τότε το βράχο να κατρακυλά σε λίγες στιγμές προς τους πρόποδες του βουνού απ’ όπου θα πρέπει να την ανεβάσει πάλι στην κορυφή. Ξανακατεβαίνει στην πεδιάδα.
Ο Σίσυφος μ’ ενδιαφέρει κατά τη διάρκεια αυτής της επιστροφής, αυτής της ανάπαυλας. Ένας άνθρωπος που μοχθεί τόσο κοντά στις πέτρες, πέτρα ήδη κι ο ίδιος! Τον βλέπω να ξανακατεβαίνει, με βαρύ αλλά σταθερό βήμα, προς το ατέλειωτο μαρτύριό του. Τούτη η ώρα που είναι σαν μια ανάσα και που επαναλαμβάνεται το ίδιο σίγουρη με τη δυστυχία του, τούτη η ώρα είναι η ώρα της συνείδησης. Σε καθεμιά απ’ αυτές τις στιγμές, από τότε που αφήνει την κορυφή και βουλιάζει σιγά σιγά στις φωλιές των θεών, είναι ανώτερος της μοίρας του. Είναι πιο δυνατός από το βράχο του.
Το τραγικό του μύθου βρίσκεται στη συνείδηση του ήρωα. Πού θα ήταν, πράγματι, ο μόχθος του, αν σε κάθε βήμα τον στήριζε η ελπίδα της επιτυχίας; Σήμερα, ο εργάτης κάνει την ίδια δουλειά όλες τις μέρες της ζωής του κι αυτή η μοίρα είναι το ίδιο παράλογη. Είναι όμως τραγικός μόνο τις σπάνιες στιγμές που αποκτά συνείδηση. Ο Σίσυφος, προλετάριος των θεών, ανίσχυρος κι επαναστατημένος, γνωρίζει όλη την έκταση της άθλιας κατάστασής του: αυτήν σκέφτεται καθώς κατεβαίνει. Η διαύγεια του πνεύματός του, που θα ’πρεπε να ήταν το μαρτύριό του, ολοκληρώνει ταυτόχρονα τη νίκη του. Κανένα πεπρωμένο δεν αντέχει στην περιφρόνηση (…).
Για τα παραπάνω:
«Ο Όμηρος δεν αποκαλύπτει ποιο ήταν το παράπτωμα του Σισύφου, και στις αρχαίες πηγές βρίσκουμε διαφορετικές εκδοχές. Ωστόσο, για όλους τους αρχαίους, ο Σίσυφος ήταν αξιολύπητος. Για τον Καμύ, είναι αξιοθαύμαστος. Ο Σίσυφος, αντί να ενσαρκώνει τη μοίρα που περιμένει εκείνα τα λίγα ανθρώπινα όντα που τολμούν να αψηφούν τους θεούς, συμβολίζει τη μοίρα όλων των ανθρώπων που βρίσκονται καταδικασμένοι να ζουν σ’ ένα κόσμο χωρίς θεούς. Είναι αξιοθαύμαστος γιατί δείχνει τον παραλογισμό της ανθρώπινης ύπαρξης, που είναι περισσότερο άσκοπη παρά άδικη.
Αντί να τα παρατήσει και να αυτοκτονήσει, εξακολουθεί να μοχθεί, μολονότι έχει πλήρη επίγνωση πως η κάθε προσπάθειά του θα αποβεί μάταια. Ο δικός ηρωισμός είναι ο μόνος που επιτρέπει ένας κόσμος δίχως νόημα, χωρίς θεούς δηλαδή. Ο Καμύ χρησιμοποιεί το μύθο του Σισύφου για να δραματοποιήσει την ανθρώπινη κατάσταση (…)»[ii]
Έχει, ήδη, ξεκινήσει, η δημόσια διαβούλευση για το νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, με θέμα: «Αναβάθμιση του Σχολείου και άλλες διατάξεις».
Ανάμεσα στις τροπολογίες αυτού του νομοσχεδίου έχουν «παρεισφρήσει» και τρία άρθρα με ιδιαίτερο (ζωτικό!), για την ίδια την ύπαρξη του Επαγγελματικού Λυκείου (ΕΠΑΛ), ενδιαφέρον: το άρθρο 50, το άρθρο 51 και το άρθρο 52. Τα τρία αυτά άρθρα έρχονται να επαναπροσδιορίσουν τον ίδιο τον ρόλο της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και να θέσουν θέμα της ίδιας της οντότητάς της ως δεύτερου πυλώνα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην χώρα μας, δίπλα και ισότιμα σε αυτόν της Γενικής Εκπαίδευσης. Και η αμφισβήτηση αυτή επιδιώκεται να στηριχτεί σε τεκμηρίωση που φαντάζει εντελώς ατεκμηρίωτη και προδήλως αντιεπιστημονική.
