2013 πληγές της δημόσιας εκπαίδευσης

Του Γιώργου Κ. Καββαδία*

Το 2013 μπορεί να χαρακτηριστεί ως έτος πολέμου εναντίον της δημόσιας εκπαίδευσης. Και μόνο ότι για πρώτη χρονιά μετά τον Β' παγκόσμιο πόλεμο δεν έγινε έστω ένας διορισμός μόνιμου εκπαιδευτικού στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε συνδυασμό με το κλείσιμο, για μήνες του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου της Αθήνας και του ΕΜΠ - για πρώτη φορά από την ίδρυσή τους - θα δικαιολογούσε τον χαρακτηρισμό. Παράλληλα ορυμαγδός μέτρων και νομοθετικών ρυθμίσεων απλώνουν το σπιράλ θανάτου της δημόσιας εκπαίδευσης. Κυβέρνηση και τρόικα εκτελούν το συμβόλαιο θανάτου της δημόσιας εκπαίδευσης και της εξαθλίωσης των εκπαιδευτικών. 

Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση περίπου 130 τμήματα των ΑΕΙ και ΤΕΙ καταργήθηκαν. Έχουμε, δηλαδή περίπου 30% λιγότερα τμήματα και δραματική μείωση των εισακτέων με αποτέλεσμα να υψώνονται όλο και υψηλότερα εμπόδια για τη μόρφωση των παιδιών των λαϊκών τάξεων και στρωμάτων και των απομακρυσμένων περιοχών της χώρας. Την ίδια ώρα η τριτοβάθμια εκπαίδευση απαξιώνεται με την αγοραία κυβερνητική πολιτική που εξισώνει τα πανεπιστήμια με τα εργαστήρια - college των εμπόρων της γνώσης.

Η κατάργηση των 52 ειδικοτήτων στην τεχνική εκπαίδευση σηματοδοτεί την πλήρη διάλυση και ιδιωτικοποίησή της. Το 23 % των μαθητών των ΕΠΑΛ και το 60% των ΕΠΑΣ φοιτούν στους τομείς που καταργούνται. Οι συγχωνεύσεις και καταργήσεις σχολείων μοιάζουν με τη «Λερναία Ύδρα». Σχολεία και τμήματα καταργούνται ακόμα και παράνομα στη μέση της χρονιάς, ενώ η συρρίκνωση του σχολικού δικτύου ανοίγει τις λεωφόρους της μαθητικής διαρροής και της απομόρφωσης. 

Ο Υπουργός Παιδείας πετάει στον Καιάδα της διαθεσιμότητας - απόλυσης 2.500 εκπαιδευτικούς και διώχνει από την τεχνική εκπαίδευση πάνω από 20.000 χιλιάδες μαθητές κυρίως από τα πιο φτωχά λαϊκά στρώματα. Καταργεί τις επιθυμίες, τις ανάγκες, τα δικαιώματά τους. Τους θυσιάζει στο βωμό της ιδιωτικής εκπαίδευσης. 

Η αρχή των απολύσεων έγινε με τη βίαιη απομάκρυνση 10.000 αναπληρωτών που εργάζονταν χρόνια στα σχολεία, αυξάνοντας την ανεργία και ακυρώνοντας τη ζωή της νέας γενιάς. Ταυτόχρονα, απέλυσαν τους φύλακες και αύριο έχουν σειρά οι καθαρίστριες με σοβαρότατες παρενέργειες στη λειτουργία των σχολείων. Μέσα στο 2013 και λίγους μήνες πριν από τη λήξη της σχολικής χρονιάς έλειπαν περισσότεροι από 1.600 εκπαιδευτικοί από τη δευτεροβάθμια, ενώ χιλιάδες μαθητές της Γ' Λυκείου και ΕΠΑΛ δε διδάχτηκαν μαθήματα στα οποία εξετάστηκαν στις πανελλήνιες εξετάσεις. Ακόμα και στο κέντρο της Αθήνας χάνονταν εβδομαδιαίως τουλάχιστον 1.500 ώρες. Και στην τρέχουσα σχολική χρονιά τα κενά σε εκπαιδευτικό προσωπικά είναι ουκ ολίγα.

