Alfavita Newsroom Του Θέμη Κοτσιφάκη,
εκπαιδευτικού, πρώην προέδρου της ΟΛΜΕ
Οι επιλογές προϊσταμένων σε οργανικές μονάδες της δημόσιας διοίκησης στη χώρα μας ακολουθούσαν για πολλές δεκαετίες τη λογική του λάφυρου: ο νικητής των εκλογών «τα παίρνει όλα».
Από τη δεκαετία του ΄90, επειδή οι κυβερνήσεις ήθελαν να αποδείξουν ότι ομνύουν στην αξιοκρατία των τυπικών προσόντων, δημιούργησαν συστήματα επιλογής στελεχών που βασίζονταν σε μετρήσιμα (αντικειμενικά αλλά και υποκειμενικά) κριτήρια. Στα υποκειμενικά μετρήσιμα κριτήρια εντάχθηκε και η συνέντευξη του υποψηφίου, η οποία στην υλοποίησή της «κακοποιήθηκε».
Στο χώρο της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι επιλογές των στελεχών γίνονται με ένα νομοθετικό πλαίσιο που αλλάζει σε κάθε υπουργική θητεία. Παρά το γεγονός ότι τα μετρήσιμα τυπικά προσόντα είναι ουσιαστικά δύο κατηγοριών (αυτά που μετρούν την εκπαιδευτική και τη διδακτική εμπειρία αλλά και την προϋπηρεσία σε κάποια θέση ευθύνης, και αυτά που μετρούν το επιστημονικό υπόβαθρο και τις γνώσεις του υποψηφίου, δηλ. πτυχία, ξένες γλώσσες, υπολογιστές, μεταπτυχιακά, διδακτορικά κ.λπ.), η κάθε νομοθετική πρωτοβουλία προέβαινε σε μια ανακατανομή στις επιμέρους μοριοδοτήσεις, ανάλογα με τις εκάστοτε στοχεύσεις της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας με στόχο την πριμοδότηση των εκάστοτε "ημετέρων".
Αρκετές φορές η νομοθετική αλλαγή δεν ήταν παρά η αφορμή για να λήξει πρόωρα η θητεία των στελεχών της εκπαίδευσης και να τοποθετηθούν άλλα με φιλικότερη στάση προς τη νέα πολιτική ηγεσία. Η συνέντευξη από διορισμένα συμβούλια έπαιξε κεντρικό ρόλο σε αυτό. Μερικές φορές μάλιστα τοποθετούνταν προσωρινά νέα στελέχη, μια προσωρινότητα που πολλές φορές κρατούσε χρόνια….
Αυτό τον φαύλο κύκλο επιχείρησε να σπάσει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ το 2015, νομοθετώντας ένα σύστημα επιλογής των διευθυντών των σχολείων με απευθείας εκλογή τους από τους συλλόγους διδασκόντων και καθιερώνοντας την ψηφοφορία των διευθυντών και υποδιευθυντών των σχολείων για την ανάδειξη των διευθυντών των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης. Αυτή η πρακτική βασιζόταν στη λογική της ανάδειξης του συλλόγου διδασκόντων σε κύριο συλλογικό υποκείμενο για τη λειτουργία του σχολείου, μακριά από τη λογική του νεοφιλελευθερισμού που θέλει τον διευθυντή να λειτουργεί ως μάνατζερ. Επιχείρησε έτσι να οικοδομήσει, και με τον τρόπο επιλογής διευθυντή, μια νέα πολιτική στήριξης της παιδαγωγικής αυτονομίας των εκπαιδευτικών. Να τονίσουμε εδώ πως αυτό δεν έχει καμία σχέση με τη διοικητική και οικονομική αυτονομία της σχολικής μονάδας που επιδιώκει ο νεοφιλελευθερισμός προκειμένου να αναθέσει την οικονομική στήριξή της, -τόσο αναγκαία, ιδίως σήμερα- σε χορηγούς, στους γονείς, στην τοπική κοινωνία εξ ολοκλήρου και το κράτος να αποποιηθεί τις ευθύνες του.