Το άρθρο 51 θέτει ως ανώτατο ηλικιακό όριο εγγραφής μαθητών στα ημερήσια ΕΠΑ.Λ. τα δεκαεπτά (17) έτη. Στηριζόμενη στην επιστημονικά τεκμηριωμένη (;) αιτιολογική πρόταση ότι τα ΕΠΑ.Λ. είναι δομές εκκόλαψης της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού (τόσο σύντομα και εύκολα βρέθηκε τελικά η αιτία των φαινομένων ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού και, σε κάθε περίπτωση, μακριά από εμάς τα αρνητικά στερεότυπα για τη Επαγγελματική Εκπαίδευση…) αποφασίστηκε να υιοθετηθεί η προτεινόμενη τροποποίηση του άρθρου 51, με την οποία: «καθορίζεται μέγιστο ηλικιακό όριο για την εγγραφή στα ημερήσια ΕΠΑ.Λ., με σκοπό την αποτελεσματικότερη πρόληψη φαινόμενων ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού, τα οποία παρατηρούνται ιδίως μεταξύ ενηλίκων και ανηλίκων μαθητών». Ήταν τόσο εύκολη η αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων… Κρίμα για τις, κάθε σχολική χρονιά (στις 6 Μαρτίου), «χαμένες» διδακτικές ώρες που αφιερώνονται στην Πανελλήνια Ημέρα Κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού… Και το εντυπωσιακό είναι ότι το πρόβλημα αυτό, δυστυχώς, δεν φαίνεται να αντιμετωπίζεται τόσο εύκολα και δραστικά (με μιαν ανάλογη νομοθετική ρύθμιση) στα Γενικά Λύκεια (ΓΕΛ). Εκτός και αν δεν υφίσταται εκεί… (Δεν αφορά αυτή η εκτίμηση σε τυχόν εμπαθή υπαινιγμό για τον δεύτερο και ισότιμο πυλώνα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην χώρα μας, τα ΓΕΛ ). Όμως, τι θα γίνει με την ενδοσχολική βία και τον εκφοβισμό στα Γυμνάσια και στα Δημοτικά;
Φαίνεται πως το κλίμα των ημερών – ή, καλύτερα, του κορονοϊού – έχει επηρεάσει τον τρόπο αντιμετώπισης σημαντικών διαχρονικών κοινωνικών προβλημάτων. Έτσι, όπως όταν εντοπίζεται μια εστία μόλυνσης από κορονοϊό σε μία δομή, τίθεται άμεσα σε καραντίνα όλη η δομή, έτσι, αφού – όπως τουλάχιστον αφήνεται να εννοηθεί – εντοπίστηκε η εστία γέννησης της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού: το ΕΠΑΛ, άμεσα λαμβάνεται η απόφαση να τεθεί αυτή η εκπαιδευτική δομή σε καραντίνα. Μόνο που, αυτή η καραντίνα, προγραμματίζεται να μην έχει ημερομηνία λήξης…
Και αφού τα ΕΠΑΛ θα απαλλαγούν (τόσο εύκολα, όπως διαφαίνεται) από φαινόμενα ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού, είναι κρίμα να μην ολοκληρωθεί ο εκπαιδευτικός εξωραϊσμός τους με μια «σταδιακή αποσυμφόρηση» (ή μήπως: «σταδιακή συμφόρηση» με την ιατρική ερμηνεία της φράσης, σύμφωνα με την οποία αυτή η κατάσταση είναι: «παθολογική κατάσταση στην οποία συσσωρεύεται απότομα πολύ αίμα σε ένα μέλος του σώματος. Ανάλογα με το μέρος του σώματος όπου συμβαίνει η απότομη συσσώρευση του αίματος έχουμε εγκεφαλική, πνευμονική συμφόρηση κλπ. Η συμφόρηση διακρίνεται σε αρτηριακή ή ενεργητική και σε φλεβική ή παθητική. Η αρτηριακή είναι συνήθως οξεία και προέρχεται από αγγειοκινητικές διαταραχές, από την απόφραξη κάποιου αρτηριακού κλάδου κ.ά. Η παθητική συμφόρηση είναι χρόνια και οφείλεται σε κυκλοφοριακές διαταραχές και ανεπάρκειες της φλεβικής κυκλοφορίας. Κατά τη συμφόρηση τα αντίστοιχα όργανα διογκώνονται και παρουσιάζονται πόνοι σ` αυτά. Η κατάσταση που προκαλείται από τη σ. είναι σοβαρή και πολλές φορές επιφέρει το θάνατο»[iii].
