Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση για την εφημερίδα «Καθημερινή» μόνο το 37% (περίπου 1 στους 3) πιστεύει την επίσημη εκδοχή που υποστηρίζουν οι περισσότεροι επιστήμονες και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ότι ο ιός δημιουργήθηκε τυχαία στη φύση. Το 52% πιστεύει ότι είναι ανθρώπινο δημιούργημα. Η ομάδα αυτή χωρίζεται σε δύο υποκατηγορίες. Η πρώτη υποκατηγορία (30%) πιστεύει ότι ο ιός δημιουργήθηκε για κάποιο σκοπό και ότι ο σκοπός αυτός μπορεί να είναι η διενέργεια ενός πειράματος (μάλλον για τον έλεγχο πληθυσμών) που τώρα βρίσκεται σε εξέλιξη σε παγκόσμια κλίμακα. Η δεύτερη υποκατηγορία (22%) πιστεύει ότι ο ιός δημιουργήθηκε κατά λάθος, ίσως έπειτα από ένα ατύχημα σε εργαστήριο.
Αφού όλο το προηγούμενο διάστημα είδαμε σωρηδόν αστρολόγους σε μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια να συνδυάζουν την εξέλιξη της πανδημίας του κορονοϊού με την κίνηση των πλανητών και να δίνουν προβλέψεις στο κοινό τους, γιατί τα αποτελέσματα της παραπάνω δημοσκόπησης να είναι διαφορετικά;
Υπάρχει άραγε τρόπος να καταστούν οι άνθρωποι λιγότερο επιρρεπείς σε ανορθολογικά αφηγήματα; Στο ερώτημα αυτό απαντάει ο Πάνος Σαπουντζής μεταδιδακτορικός συνεργάτης στο Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών του ΙΤΕ: «Η απάντηση σε τέτοια ερωτήματα καταλήγει να είναι συχνά η ίδια: είναι εφικτό μέσω μιας εκπαίδευσης προσανατολισμένης στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και του ορθολογισμού, που προσφέρει εξοικείωση με την επιστημονική γνώση και μέθοδο» (βλ. Πάνος Σαπουντζής, Γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας; Παρατηρητήριο Ψευδοεπιστήμης, 14/04/2020).
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η μιντιακή και η ιντερνετική προβολή του εφευρήματος του Νew Age, ενός «κολάζ χιλιετίστικων εσωτερισμών» (Umberto Eco) και του συνδρόμου των κούφιων μυστικών, εξουσιαστικών οργάνων, συνιστούν δίχως άλλο μια τερατώδη ασχήμια. Μία παθολογική, θα λέγαμε, προσκόλληση στο αρχέγονο παρελθόν.
Δελτίο ειδήσεων
Σύμφωνα με το κεντρικό δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ1 (19/06/2020), η γυναίκα που κατηγορείται για την επίθεση με βιτριόλι κατά της 34χρονης Ιωάννας κατέφευγε σε μέντιουμ και χαρτορίχτρες για να μάθει το μέλλον της.
Σύμφωνα με το ίδιο δελτίο ειδήσεων, ο τσαρλατάνος γιατρός, στον οποίο αποδίδονται η πρόκληση 3 θανάτων συνανθρώπων μας, καλλιεργούσε σχέσεις με μοναστήρια και εκκλησίες προκειμένου να «ψαρεύει» πελάτες, οι οποίοι πειθόμενοι, αφού του κατέβαλλαν τεράστια ποσά, εγκατέλειπαν τις επιστημονικές θεραπείες τους για να ακολουθήσουν «εναλλακτικές θεραπείες» με διάφορα μαντζούνια .
Ο Άρης στον Κριό χαλάει ενέργεια…
Από την άλλη πλευρά, στην πρόσφατη τηλεοπτική εκπομπή «Άστρα… Εν Τάξει» του καναλιού «9», της αστρολόγου κ. Βάσια Κόντη, εμφανίστηκε η κ. Μαρία-Εμμανουέλα Κασσαλιά με την ιδιότητα: «Χημικός Μηχανικός του ΕΜΠ και υποψήφια διδάκτωρ». Μαζί με την παρουσιάστρια έδωσε ψευδοεπιστημονικές προβλέψεις αστρολογικού περιεχόμενου. Σύμφωνα με την υποψήφια διδάκτωρ «ο Άρης στον Κριό χαλάει ενέργεια…». Όπως ισχυρίζεται «η αστρολογία είναι επιστημονική!» Να έχει ήδη επιλέξει το ανθηρό αυτό επάγγελμα; Πραγματικά ένα θλιβερό γεγονός.