Αλλά ο νόμος αυτός όχι μόνο «χτυπήθηκε» αλύπητα από εξωτερικούς παράγοντες, την τρόικα, τα ηγεμονικά ΜΜΕ, την ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, αλλά απαξιώθηκε επίσης και από την υπόλοιπη Αριστερά, κοινοβουλευτική και μη. Οι ηγεσίες του συνδικαλιστικού κινήματος, της ΟΛΜΕ και της ΔΟΕ, δεν στήριξαν με διάφορα προσχήματα αυτό το μέτρο, που άνοιγε σημαντικά ζητήματα δημοκρατίας στο σχολείο. Αντί λοιπόν το συνδικαλιστικό κίνημα να αγωνίζεται για τη διεύρυνση των δημοκρατικών κατακτήσεων και την ενίσχυση του ρόλου του συλλόγου διδασκόντων, εγκατέλειψε αυτή τη μάχη στη τύχη της. Έτσι άνοιξε ο δρόμος σε προσφυγές διευθυντών, τους οποίους οι σύλλογοι διδασκόντων είχαν απορρίψει, να προχωρήσουν σε δικαστικές προσφυγές. Το ΣτΕ με μια, κατά τη γνώμη μου πολύ συντηρητική απόφαση, που δεν συνεκτιμούσε το παιδαγωγικό περιβάλλον του σχολείου και αντιμετωπίζοντάς το ως μια κοινή δημόσια υπηρεσία, εξέδωσε απόφαση κατά της επιλογής των διευθυντών των σχολείων από τους συλλόγους διδασκόντων και θεώρησε ως πιο αντικειμενικό κριτή, διορισμένα στην πλειοψηφία τους Υπηρεσιακά Συμβούλια από τον εκάστοτε υπουργό!
Για να απαντήσει κανείς ποιο είναι το καλύτερο σύστημα επιλογής εκπαιδευτικών στελεχών, πρέπει να αποδεχτεί πρώτα ότι το σχολείο δεν είναι μια απλή δημόσια υπηρεσία, αλλά ένας χώρος όπου η παιδαγωγική λειτουργία, η μετάδοση γνώσεων, η διαμόρφωση χαρακτήρων και η κοινωνικοποίηση των μαθητών/-τριών είναι τα βασικά του χαρακτηριστικά. Και χρειάζεται για την επίτευξη των στόχων του ένας διευθυντής-ηγέτης που νιώθει ίσος με όλους, υποστηρικτικός στις πρωτοβουλίες των εκπαιδευτικών, που αφουγκράζεται τις ανάγκες των νέων και συμβάλλει στη δημιουργία ενός θετικού παιδαγωγικού κλίματος στο σχολείο.
Για ένα τέτοιο ρόλο διευθυντή ο σύλλογος διδασκόντων είναι και ώριμος και ικανός να επιλέξει τον πιο κατάλληλο. Γνωρίζουμε όλοι περιπτώσεις στελεχών στην εκπαίδευση που έχουν συλλέξει δεκάδες πτυχία και βεβαιώσεις, αλλά είναι ανίκανοι να διαχειριστούν το ανθρώπινο δυναμικό του σχολείου και δημιουργούν συνεχώς εντάσεις στην εκπαιδευτική καθημερινότητα ή άλλοι που απλώς τη διαχειρίζονται ως μια τυπική υπαλληλική διαδικασία.
Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να απαξιώνονται οι όποιες επιστημονικές γνώσεις και τα πτυχία. Προφανώς θα πρέπει να τίθεται ένα μίνιμουμ προσόντων (προϋπηρεσίας, επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων), αλλά ο κύριος άξονας επιλογής είναι το κατά πόσο ο διευθυντής/-τρια δημιουργεί θετικό κλίμα στο σχολείο. Με βάση αυτό το κριτήριο, μόνο ο ίδιος σύλλογος διδασκόντων μπορεί να κρίνει και κανένα άλλο εξωτερικό συμβούλιο, όση καλή πρόθεση και να έχει. Να σημειώσουμε δε ότι αυτό γίνεται ήδη εδώ και πολλά χρόνια για τους υποδιευθυντές/-ντριες των σχολείων.