Έτσι, προτείνεται στην αιτιολογική έκθεση: «… η σταδιακή αποσυμφόρηση, από σκοπιάς μαθητικού δυναμικού, των ημερήσιων ΕΠΑ.Λ., με γνώμονα τη συνολική βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας διά του εξορθολογισμού της αριθμητικής σχέσης εκπαιδευτικού και μαθητή» και γεννιέται, με τον τρόπο αυτό, το άρθρο 52, σύμφωνα με το οποίο:
«Στα ημερήσια ΕΠΑ.Λ. λειτουργούν οι Α’, Β’ και Γ’ τάξεις. Στην Α΄ τάξη εγγράφονται, χωρίς εξετάσεις, οι κάτοχοι απολυτηρίου γυμνασίου ή ισότιμου τίτλου έως δεκαεπτά (17) ετών. Στη Β’ τάξη εγγράφονται ή μετεγγράφονται αντιστοίχως οι προαγόμενοι από την Α’ τάξη του Γενικού ή του Επαγγελματικού Λυκείου καθώς και οι μαθητές της Β’ τάξης του Γενικού Λυκείου έως δεκαεπτά (17) ετών. Στη Γ΄ τάξη εγγράφονται οι προαγόμενοι από τη Β΄ τάξη του Ημερήσιου Επαγγελματικού Λυκείου. Οι προαγόμενοι από την Α΄ τάξη του Επαγγελματικού Λυκείου δικαιούνται να μετεγγραφούν στη Β’ τάξη του Γενικού Λυκείου». Το άρθρο 50, απλά ήρθε να συνεπικουρήσει τον σκοπό του άρθρου 52, φροντίζοντας να εμποδίσει κάθε μετακίνηση (βλέπε μετεγγραφή) από τα εσπερινά ΕΠΑΛ στα ημερήσια (ένεκα αποσυμφόρησης, βεβαίως – βεβαίως…)
Βέβαια, η σκέψη να αυξηθούν οι σχολικές μονάδες των ημερήσιων ΕΠΑΛ στην χώρα, αφού τίθεται τόσο έντονα το θέμα της συμφόρησής τους σε μαθητικό δυναμικό, και, επομένως, της θετικής αποδοχής του έργου τους από την κοινωνία, δεν φαίνεται να προτείνεται ως λογική λύση.
Αντίθετα, φαίνεται πως, όταν υφίσταται μεγάλη ζήτηση σε μια δημόσια σχολική δομή, αντί να αναζητηθεί εξεύρεση λειτουργικής λύσης προς όφελος των δικαιούχων των υπηρεσιών της, επιλέγεται η εύκολη λύση της λογικής: «πονάει κεφάλι – κόβει κεφάλι». Και μάλιστα, επιλέγεται ως λύση η συμφόρηση (να ‘την πάλι η μαγική λέξη με τις ιατρικές προεκτάσεις!) άλλων εκπαιδευτικών δομών: αυτών των εσπερινών ΕΠΑΛ, τα οποία, σημειωτέον, έχουν θεσπιστεί προκειμένου να υπηρετήσουν πολύ συγκεκριμένες εκπαιδευτικές ανάγκες μαθητών που προσδιορίζονται από ιδιαίτερες βιοτικές και βιοποριστικές συνθήκες, οι οποίοι έχουν διαφορετική εκπαιδευτική αφετηρία και διαδρομή.
Ακόμη και αν υπερισχύσει ο ισχυρισμός ότι αυτός ο πολύ συγκεκριμένος εκπαιδευτικός ρόλος των εσπερινών σχολείων μπορεί να αλλάξει (μια τροποποίηση είναι άλλωστε!) είναι βέβαιο ότι οι σχολικές αυτές μονάδες δεν φαίνεται πως έχουν τις υποδομές ούτε την – στοιχειώδη, έστω – χωροταξική κατανομή να υποδεχτούν τον μεγάλο αριθμό μαθητών/-τριών που έχουν την επιθυμία να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην Επαγγελματική εκπαίδευση, την ατυχία όμως να έχουν υπερβεί ηλικιακά τα δεκαεπτά (17) έτη τους.
