Από την δασκάλα Άρτεμη Πίττα-Προμπονά που υπηρετεί στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου λάβαμε και δημοσιεύουμε ένα επίκαιρο άρθρο που αφορά την επέτειο ίδρυσης του πρώτου Συλλόγου Γονέων στην Ελλάδα.
Όπως γράφει η Άρτεμις Πίττα-Προμπονά, «ως μαθήτρια και ως δασκάλα του σχολείου στον Άη-Γιώργη Βροντάδου, παιδί ναυτεργατικής οικογένειας κατώτερων πληρωμάτων, πάντα μου έκανε εντύπωση που οι οικογένειες είχαν ως βασικό μέλημα τη στήριξη του διδακτικού προσωπικού και όχι την υπονόμευσή του. Το λέω αυτό γιατί πάρα πολλά σχολεία υποφέρουν από κακοπροαίρετους γονείς. Οπότε το άρθρο είναι μια απόδοση ευγνωμοσύνης.»
Τιμώντας τις αφανείς μητέρες της Χίου: Μια συγκινητική ιστορία καλοσύνης, σιωπηλού ηρωισμού και ελπίδας.
Η επέτειος επτά δεκαετιών από την ίδρυση του Συλλόγου Μητέρων στο 1ο Δημοτικό σχολείο Βροντάδου- πρώτος Σύλλογος Γονέων πανελλήνια και διόλου τυχαία σε έναν ναυτεργατικό συνοικισμό- είναι πρόκληση να αναμετρηθούμε με το ιστορικό παρελθόν μας. Κάθε επέτειος συντηρεί μνημονικούς μηχανισμούς στην κοινότητα που δημιουργούν πολιτισμική μνήμη και ανανεώνει τους συλλογικούς δεσμούς.
Πώς όμως θα μιλήσουμε για την επέτειο σήμερα; Με τη γλώσσα της μνήμης και της προφορικής ιστορίας ή με τη γλώσσα της επίσημης, δημόσιας ιστορίας; Να ταράξουμε τα νερά; Nα χρησιμοποιήσουμε τη γλώσσα του εξωραϊσμού καλλιεργώντας την εθνορομαντική ανάγνωση της ιστορίας ή να σκύψουμε στην κριτική επεξεργασία ;
Όπως θα έλεγε και ο Σεφέρης, η τοπική δημόσια ιστορία στολίστηκε τόσο πολύ που φαγώθηκε από τα μαλάματα το πρόσωπό της κι είναι καιρός να πούμε τα λιγοστά μας λόγια. Ίσως όμως και η καινότροπη απόκλιση από τον επίσημο ιστορικό λόγο θα έχει, ευελπιστούμε, και αυτή διδακτικό και παραδειγματικό χαρακτήρα, θα προβάλλει ένα πιο συμπεριληπτικό περιεχόμενο για τη διαπαιδαγώγηση των πολιτών και την ενίσχυση των δεσμών μεταξύ τους.
Όσο και αν φαίνεται παράξενο, ο λόγος περί μνήμης απέκτησε ένταση και πυκνότητα τις τελευταίες δεκαετίες συνοδεύοντας το πρακτικό και θεωρητικό ενδιαφέρον για τις ταυτότητες, την ταυτότητα εδώ της Χιώτισσας μητέρας. Δεν ήταν όμως πάντα έτσι. Η εποχή που καθοδηγήθηκε από την ιδέα της μεταπολεμικής προόδου ενός φτωχού σε εύφορα εδάφη νησιού, έδινε έμφαση στην ιστορία και όχι στη μνήμη. Το πρόβλημα ήταν η απελευθέρωση από το παρελθόν. Η ιστορία υπηρέτησε την ομογενοποίηση των τοπικών κοινωνιών, μαστιχοχωρούσικης, ναυτεργατικής και αστικής/εμπορικής Χίου. Σε αυτή τη διαδικασία λειτούργησε επιλεκτικά. Ορισμένες περίοδοι και ορισμένες εμπειρίες αναδείχτηκαν. Άλλες αποσιωπήθηκαν ή απλώς δεν ανασύρθηκαν από τη σιωπή. Την ιστορία την γράφουν οι νικητές. Αλλά και οι ηττημένοι εκδικούνται.