Τα σχετικά βίντεο της συγκεκριμένης αντιεπιστημονικής εκπομπής που έχουν αναρτηθεί στο YouTube, στις 17 Ιουνίου: «Τι λέει η Επιστήμη για την Αστρολογία; είναι ή όχι Επιστήμη;» και στις 18 Ιουνίου: «Αρης στον Κριό για 6 μήνες! Που θα εστιάσετε όλη αυτή την ενέργεια; ποιος τομέας του χάρτη σας;», συνοδεύονται με τα εξής λόγια: «Σπουδάστε Αστρολογία μαζί μου σε επίσημο κέντρο δια βίου μάθησης στην Αθήνα αλλά και ON LINE από το σπίτι σας». Δίνεται τηλεφωνικός αριθμός και σχετική ηλεκτρονική διεύθυνση.
Για τη περίπτωση αυτή προκύπτουν αβίαστα ορισμένα ερωτήματα: 1) Είναι νόμιμο και ηθικό να λειτουργούν Κέντρα Δια Βίου Μάθησης (ΚΔΒΜ) της αστρολογικής απάτης; Διαθέτουν σχετική άδεια; Ποιός τους την έδωσε; Το υπουργείο Παιδείας τι λέει; 2) Μπορεί κάποιος να χρησιμοποιεί δημόσια την επιστημονική του ιδιότητα προκειμένου να δικαιολογεί την αγυρτεία της αστρολογίας, ενάντια στα διδάγματα της επιστήμη και να υποστηρίζει ότι δήθεν «η αστρολογία είναι επιστημονική»; 3) Τι λέει το καλύτερο ανώτατο ίδρυμα της χώρας και τι να σκέφτεται άραγε ο επιβλέπων καθηγητής για το παραπάνω τηλεοπτικό θέαμα;
Εκπομπές συνωμοσιολογίας και αστρολογίας, κατακλύζουν και τα μεγάλα ιδιωτικά κανάλια (ακόμα και σε ειδησεογραφικές εκπομπές, για παράδειγμα βλ. την εκπομπή του ΣΚΑΙ «Αταίριαστοι», 31/12/2019, όπου το μέλλον των ανθρώπων και η ιστορία εξαρτώνται από την κίνηση των πλανητών).
Ωστόσο αυτό συμβαίνει και με τη κρατική τηλεόραση (βλ. Ζώδια και δημόσια τηλεόραση, alfavita, 31-01-2019, https://www.alfavita.gr/ekpaideysi/279939_zodia-kai-dimosia-tileorasi).
Ιερείς και μοναχοί με αναρτημένα βίντεο, κείμενα και δηλώσεις επαναφέρουν το Μεσαίωνα, τα θαύματα και της σχετικές θεραπείες. Φαινόμενα εξόχως απειλητικά για την κοινωνία της γνώσης.
Και μέρος των επιχειρήσεων του έντυπου τύπου, για να μην αναφερθούμε στον ηλεκτρονικό, συμβάλει αποφασιστικά στον εθισμό της κοινωνίας στην κατανάλωση προϊόντων της βιομηχανία του παραλόγου. Για παράδειγμα μία από τις πολλές δεξιόστροφες εφημερίδες, ο «Ελεύθερος Τύπος», στις 21/6, πρόσφερε στους αναγνώστες της ως «επαυξημένο προϊόν», για μια ακόμα φορά, ολόκληρο περιοδικό με ζώδια. Ψευδοεπιστήμη και Ζώδια εν αφθονία!
