«Στου καφενείου του βοερού το μέσα μέρος
σκυμένος στο τραπέζι κάθετ' ένας γέρος·»…
Αυτοί οι καβαφικοί στίχοι που βγήκαν από το στόμα ενός μαθητή, καθώς διάβαζε το ποίημα του Αλεξανδρινού ποιητή, με οδήγησαν σε μια σειρά συνειρμικών σκέψεων για την θέση των ηλικιωμένων στις μέρες μας αλλά και στην διάρκεια των χρόνων. Η λέξη γέρος ήχησε βαριά στα αυτιά μου, προδίδοντας μια δόση προκατάληψης των ανθρώπων της εποχής αλλά και του ίδιου του ποιητή. Θυμήθηκα ένα απόσπασμα του Αριστοτέλη στη «Ρητορική» του, που καταφέρεται εναντίον τους - λες και είναι εκείνοι υπαίτιοι για τη βιολογική γήρανση των κυττάρων τους- και τους χρεώνει σωματικά, ψυχο-πνευματικά και ηθικά ελαττώματα.
Είναι αλήθεια πως ο άνθρωπος προσπαθώντας να απαλλαγεί από τις προκαταλήψεις ή τις φοβίες του, ασύνειδα τις διατηρεί και τις αναπαράγει. Γι’ αυτό και σήμερα λόγω της προκατάληψης και του ρατσισμού απέναντι στην τρίτη ηλικία δεν είναι λίγα τα περιστατικά μιας πολύμορφης κακοποίησης των ηλικιωμένων, η οποία συχνά εκδηλώνεται με άσκηση σωματικής ή ψυχολογικής βίας. Αφορά φαινόμενα χειροδικίας, χλευασμού, εκβιασμών, προσβολών, οικονομικής εκμετάλλευσης, εγκατάλειψης, και περιθωριοποίησης προς τους γηραιότερους, ακόμη και από τα πιο οικεία τους πρόσωπα και όχι μόνο.
Έχουμε αναρωτηθεί άραγε ποτέ σε ποιους άλλους παράγοντες οφείλεται αυτή η άκαρδη και αμείλικτη στάση απέναντί τους; Κάποιοι παράγοντες σχετίζονται με το χάσμα γενεών και την αδυναμία προσέγγισης των νεότερων με τους μεγαλύτερους. Θεωρούν και οι δύο πλευρές πως οι διαφορές τους είναι μεγάλες. Η ηλικιακή απόσταση δεν αφήνει περιθώρια ενσυναίσθησης, κατανόησης και επικοινωνίας. Η απολυτότητα και η αδιαλλαξία της κάθε πλευράς μετατρέπει τη μεταξύ τους σχέση σε μια πολεμική αντιπαράθεση, γεμάτη εμπάθεια και ειρωνεία. Και αν συμπεριλάβουμε και τις συνθήκες ζωής στο σύγχρονο αστικοποιημένο περιβάλλον των μεγαλουπόλεων αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος της διάστασης ανάμεσά τους.
Η κρίση αξιών(όπως η έλλειψη ανεκτικότητας, σεβασμού, καθολικού ανθρωπισμού) και θεσμών(όπως της οικογένειας, των ΜΜΕ και της πολιτείας), επίσης, ενίσχυσαν το πρόβλημα. Για παράδειγμα, η μετάβαση από την παραδοσιακή στην πυρηνική και στη μονογονεϊκή οικογένεια επέφερε την αποστασιοποίηση προς τους ηλικιωμένους και προκάλεσε εκδηλώσεις απανθρωπιάς. Σε αυτό συντέλεσε και η αμεριμνησία της πολιτείας και έτσι κατέστησε τους ηλικιωμένους πιο ευάλωτους, απαθείς και ενδοτικούς στην κοινωνική και πολιτική αδικία εις βάρος τους. Η αμφίπλευρη αυτή αναλγησία, όμως, πυροδότησε κοινωνικές εντάσεις και ενίσχυσε τις συγκρούσεις στο οικογενειακό περιβάλλον, γεγονότα που φανερώνουν τον υποβιβασμό του πολιτιστικού δείκτη της χώρας και καταδεικνύουν την απώλεια του ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα της κοινωνίας.
Η μοναδική αποκατάσταση της πληγής αυτής που κακοφορμίζει για όλους είναι η επανιεράρχηση των αξιών και πιο συγκεκριμένα η επίδειξη σεβασμού, ανθρωπισμού και ανεκτικότητας. Οι προσπάθειες επικοινωνίας μέσω του διαλόγου, αμοιβαίων υποχωρήσεων, η διάθεση για συνεργασία σε ποικίλους τομείς της καθημερινότητας. Και το πιο σημαντικό μια δια βίου παιδεία για τους ηλικιωμένους, ώστε να θέτουν το μυαλό σε εγρήγορση, να παρακολουθούν τις εξελίξεις σε όλους τους τομείς του πολιτισμού, να συμπορεύονται με τη νέα γενιά και να μην δίνουν αφορμές για αποκλεισμό και περιθωριοποίηση. Η συμμετοχή σε κοινές δραστηριότητες(αθλητικές, καλλιτεχνικές, πολιτιστικές, κοινωνικές, πολιτικές, επαφή με νέους στα κοινωνικά δίκτυα, τεχνολογία), προκειμένου να εδραιωθεί αμφίδρομη σχέση και άρρηκτη επαφή μεταξύ ηλικιωμένων και νέων, θα αποτελέσει μια ακόμη ενδεδειγμένη λύση.
Τέλος, τα ΜΜΕ και η Πολιτεία θα μπορούσαν να συστρατευθούν σε μια κοινή προσπάθεια προσφοράς ποιοτικού βίου για την τρίτη ηλικία. Τα ΜΜΕ μέσω της προβολής προτύπων τρίτης ηλικίας(αξιόλογων ανθρώπων του πνεύματος, της επιστήμης, της τέχνης, του αθλητισμού) και η Πολιτεία με παροχή οικονομικής και ψυχολογικής υποστήριξης, ευκαιρίες ψηφιακής εκπαίδευσης, συμμετοχής σε δραστηριότητες και εκδηλώσεις(θεατρικές - κινηματογραφικές παραστάσεις, συναυλίες).
Όλοι μας οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε την προσφορά των ηλικιωμένων, στην κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου, στην παράδοση και στον πολιτισμό μας, εφόσον αποτελούν τους θεματοφύλακες των αξιών, των παραμυθιών, των παραδόσεων. Συνεχιστές μιας άλλης εποχής, φορείς διαφορετικών ιδεών και αντιλήψεων, αποτελούν τους πολύτιμους καθοδηγητές μας.
Μαρία. Δ Πετροπούλου, Φιλόλογος - συγγραφέας
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Η πιο εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών στην Ελλάδα σε 2 ημέρες στα χέρια σου - Δίνεις από το σπίτι σου
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 18/12
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
