Κοινωνία 26.03.2017 - 17:49

Υπέρ-ήρωες: Άρχισε η αντίστροφη μέτρηση;

Το κινηματογραφικό ημερολόγιο ασφυκτιά σε συνεχόμενες παραγωγές που σπανίως φέρνουν κάτι καινούριο ή ανανεώνουν την συνταγή

Σίγουρα είναι μια παράδοξη διαπίστωση: Άλλωστε, όχι μόνο έχουν προγραμματιστεί ταινίες και σειρές μέχρι το 2022 (!), αλλά εντός αυτών βρίσκονται και υπερπαραγωγές μεγάλων προσδοκιών, όπως οι νέοι Avengers. Επιπλέον, αρκετά δημιουργικά μυαλά και ομάδες έχουν σοφά αξιοποιήσει το πλούσιο υλικό όχι μόνο για να φτιάξουν μεγάλα ensembles (κινηματογραφικά ή και τηλεοπτικά) αλλά και για να «γειώσουν» αρκετούς ήρωες και να αναπτύξουν προβληματισμούς και θέματα που ξεπερνούν την (ελαφριά) κόμικ προέλευσή τους. Όμως, παρά τα μεγάλα budget και μεγαλεπήβολα σχέδια, παρά την αφρόκρεμα σταρ που εμπλέκονται στις ταινίες, υπάρχουν πολλές ενδείξεις που προμηνύουν ότι ίσως η εποχή των υπερ-ηρώων οδεύει προς το τέλος της.

Είδαμε το trailer του Justice League και βαρεθήκαμε ήδη

H Justice League, πριν τις πολλές παρωδίες που της επιφύλαξε η σειρά Big Bang Theory, αποτέλεσε κάποτε την αρχή μιας σημαντικής παραγωγικά εποχής στα κόμικ του είδους. Η Marvel ακολούθησε την DC και άρχισε να συγκροτεί ομάδες, με παλαιότερη την γνωστή (και αποτυχημένη κινηματογραφικά αρκετές φορές) των Fantastic Four. Οι Avengers θα ακολουθήσουν. Σε μια αντιστροφή, η DC είναι τώρα που «κυνηγάει» το παράδειγμα της Marvel. Μετά την αναγνωρισμένη (αν και ελαφρώς υπερτιμημένη) τριλογία του Christopher Nolan με ήρωα τον Batman, η DC οργάνωσε την δική της επέλαση υπερ-ηρώων: Ο Superman, οι Flash και Arrow (τηλεόραση), εσχάτως ο νέος Batman του Ben Affleck, οι «κακοί» της Suicide Squad κλπ. Με άλλα λόγια: Το χρονικό μιας σειράς κακών έως πολύ κακών ταινιών, οι περισσότερες εκ των οποίων φτιάχτηκαν από τον Zach Snyder. Για όσους/ες δεν τον γνωρίζουν, είναι ο βασικός υπεύθυνος για αυτήν την σκοτεινή σοβαροφάνεια σε ταινίες όπως το Batman vs Superman αλλά είναι κυρίως ο υπαίτιος που διάφορα cover νέο-εθνικιστών στολίζονται από τους κοιλιακούς του Gerald Butler από την ταινία 300- μαζί με τα συνοδευτικά τσιτάτα που μπουρδουκλώνουν Αρχαία Ελλάδα-Θρησκεία-Αρτέμη Σώρρα. Σε κάθε περίπτωση, ο κύριος Snyder είναι στο τιμόνι του νέου Justice League, και το trailer μόλις κυκλοφόρησε:

Δυο λεπτά υλικού είναι μόλις αρκετά για να φανούν όλα τα στραβά που χαρακτηρίζουν τις ταινίες του είδους. Αλλά ειδικά εδώ, οι προθέσεις του δημιουργού είναι τόσο προφανείς, τόσο διάφανες, που προκαλούν πλήξη αντί για ενθουσιασμό. Να κάνουμε τον (γενικά κάπως αστείο) Aquaman έναν πόλο έλξης για το γυναικείο κοινό (ο Jason Momoa αναλαμβάνει το καθήκον μετά το πέρασμά του από το Game of Thrones), να μπολιάσουμε με λίγο χιούμορ την σκοτεινή σοβαροφάνεια (αν και το κρύο, βεβιασμένο χιούμορ είναι χειρότερο από την σοβαροφάνεια), να δείξουμε ωραίες σκηνές με ήρωες που πηδούν, χτυπούν, ετοιμάζονται να πηδήσουν και να χτυπήσουν και λίγο ενδιάμεσο μπλά-μπλά.