Σε αυτή την εκδίκηση οφείλεται και η ανάδειξη της μνήμης. Γιατί αν τα κατώτερα πληρώματα, οι βοσκοί και ποιμένες στα Γεμέλικα, οι καντηλανάφτισσες του Άγιου Γιώργη, οι άπορες χήρες δεν διαθέτουν την πολυτέλεια των αρχείων και της καταγραφής, έχουν τους δικούς τους τρόπους να διατηρήσουν την αξιοπρέπειά τους, να εκφράσουν την αντίστασή τους, να συντηρήσουν την ελπίδα της χειραφέτησης. Αν οι νικητές είχαν την ιστορία, οι νικημένοι απαντούσαν με τη μνήμη, με τη δικαιωματική παρρησία του επιζήσαντος.
Ήταν η γυναικεία αλληλεγγύη στον πρωτίστως ναυτεργατικό Βροντάδο που αφουγκράστηκε πρώτη τον στεναγμό των πενήτων, που πρόσεξε τη συναισθηματική φόρτιση του υποκειμενικού βιώματος, μιας αδιαμεσολάβητης από πάτρωνες μαρτυρίας.
Επιστρέφοντας στο αρχικό ερώτημα, το πρόβλημα δεν είναι το τι πρέπει να θυμόμαστε και τι να ξεχνάμε αλλά το πώς. Ο τρόπος προσέγγισης της μνήμης. Θα πρέπει όμως να γίνει σαφές ότι εδώ προσεγγίζουμε τις ηθικοπολιτικές πλευρές του διλήμματος μνήμη / λήθη.
Και όσοι συνεχίζουμε να επισκεπτόμαστε αυτόν τον παράλληλο κόσμο, τον κόσμο της εθελοντικής προσφοράς, όταν επιστρέφουμε στην πραγματικότητα για να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας, ή για να φροντίσουμε τους γονείς μας, ή για να κάνουμε τα καθημερινά μας ψώνια, είμαστε πιο κατανοητικοί και υπομονετικοί, παρηγορημένοι, έχουμε ανακαλύψει νέες αλήθειες που μας βοηθούν να αποφασίσουμε ποιοι θέλουμε να είμαστε, που μας βοηθούν να αλλάξουμε τις πράξεις μας, τους εαυτούς μας, τις ζωές μας. Οπότε, για αυτό τον λόγο, όσα παίρνουμε από τον κόσμο του εθελοντισμού κρύβουν το μυστικό της ψυχοκοινωνικής ανθεκτικότητας.
Μίλησε μνήμη! Ας ακουστεί η γυναικεία βρονταδούσικη φωνή από το επέκεινα, φωνή αξιών, αρετών, ιδανικών. Φωνή αντίστασης στον κυνισμό και στην ισοπέδωση! Η φωνή της αείμνηστης Ασπασίας Φαρδή –Μπαχά, Δασκαλομάνας που με τη συνδρομή των μητέρων εκδήλωνε προσωπικό ενδιαφέρον για τα ρουχαλάκια και την αγωγή διατροφής των μικρών παιδιών φτάνοντας να ταΐζει την μητέρα μου «επειδή ήταν κοκαλιάρα», όπως εκτιμούσε. Η φωνή της Όλγας Φλάμου που ανέκραζε στις παραμονές των Χριστουγεννιάτικων διακοπών την έκκληση για «δώρα στα άπορα», μην ξεχνώντας να επιμεληθεί προσωπικά τη χρωματική παλέτα των κοστουμιών για τις θεατρικές παραστάσεις του 1ου Δημοτικού Σχολείου Βροντάδου. Η φωνή της πανταχού παρούσας αρωγού Αγγελικής Σκουφάλου, αρχηγού αναγκαστικά μονογονεϊκής οικογένειας εξαιτίας ενός από τα πολλά ναυάγια.
Το Βροντάδο, όπως και η Άνδρος- διαβάστε τη Μικρή Αγγλία της Ιωάννας Καρυστιάνη- είναι μια παραδοσιακή κοινωνία- «βαθιά Ελλάδα» με ανθρωπολογικούς όρους. Σε όλες τις παραδοσιακές κοινωνίες οι γυναίκες είναι ταυτισμένες με την κοινωνική προσφορά. Το ίδιο ισχύει και για το ρόλο της γυναίκας στην προνεωτερική ελληνική κοινωνία. Σε εκείνο το πλαίσιο, όπου η οικογένεια, ειδικά πιο κάτω, στο Χιώτικο Νότο, αποτελούσε ταυτόχρονα μονάδα παραγωγής και κατανάλωσης, το ζητούμενο ήταν η επιβίωση στις δύσκολες συνθήκες της νησιώτικης περιφέρειας.