Τώρα, με ποιον τρόπο θα υλοποιηθεί και αυτός που, ως σκοπός του ΕΠΑΛ, έχει παρεισφρήσει στον Νόμο και καυχιέται ότι: «Οι σκοποί του Επαγγελματικού Λυκείου είναι ιδίως οι εξής: (…) ι) Η δυνατότητα επαγγελματικής ανέλιξης μέσω σπουδών σε ανώτερη εκπαιδευτική βαθμίδα (…)» (Ν. 4186/2013, άρθρο 6), κανείς πλέον δεν φαίνεται να γνωρίζει. Ίσως πάλι μια τροπολογία…
Όμως, τι φταίει ο Νόμος, όταν το ίδιο το Σύνταγμα κραυγάζει ότι: «2. H παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Kράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες». Αλλά και ότι: «4. Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια» (άρθρο 16) (Σύνταγμα της Ελλάδας, ΦΕΚ 211 Α΄/24-12-2019);
Διαβάζουμε στον ημερήσιο τύπο ότι αυτό το Νομοσχέδιο έχει συγκεκριμένο σκοπό:
« (…) Πρέπει να προχωρήσουμε μπροστά. Περισσότερα εφόδια, νέες δεξιότητες, αποτελεσματικότερα εργαλεία και διαδικασίες, ίσες ευκαιρίες – σε κοινό βηματισμό με τις διεθνείς εκπαιδευτικές τάσεις – προς όφελος όλων. (…) Με το νομοσχέδιο για την αναβάθμιση του σχολείου που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση θέλουμε να δώσουμε περισσότερα εφόδια και νέες δεξιότητες στα παιδιά μας, εμπλουτίζοντας το πρόγραμμα σπουδών και ενισχύοντας το εκπαιδευτικό έργο, ώστε να ανταποκριθούν στις προκλήσεις του μέλλοντος και να μπορέσουν να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους (…)» (Συνέντευξη της Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων στα ΝΕΑ την 25/4/2020)[iv].
Οι ίσες ευκαιρίες όμως, με ποιον τρόπο, από ποια εκπαιδευτική δομή της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα υποστηριχτούν, στο πλαίσιο της αναζήτησης σπουδών στην επαγγελματική εκπαίδευση;
Και ακόμη: Πώς οι προκλήσεις του μέλλοντος εξοβελίζουν την συμμετοχή της επαγγελματικής εκπαίδευσης σε αυτές;
Και, τι γίνεται με τα όνειρα αυτών (τι τους έπιασε τώρα αυτούς να επιδιώκουν σπουδές στο ΕΠΑΛ;) που επιθυμούν να εγγραφούν σε Επαγγελματικό Λύκειο;
ΤΕΛ, ΤΕΕ, ΕΠΑΛ … Τελικά, «αέναη περιδίνηση» για την Επαγγελματική Εκπαίδευση στην Ελλάδα; Το διαδίκτυο πάντως μας πληροφορεί ότι: «H περιδίνηση είναι μια ιδιάζουσα κατάσταση πτήσης και οι συνθήκες που εμφανίζεται ποικίλλουν και είναι κατά κανόνα συνέχεια της απώλειας στήριξης του αεροπλάνου. H περιδίνηση εθεωρείτο κάποτε ως το τελευταίο στάδιο πριν από τη συντριβή του αεροπλάνου που περιέπιπτε σε απώλεια στήριξης»[v].
Τελικά, τι; Μετά το ΜΝΑΕ (Μια Νέα Αρχή στα ΕΠΑΛ) έρχεται το ΕΝΤΕ (Ένα Νέο Τέλος στα ΕΠΑΛ); (οι συνειρμοί με την αγγλική λέξη END απορρίπτονται ως αβάσιμοι!)