Αν κρίνουμε από το πόσο κακό ήταν το Batman vs Superman, μπορούμε να επιχειρήσουμε μια ασφαλή πρόβλεψη: Η ίδια Justice League που τα ξεκίνησε κάποτε όλα, θα είναι στο άμεσο μέλλον η χαριστική βολή σε μια ξέφρενη και πετυχημένη κινηματογραφική επέλαση.

Η κληρονομιά μιας παράδοσης και η σκυτάλη

Όπως ήδη είχαμε πει για το Logan, η τελευταία ταινία του Wolverine ήταν ένα ταιριαστό μνημόσυνο. Φυσικά, όταν μιλάμε για μόδες και τάσεις στη μαζική κουλτούρα, η απόσταση ανάμεσα στον ουσιαστικό και τον τυπικό θάνατο ενίοτε μπορεί να είναι μεγάλη. Άλλωστε, η μυθολογική ένδεια της σημερινής κατάστασης στον μαζικό σινεμά οδηγεί πολλές φορές σε στίψιμο μέχρις εσχάτων: Ακόμα και ο Ridley Scott δήλωσε πρόσφατα πως θέλει να γυρίσει άλλα 6-7 Alien, αιωνόβια τέρατα επανέρχονται στον κινηματογράφο, η Disney αποφασίζει να μεταφέρει όλες τις πριγκίπισσές της σε κανονικές ταινίες, ο γενικός προγραμματισμός αφορά μια πρωτότυπη ταινία για κάθε δέκα sequel και reboot. Οπότε σίγουρα, θα δούμε αρκετές ταινίες με υπερ-ήρωες ακόμα. Ο ενθουσιασμός ωστόσο φαίνεται να έχει περάσει προ πολλού και λίγα πράγματα μπορούν να τον συντηρήσουν εσαεί. Ένα από αυτά (συνεχίζει να) είναι η τηλεόραση, αν και εκεί η κόπωση είναι εμφανής: Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το Iron Fist που κυκλοφόρησε πρόσφατα μέσω Netflix.

Όχι τυχαία, το Iron Fist κατηγορήθηκε πάρα πολύ για το γνωστό και πατροπαράδοτο whitewashing που χαρακτηρίζει κάθε αναμέτρηση της μαζικής κουλτούρας με πολιτισμούς έξω από τον δυτικό κόσμο. Ο οριενταλισμός χαρακτήριζε έντονα την κομικ πηγή του, όπως και αυτήν του Dr. Strange. Αν αυτή είναι η μια όψη όμως, η άλλη θέλει πολλές φορές την πολιτική ορθότητα να προσπαθεί να βγάλει από την μύγα ξύγκι, θέλοντας σώνει και ντε να «αποκαταστήσει» πολιτισμικές ταυτότητες. Αλλά που; Σε μια σειρά για υπερ-ήρωες. Το πρόβλημα του Iron Fist δεν ήταν σε καμία περίπτωση ο λευκός πρωταγωνιστής του (Finn Jones). Το πρόβλημά του ήταν πως ήταν απλά μια μέτρια σειρά, χωρίς φρεσκάδα ή διάθεση να φέρει κάτι καινούριο στο τραπέζι. Φτιάχτηκε για να συμπληρώσει ένα ακόμα ensemble, αυτή τη φορά στην τηλεόραση (Defenders), σε αντίθεση π.χ. με την Jessica Jones που φτιάχτηκε για να μιλήσει για πολλά και ενδιαφέροντα χρησιμοποιώντας μια κόμικ πηγή.