Στο ένθετο της εφημερίδα υπάρχει διαφήμιση «για άμεση επαγγελματική αποκατάσταση». Δώρο 10% στα δίδακτρα θα έχουν οι αναγνώστες της εφημερίδας που θα θελήσουν να παρακολουθήσουν «Κέντρο Παραψυχολογίας & μεταφυσικής» με αστρολογία, ταρώ, εκπαίδευση στη σωστή χρήση και δόνηση του λόγο (;) και άλλες καταχωρήσεις όπως «Μπορείτε να συζητήσετε μαζί μας ότι σας απασχολεί και να βρείτε τις λύσεις που χρειάζεστε μέσω αστρολογίας, καρτών, ταρώ, χαρτομαντίας, Γιογκανών αρχετύπων και άλλων μαντικών τεχνών», «αξιόπιστες προβλέψεις σε αισθηματικά, οικονομικά και επαγγελματικά», κλπ.
Όλο αυτά αποτελούν το μέσο για ένα σκοπό: την προώθηση μιας κοινωνικής ιδεολογίας, ενός δόγματος με χαρακτηριστικά αίρεσης, ένδειξη μιας ακόμα ζοφερής δυναμικής: της μετάβασης από μια εξασθενισμένη φιλελεύθερη ιδεολογία σε μία ολοκληρωτική (Theodor Adorno).
Κάτω από τα στρώματα
Στις μέρες μας στους απελπισμένους ανθρώπων προσφέρονται με το αζημίωτο η καταφυγή στη βιομηχανίας της πίστη και της παρηγοριάς, στην άμεση ικανοποίηση, στην «καλή τύχη, στην «αιώνια ζωή» της απλότητα των μεταφυσικών δρόμων, στα μέντιουμ, στα ζώδια, κ.ο.κ.
Οι συνωμοσιολογίες, ο μυστικισμός και οι αντιεπιστημονικές και ανορθολογικές προσεγγίσεις της ζωής ανθίζουν. Μεμονωμένοι ψευδοεπιστήμονες προπαγανδίζουν, άλλοι τα φληναφήματα και την ψευδοθρησκευτικότητα του «Νew Αge/Νέου πολιτισμού» και άλλοι τις «αυτογνωσίες», τα μάτριξ και τις «κβαντικές θεραπείες» για πάσα νόσο. Οργανωμένα κέντρα, ποστάρουν «συνταγές ευτυχίας», «θεραπείες» και επικερδή σεμινάρια και άλλες σχετικές διαδικασίας.
«Τι συμβαίνει με τον πολιτισμό και τη σκέψη μας που οδηγεί σε τέτοια ευπιστία; Οι θεωρίες που προσφέρουν οι σκεπτικιστές και οι επιστήμονες είναι πάμπολλες: Έλλειψη παιδείας, ημιμάθεια, απουσία κριτικής σκέψης, θρησκοληψία, παρακμή της θρησκείας, υποκατάσταση των παραδοσιακών θρησκειών από αιρέσεις, φόβος της επιστήμης, «Νέα Εποχή», επιστροφή στον Μεσαίωνα, υπερβολική τηλεθέαση, αποφυγή ανάγνωσης βιβλίων, ανάγνωση κακών βιβλίων, κακή ανατροφή από τους γονείς, κακοί δάσκαλοι, απλή άγνοια, ηλιθιότητα» (Michael Shermer, Γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν σε παράξενα πράγματα; μτφ. Μιχάλης Παναγιωτάκης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 2017, σ. 309).
Όμως, όπως σημειώνεται στο ίδιο βιβλίο «θα πρέπει να σκάψουμε κάτω από τα στρώματα του πολιτισμού και της κοινωνίας και να φτάσουμε στις καρδιές και στο νου των ανθρώπων» (σ. 310).
Οι αιτίες βρίσκονται στις αντινομίες των αστικών κοινωνιών και στο «προσφερόμενο θέαμα» που ενισχύουν την αίσθηση του
μοιραίου, εξιδανικεύουν το ατομικό συμφέρον, το εύκολο κέρδος, την αυθεντία
και την κοινωνική παθητικότητα καθώς και στα εκπαιδευτικά συστήματα που
παραλύουν τη θέληση, ανατροφοδοτούν την εξάρτηση και καλλιεργούν
συμπεριφορές υποταγής και διπροσωπίας, θέτοντας έτσι στο περιθώριο την
κριτική σκέψη και τη χαρά της ζωής.
Πέτρος Λυμπερόπουλος
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Η πρώτη αργία του Σεπτεμβρίου για όλες τις τάξεις τη νέα σχολική χρονιά
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 27/8
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