Οι ατομικές ανάγκες και οι επιθυμίες δεν λογίζονταν ανεξάρτητα από τις ανάγκες και τα συμφέροντα της ομάδας. Οι αξίες και οι στόχοι ήταν κοινά αποδεκτοί, οι επιλογές και οι αποφάσεις επιβεβλημένες από την τάξη των πραγμάτων. Η ιεραρχία των φύλων και ο συσχετισμός δυνάμεων ανάμεσά τους απέδωσε στον άνδρα όλα τα δικαιώματα, ενώ απέκλειε τις γυναίκες από όλους τους δημόσιους χώρους και ρόλους. Αγόρια και κορίτσια μάθαιναν από νωρίς ότι ανήκουν σε προδιαγεγραμμένους χωριστούς ιεραρχημένους κόσμους. Ωστόσο, παρά τη φανερή δύναμη των ανδρών, η ανεπίσημη δύναμη των γυναικών στον οικιακό χώρο ήταν μεγάλη.
Στην οικονομία των σχέσεων η γυναίκα ήταν ταυτισμένη με την προσφορά στην οικιακή σφαίρα της ανατροφής παιδιών, αλλά και συχνά με τη δουλειά της στον ελάχιστο βρονταδούσικο λαχανόκηπο, στα πεθερικά που γηροκομούσε, στις τρεις κοτούλες. Πού ο χώρος για προσωπικό επίτευγμα ή ακόμα οποιαδήποτε προσωπική επιθυμία; Θέλω, ωστόσο, να αποφύγω μονοσήμαντες εννοιολογήσεις και δεν επιθυμώ να δω με τα μάτια του χθες το σήμερα. Στο προνεωτερικό πλαίσιο οι ρόλοι χαρακτηρίζονταν από συμπληρωματικότητα και οι όροι εκείνου του πλαισίου εξασφάλιζαν λειτουργικότητα και κοινωνική ισορροπία.
Αλλά ας αποδοθεί δικαιοσύνη: Η γυναίκα στη μεταπολεμική Χίο, ναυτεργατική και αγροτική είναι αυτή που δεν έχει –σαν να λέμε- καμία τύχη. Οι λόγοι; Οι λόγοι είναι πάρα πολλοί. Η ενήλικη γυναίκα στην Χίο παραδοσιακά έτρεχε διότι δεν συνέτρεξαν εκείνες οι κοινωνικές δομές που να στηρίξουν τον αγώνα της, ακόμα και τώρα είναι μια σύγχρονη Μαίρη Παναγιωταρά, δεν χαλαρώνει ποτέ. Η γυναίκα ήταν η μπροστάρισσα, ήταν αυτή που στη νησιώτικη, ναυτεργατική κοινότητα θα στηρίξει την οικογένεια, τα παιδιά, είναι αυτή που μετά από κάποια χρόνια που θα περάσουν, θα έχει στη δική της αρμοδιότητα τους ανθρώπους του οικογενειακού περιβάλλοντος, τους ανήμπορους, θα έχει τα άτομα με αναπηρία, μαζί με όλες τις άλλες οικογενειακές και κοινωνικές υποχρεώσεις της. Το τρίπτυχο γυναίκα-εθελοντισμός-κοινωνική προσφορά δεν μοιάζει τουλάχιστον σ’ εμάς τις γυναίκες τόσο δυσνόητο. Δεν είναι ξένο με τη φύση μας. Και αυτό γιατί οι πολλαπλοί ρόλοι που έχουμε αναλάβει στη σύγχρονη κοινωνία έχουν μια κοινή συνισταμένη, την προσφορά: Την προσφορά στην οικογένεια, στα παιδιά, την προσφορά στην κοινωνία, την προσφορά στο δύσβατο δρόμο της πολιτικής, την προσφορά στους επαγγελματικούς χώρους, σε αντίξοες, πολλές φορές, συνθήκες.
Οι γυναίκες, λοιπόν, αποτέλεσαν την πρωτοπόρα δύναμη της κοινωνικής προσφοράς ιδρύοντας τον Σύλλογο Μητέρων, τον πρώτο γονεϊκό σύλλογο μέριμνας των μαθητών στην Ελλάδα την ημέρα της Υπαπαντής του ‘54. Είναι ένα παρελθόν, όπου οι συνθήκες ήταν πολύ δύσκολες, οι δυνατότητες των γυναικών ήταν περιορισμένες και ειδικά για τις απλές γυναίκες, που πρόσφεραν την εργασία τους, το μυαλό τους, την αφοσίωσή τους, για να βοηθήσουν τα παιδιά «ενός κατώτερου Θεού», τα ορφανά από ναυάγια, τα άπορα και να συμβάλλουν στο έργο εθνικής σημασίας που τελικά θα έπρεπε να είναι μια εμπεριεκτική κοινότητα.