Οι σύλλογοι διδασκόντων προφανώς δεν έχουν το αλάθητο, γι΄αυτό θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να διορθώνουν τις αποφάσεις τους, αποτιμώντας οι ίδιοι (χωρίς εξωτερικές παρεμβάσεις) τη συλλογική τους εργασία στο σχολείο αλλά και το ρόλο της διοίκησής του και να κάνουν διορθωτικές κινήσεις όταν χρειάζεται, βεβαίως με κάποιους όρους που θα πρέπει να θεσμοθετηθούν. Άλλωστε, το σχολείο πρέπει να είναι ένας χώρος καθημερινής βιωματικής άσκησης της δημοκρατίας στην πράξη με τέτοιο τρόπο, ώστε να εκπαιδεύεται σε αυτή όλη η σχολική κοινότητα.
Αν υπάρξει ξανά η πολιτική βούληση για τέτοιες ρυθμίσεις, θα βρεθεί και η νομική φόρμουλα που θα τις θωρακίσει σε ενδεχόμενες προσφυγές. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι δεν υπάρχει πλέον η πίεση των «θεσμών», που κινούνταν προφανώς σε αντίθετη λογική και αποτελούσαν ένα σημαντικό εμπόδιο σε τέτοιου χαρακτήρα μεταρρυθμίσεις.
Για τις επιλογές των ανώτερων στελεχών της εκπαίδευσης νομίζω πως η πρόνοιες των νομοθετικών ρυθμίσεων του ΣΥΡΙΖΑ για: αποτίμηση του έργου τους «από τα κάτω», ύπαρξη πλαφόν θητειών στην ίδια θέση, ισχυρή μοριοδότηση της πραγματικής διδακτικής υπηρεσίας στη σχολική αίθουσα, θεσμοθέτηση συλλογικών θεσμών και διαδικασιών αποτίμησης μέσα από τις νέες δομές υποστήριξης του εκπαιδευτικού έργου (ΠΕΚΕΣ, ΚΕΣΥ, ΚΕΑ), είναι ρυθμίσεις που μπορούν να συμβάλουν στον συνολικό εκδημοκρατισμό του εκπαιδευτικού συστήματος. Εκεί που χρειάζονται διορθωτικές κινήσεις, είναι ο συσχετισμός των τυπικών προσόντων (για παράδειγμα οι θεματικές ενότητες στα μεταπτυχιακά) με τη θέση που θα καλύψει το εκάστοτε στέλεχος εκπαίδευσης.
Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να υπερασπιστούμε στην πράξη τις δημοκρατικές κατακτήσεις της περιόδου 2015-19 αλλά και να αγωνιστούμε για τη διεύρυνσή τους σε αυτή τη κατεύθυνση, απέναντι στη νεοφιλελεύθερη επίθεση της ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας που προετοιμάζει το ξήλωμά τους, υλοποιώντας μια συνολική συντηρητική αναδίπλωση στην εκπαίδευση.
Είναι δικές μας κατακτήσεις.
Διαβάστε ακόμα:
Επιλογή στελεχών της εκπαίδευσης: 37 χρόνια... φαγούρα και αλλαγές νόμων
Στελέχη Εκπαίδευσης: Όταν η συνέντευξη προκαλεί... μηνύσεις και κατηγορίες για «δικά μας παιδιά»
Διοίκηση Ολικής Ποιότητας στην εκπαίδευση; Διευθυντές-μάνατζερ και αξιολόγηση
Τα 6 σημεία-κλειδιά του νέου νόμου για την επιλογή στελεχών εκπαίδευσης
Ιστορική αναδρομή της επιλογής στελεχών εκπαίδευσης: Η απουσία στρατηγικής και συνέχειας
Πώς επιλέγουν τα στελέχη εκπαίδευσης οι άλλες χώρες: Διαγωνισμοί και ανοικτές διαδικασίες
Διάλογος: 6 προϋποθέσεις για μια αποτελεσματική μεταρρύθμιση στη διοίκηση της εκπαίδευσης
Διάλογος για τα στελέχη εκπαίδευσης: Η παρέμβαση της Αγωνιστικής Συσπείρωσης Εκπαιδευτικών
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Σχολεία: Αλλάζουν οι ώρες αποχώρησης των μαθητών
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 24 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 24/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