Συνειδητά ή ασυνείδητα, η σειρά Iron Fist είχε σαν βασικό θέμα την κληρονομιά. Ο νεαρός Danny Rand επιστρέφει στον τόπο καταγωγής του για να διεκδικήσει την κληρονομιά του πατέρα του. Τα αδέρφια που διαχειρίζονται αυτήν την κληρονομιά προσπαθούν να απεγκλωβιστούν από τον «απέθαντο» δυνάστη πατέρα τους. Το ρομαντικό του ενδιαφέρον και συνεργάτης του προσπαθεί να διατηρήσει ζωντανή την ασιάτικη κληρονομιά και παράδοση των πολεμικών τεχνών σε κακόφημες συνοικίες. Όλοι και όλες αναζητούν ένα τρόπο να γίνουν σωστοί κληρονόμοι, με τον ίδιο τρόπο που το κινηματογραφικό σύμπαν των υπερ-ηρώων αναρωτιέται τι άλλο να κάνει την κόμικ κληρονομιά του, που παρά την τεράστια πινακοθήκη χαρακτήρων την έχει ήδη κινηματογραφήσει.

Από την άλλη πλευρά όμως, δεν είναι πως υπάρχει και κάτι ευδιάκριτο και ελπιδοφόρο για να παραδοθεί η σκυτάλη. Ούτε τα κινηματογραφικά τέρατα ούτε τα παλιά παραμύθια είναι αρκετά να δημιουργήσουν μια νέα τάση. Το μαζικό σινεμά βρίσκεται σε έναν ιδιαίτερο κόμβο: Ως πότε θα κρατάει την πελατεία του με ξαναζεσταμμένο φαγητό;

Μεταποιώντας

Το μεγάλο ζητούμενο της κληρονομιάς ωστόσο δεν είναι ούτε η αναπαραγωγή της ούτε η απόρριψή της: Κληρονομώ υγιώς σημαίνει μεταποιώ αυτό που μου παραδίδεται και ανοίγω νέους ορίζοντες. Πέρα από την Jessica Jones (που παρεμπιπτόντως, ένα διευρυμένο κομμάτι του κοινού βρήκε βαρετή), άλλες προσπάθειες φαίνεται να δείχνουν έναν διαφορετικό δρόμο: Η τηλεοπτική σειρά Legion που ολοκληρώνει τον πρώτο της κύκλο αντλεί από την κομικ κληρονομιά της τον κεντρικό ήρωα (ο Legion είναι ένας ακόμα ήρωας της Marvel) αλλά η σειρά υφίσταται και χωρίς αυτήν την πληροφορία. Εδώ, η κληρονομιά είναι μονάχα η αφορμή για να ανοίξει ένας νέος ορίζοντας, τόσο τεχνικά όσο και σεναριακά. Η σειρά Legion είναι ένα τριπαριστό ταξίδι στην ψυχική ασθένεια και στο μυαλό, διανθισμένη με εξαιρετικές σκηνοθετικές εμπνεύσεις και ελάχιστες διασυνδέσεις με τον τρόπο και το ύφος των κόμικ. Δεν ξανασερβίρει τον ομώνυμο χαρακτήρα, αλλά τον επαναπροσδιορίζει σε ένα διαφορετικό χωροχρόνο από αυτόν της πρώτης του σύλληψης. Και καταφέρνει χάρη σε αυτή την νοοτροπία να είναι μια διαολεμένα καλή σειρά.

Το κοινό αγάπησε πολύ τους υπερ-ήρωες. Δημιούργησε τζίρο ακόμα και σε μεγάλες μετριότητες αλλά και σε πραγματικά κακές ταινίες. Αλλά βρισκόμαστε στο σημείο που ο ενθουσιασμός και ο άκρατος χαβαλές των πρώτων Avengers έχει οδηγήσει σε ένα κινηματογραφικό ημερολόγιο που ασφυκτιά σε συνεχόμενες παραγωγές που σπανίως φέρνουν κάτι καινούριο ή ανανεώνουν την συνταγή. Ο Logan αποσύρθηκε εγκαίρως. Μένει να δούμε πόσο «κύριε ελέησον» θα χρειαστεί για να ξεφουσκώσει και εισπρακτικά η επέλαση των σούπερ, που μοιάζει επαναπαυμένη στην επιτυχία της και δεν τολμά να πειραματιστεί και να μεταποιήσει την κληρονομιά της για να παραμένει επίκαιρη.