Ας επιστρέψουμε στο σήμερα. Οι ευρωπαϊκές μελέτες δείχνουν ότι το 85% αυτών που προσφέρουν στις μη κυβερνητικές οργανώσεις είναι γυναίκες. Οι γυναίκες αποτελούν αυτήν τη στιγμή και σε ευρωπαϊκό επίπεδο την κυρίαρχη κοινωνική δύναμη προσφοράς, σε μεγάλο βαθμό από το υστέρημά τους, διότι στη σημερινή εποχή δεν είναι εύκολη η εθελοντική προσφορά, εάν λάβουμε υπ' όψιν μας τις γυναίκες που ζουν υπό δύσκολες περιστάσεις, οικονομικές και κοινωνικές. Η αλληλεγγύη είναι αυτό το σημαντικό χαρακτηριστικό που έχουν οι γυναίκες, και η κοινωνία έχει κάθε συμφέρον να αναδεικνύει γυναίκες σε υπεύθυνες θέσεις. Γιατί αυτό το χαρακτηριστικό, εφόσον μπολιάσει την κοινωνία και κυριαρχήσει, θα μπορέσει να μειώσει τον ανταγωνισμό χωρίς ανθρωπιά, ο οποίος κυριαρχεί σήμερα. Πολύ συχνά σήμερα μέσα στην κοινωνία το κέρδος, ο εγωισμός και η βία είναι τα χαρακτηριστικά που επιπλέουν σε βάρος της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης.
Στις ευρωπαϊκές πολιτικές και στην υπόλοιπη υφήλιο οι σύγχρονες πολιτικές στηρίζονται στο τρίπτυχο αποκέντρωση- γυναικεία απασχόληση- πολιτική για το περιβάλλον. Βέβαια για την αποκέντρωση πολλές φορές είναι οι ίδιες οι γυναίκες που δεν θέλουν να ακολουθήσουν τους συζύγους ή να επιστρέψουν στην πατρίδα τους στην περιφέρεια ή να ζήσουν στην περιφέρεια, επειδή ακόμα διακατέχονται από την αγωνία της κλειστής κοινωνίας και της απομόνωσης η οποία δεν επιτρέπει στη γυναίκα να έχει έναν τρόπο ψυχαγωγίας ή έναν τρόπο διαφορετικής κοινωνικής συμπεριφοράς. Όμως η γυναίκα μπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο ακριβώς για να γίνει πραγματικότητα η αποκέντρωση, γιατί η ελληνική περιφέρεια είναι σε εξαιρετικά καλή θέση σε σχέση με το παρελθόν, κάποτε και σε καλύτερη θέση από κάποιες ασφυκτικές μεγαλουπόλεις.
Δεν θα χρυσώσουμε το χάπι. Ο εθελοντισμός δεν μπορεί να ταυτίζεται μόνο με τη γυναίκα. Ήδη, από το όχι τόσο μακρινό 1996 συμμετείχαν πρώτη φορά άνδρες στο Συμβούλιο. Η φιλανθρωπία -η οποία, «ειρήσθω εν παρόδω», πόρρω απέχει από τη σύγχρονη αντίληψη για τον εθελοντισμό και την κοινωνική προσφορά- ήταν ένα πεδίο στο οποίο οι εκπρόσωποι των κοινωνικών στερεοτύπων προσπαθούσαν να στρέψουν τις δραστήριες γυναίκες, προκειμένου να τις αποτρέψουν από τον προβληματισμό και την αναζήτηση ενασχόλησης και διάκρισης σε άλλους τομείς κοινωνικής δραστηριότητας που θεωρούνταν ανδρικοί. Κάναμε αγώνες για να το αλλάξουμε αυτό. Δεν χρειάζεται να έχουμε πισωγυρίσματα. Αγωνιζόμαστε για την ισότητα των φύλων και όχι για τη δημιουργία ανδρικών και γυναικείων κάστρων. Τις γυναίκες τις θέλουμε παντού -μανάδες, επαγγελματίες, πολιτικούς, εθελόντριες- δυναμικά μέλη της κοινωνίας και όχι αναγκαστικά στραμμένες στη φιλανθρωπία για να γεμίσουν τη ζωή τους. Γιατί όταν ο Πλάτων στην «Πολιτεία» έλεγε «ανδρός και γυναικός η αυτή φύσις εις φυλακήν πόλεως» θεωρούσε πραγματικά αυτή την ισότητα θεμέλιο της δημοκρατίας της ισότητας και της προοπτικής της ελληνικής οικογένειας και κοινωνίας.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Σχολεία: Αλλάζουν οι ώρες αποχώρησης των μαθητών
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 26 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 26/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