Και επειδή ένα άρθρο, για να γίνει ηπιότερα αποδεκτό, είναι καλό να επιδιώξει ένα τέλος με αισιόδοξες ή, έστω, ελπιδοφόρες, προεκτάσεις, παρατίθεται το υπόλοιπο απόσπασμα από το έργο του Albert Camus: «Ο μύθος του Σισύφου- Δοκίμιο για το παράλογο»:
« (…) Αν η κατάβαση μερικές φορές είναι θλιβερή, μπορεί να είναι και χαρούμενη. Τούτη η λέξη δεν είναι υπερβολική. Φαντάζομαι πάλι τον Σίσυφο να επιστρέφει προς το βράχο του και την οδύνη ν’ αρχίζει. Όταν οι εικόνες της γης παραμένουν πολύ έντονες στη μνήμη, όταν το κάλεσμα της ευτυχίας γίνεται πολύ επιτακτικό, στην καρδιά του ανθρώπου γεννιέται η θλίψη: είναι η νίκη του βράχου, είναι ο ίδιος ο βράχος. Η απέραντη απόγνωση είναι αβάσταχτη. Είναι οι νύχτες μας της Γεθσημανή. Μα οι συντριπτικές αλήθειες χάνονται όταν αναγνωρίζονται (…). Όλη η βουβή χαρά του Σισύφου βρίσκεται εδώ. Η μοίρα του τού ανήκει. Ο βράχος του είναι δικός του. Το ίδιο συμβαίνει με τον παράλογο άνθρωπο: όταν στοχάζεται μπροστά στο μαρτύριό του, όλα τα είδωλα σωπαίνουν. Σ’ αυτό το σύμπαν, παραδομένο αίφνης στη σιωπή, υψώνονται οι χιλιάδες μικρές, έκθαμβες φωνές της γης. Ασυνείδητα και μυστικά καλέσματα, προσκλήσεις όλων των προσώπων, αποτελούν την απαραίτητη ανάποδη όψη του νομίσματος και το τίμημα της νίκης. Δεν υπάρχει ήλιος δίχως σκιά, και πρέπει να γνωρίσουμε τη νύχτα. Ο παράλογος άνθρωπος λέει ναι και ο αγώνας του δεν θα ’χει τελειωμό. Αν υπάρχει μια προσωπική μοίρα, δεν υπάρχει κανένα ανώτερο πεπρωμένο, ή τουλάχιστον υπάρχει μόνο εκείνο που ο άνθρωπος κρίνει μοιραίο και αξιοκαταφρόνητο. Για όλα τ’ άλλα, ξέρει ότι είναι ο κύριος των ημερών. Τούτη την κρίσιμη στιγμή που ο άνθρωπος κάνει τον απολογισμό της ζωής του, ο Σίσυφος, επιστρέφοντας προς το βράχο του, παρατηρεί αυτή την ασύνδετη σειρά των πράξεων που φτιάχνει το πεπρωμένο του, δημιουργημένο από τον ίδιο, συσπειρωμένο κάτω από το βλέμμα της μνήμης του και σφραγισμένο σε λίγο με το θάνατό του. Έτσι, πεπεισμένος για την απόλυτα ανθρώπινη έλευση κάθε ανθρώπινου πράγματος, σαν τυφλός που λαχταρά το φως του και που γνωρίζει πως η νύχτα είναι ατέλειωτη, πορεύεται συνέχεια. Ο βράχος κυλάει πάντα.
Αφήνω τον Σίσυφο στους πρόποδες του βουνού! Πάντα ξαναβρίσκει κανείς το φορτίο του. Αλλά ο Σίσυφος διδάσκει την ύψιστη πίστη που αρνείται τους θεούς και σηκώνει τους βράχους. Κι εκείνος επίσης κρίνει ότι όλα είναι καλά. Τούτο το σύμπαν, αδέσποτο στο εξής, δεν του φαίνεται άγονο ούτε ασήμαντο. Κάθε κόκκος αυτής της πέτρας, κάθε ορυκτό θραύσμα αυτού του πλημμυρισμένου από νύχτα βουνού, σχηματίζει από μόνο του έναν κόσμο. Ο αγώνας και μόνο προς την κορυφή αρκεί για να γεμίσει μιαν ανθρώπινη καρδιά. Πρέπει να φανταστούμε τον Σίσυφο ευτυχισμένο»[vi].
[i] Όμηρος, λ 593-600: Η τιμωρία του Σίσυφου στον Άδη (πηγή: Ομήρου Οδύσσεια Α-Ω, μτφ. Ζ. Σίδερη, ΟΕΔΒ)
(Σημείωση: Το κείμενο έχει μεταγραφεί στο μονοτονικό σύστημα)
[ii] Η προσέγγιση αυτή στο: http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/navigator/browse.html?object_id=20696
[iv] Στο: https://www.tanea.gr/2020/04/25/greece/education/kerameos-epivevlimenes-apo-tis-sygxrones-apaitiseis-oi-allages-stin-paideia/
[v] Στο: https://science.fandom.com/el/wiki/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B4%CE%AF%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B7
[vi] Albert Camus, (1942), Ο μύθος του Σισύφου. Δοκίμιο για το παράλογο, (σ. 104 – 107). Τίτλος πρωτοτύπου: Le mythe de Sisyphe (Paris: Gallimard, 1942
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 11/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη