Μπορεί η μαζική εξόρμηση στις παραλίες να είναι μια κοινωνικά διαμορφωμένη πρακτική, όμως συνδέεται σε μεγάλο βαθμό και με μια ανάγκη του σύγχρονου αστικοποιημένου ανθρώπου να επανασυνδεθεί με κάτι απωθημένο. Πέρα από την χαλάρωση, το παιχνίδι και την σωματική άσκηση, η θάλασσα μπορούσε για λίγο να προσφέρει εύκολα ένα είδος θεραπείας. Να ικανοποιήσει πρόσκαιρα την βαθιά υπαρκτική μας δίψα να διαχυθούμε στο μεγάλο Έξω και να δοκιμάσουμε τους όρους μιας άλλης υπόστασης.
Η διονυσιακή σχέση με το νερό, με τον ήλιο και τον ανοιχτό ορίζοντα καθόριζε μια απελευθερωτική εμπειρία εξόδου από τους κώδικες, τις σωματικές ρουτίνες και το κατασκευασμένο μπάκγκραουντ της καθημερινότητας. Αυτή η σύντομη αποκοπή από τις εξαρτήσεις της αστικής διαβίωσης δεν ήταν μόνο μια συμβολική αποδέσμευση από όσα μας μας ζορίζουν και μας χειραγωγούν. Παρείχε και μια ιαματική αίσθηση σύμπνοιας κι αλληλοσύνδεσης με τη φυσική ύλη κι ουσιαστικά με το Άλλο του κόσμου.
Δυστυχώς, φαίνεται ότι στις μέρες μας όλα αυτά υποχωρούν δραματικά. Οι πολλαπλοί μηχανισμοί που ασταμάτητα διαμορφώνουν (ή μήπως δηλητηριάζουν;) το φαντασιακό μας κατάφεραν να υποσκελίσουν αυτές τις προτεραιότητες.
Έτσι, η αμεσότητα της θάλασσας, της άμμου και του ήλιου δεν είναι πια το ζητούμενο. Δεν επιθυμούμε να λικνιστούμε εντός τους με όλο μας το είναι, αλλά τα θέλουμε μόνο ως ντεκόρ μιας αυστηρά κωδικοποιημένης καταναλωτικής τελετουργίας. Ανάμεσα σ’ αυτά και στο δέρμα μας πρέπει πλέον να μεσολαβούν ομπρέλες, κουρτίνες, κρεβάτια κι ανάκλιντρα, και δεκάδες μικρότερα εξαρτήματα σωματικής προστασίας κι επίδειξης. Η ανεξέλεγκτη απληστία επιχειρηματιών και η ασύδοτη φαντασία των παρατρεχάμενων ντιζάινερς δημιουργούν συνεχώς νέους επικερδείς τρόπους μιας ασηπτικής κι αποστασιοποιημένης συνάντησης με το μεσογειακό τοπίο.
Πως φτάσαμε άραγε στο σημείο της τρομαχτικής αυτής απομάγευσης; Πως οι νέοι άνθρωποι, που θα έπρεπε να φλέγονται από τον πόθο της αναζήτησης και της ρήξης, καθηλώνονται με τον πιο νευρωτικό τρόπο στις προδιαγραφές του πλαστικοποιημένου τουριστικού λαϊφστάιλ; Πως η ζωτική ανάγκη για απόδραση καταδυναστεύεται και τελικά ακυρώνεται από τα σύμβολα και τα μοτίβα του οικιακού χώρου; Πως καταλήξαμε στη διεστραμμένη λογική των πλωτών υπνοδωματίων και των αμφίβιων σερβιτόρων;
Χρειάζεται μάλλον ολόκληρη διατριβή για να δοθούν απαντήσεις.
Όμως δεν είναι μόνο η εμπορευματοποίηση και καταπάτηση των παραλιών που πρέπει εύλογα να μας θυμώνουν. Όλος ο σημειολογικός μηχανισμός που οργανώνεται γύρω από την ξαπλώστρα και η συμβολική επιβολή της οικιακότητας στον δημόσιο χώρο συνδέονται με την επανάκαμψη της ιδιώτευσης και του πολιτικού συντηρητισμού. Συνδέονται με την ανάδυση ενός υποτελούς και μονοδιάστατου υποκειμένου, στερημένου από μια εγκάρδια επικοινωνία με την Φύση, και θεμελιακά ανίκανου να κατανοήσει το Άλλο.
Ο Κώστας Μανωλίδης είναι Καθηγητής, Τμήμα Αρχιτεκτόνων στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Το άρθρο αυτό το δημοσίευσε στο facebook
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 3/9
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