Σύμφωνα με το Μνημόνιο 3 στο Υπουργείο Παιδείας για τα έτη 2013 και 2014, δε θα πραγματοποιηθούν προσλήψεις διοικητικού προσωπικού, ενώ για το διδακτικό προσωπικό ο λόγος προσλήψεων-αποχωρήσεων θα διαμορφωθεί στο 1:10, ενώ οι  συνολικές δαπάνες για την Παιδεία συρρικνώνονται κάτω από το 2,3 % επί του ΑΕΠ. Από το 2009 μέχρι το 2013 οι δπάνες για την παιδεία μειώθηκαν κατά 33% με πρόβλεψη 47% μέχρι το 2016. Στο όνομα του «εξορθολογισμού» συντελείται η χρεοκοπία του εκπαιδευτικού και του σχολείου.  Σχολεία της φτώχειας και της παγωνιάς που δεν μπορούν να καλύψουν στοιχειώδεις λειτουργικές ανάγκες, ενώ προωθείται η κατάργηση της δωρεάν παροχής σχολικών βιβλίων. 

Η δημόσια εκπαίδευση δεν μπαίνει απλά στην κλίνη του μνημονιακού Προκρούστη. Θα αλλάξει ριζικά ο χαρακτήρας και η μορφή του υπάρχοντος, ήδη απαξιωμένου σχολείου. Διαμορφώνουν ένα εξεταστικοκεντρικό Λύκειο για λίγους, ένα σχολείο πιο ανταγωνιστικό, πιο επιλεκτικό και ελιτίστικο με  τις κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανισότητες να οξύνονται με ολέθριες συνέπειες για τα παιδιά των λαϊκών τάξεων και στρωμάτων και των απομακρυσμένων περιοχών της χώρας. Ένα Τεχνικό Λύκειο με καθολική εφαρμογή του θεσμού της μαθητείας και «απλήρωτης» εργασίας, με «εκπαίδευση» προσαρμοζόμενη στις κάθε φορά ανάγκες του κεφαλαίου και μεταγυμνασιακές σχολές κατάρτισης (ΙΕΚ).

Στην εποχή της ευαλσφάλειας, της συντριβής της μόνιμης εργασίας και των ελαστικών σχέσεων εργασίας, η γενική παιδεία ισοπεδώνεται και αποθεώνονται οι αποσπασματικές «δεξιότητες»: ο χειρισμός πληροφοριών αντί της κριτικής σκέψης, ο κατακερματισμός της γνώσης σε χρήσιμα στοιχεία. Αυτή η χρησιμοθηρία οδηγεί στην αδυναμία συνολικής θεώρησης του σύγχρονου κόσμου, εξήγησης και αμφισβήτησής του. Οικοδομούν ένα σχολείο που θα παράγει εργατικό δυναμικό φτηνό, χωρίς δικαιώματα, αλλά καταρτισμένο με εκείνες τις χρηστικές δεξιότητες που απαιτεί η αγορά και το κεφάλαιο. Η εφαρμογή μέτρων όπως περικοπές δαπανών, μαζικές καταργήσεις σχολείων, μείωση εκπαιδευτικού προσωπικού, μηδενικοί διορισμοί, αύξηση ωραρίου, αναμόρφωση και διαφοροποίηση των αναλυτικών προγραμμάτων, υποβάθμιση βασικών μαθημάτων και  προσανατολισμός σε δεξιότητες θα εντείνουν σύγχρονα φαινόμενα αναλφαβητισμού και ημιμάθειας. 

Ταυτόχρονα διαμορφώνεται ένα εργασιακό τοπίο βαρβαρότητας που κρατά τους εκπαιδευτικούς σε ομηρία την ώρα που οι μισθοί τους έχουν συρρικνωθεί μέχρι και 50%. Χαρακτηριστική είναι η άρση του αμετάθετου. Υποχρεωτικές μεταθέσεις, ανεξάρτητα από την οργανική θέση, με απόφαση υπουργού. Εύκολα με βάση το σιδερένιο πειθαρχικό πλαίσιο βλέπουν το δρόμο προς την αργία, τη διαθεσιμότητα και την απόλυση, αν εμπλέκονται σε οιαδήποτε διοικητική ή ποινική δίωξη, ενώ καταργείται ακόμα και το τεκμήριο της αθωότητας! Βιομηχανία διώξεων για «αναξιοπρεπή ή ανάρμοστη ή ανάξια για υπάλληλο συμπεριφορά εντός ή εκτός υπηρεσίας» έχει στηθεί για διαθεσιμότητες - αργίες. Ο εργασιακός μεσαίωνας επελαύνει, το καθεστώς εργασιακής τρομοκρατίας ολοκληρώνεται(;) με τις νομοθετικές ρυθμίσεις για την αξιολόγηση που τη μετατρέπουν σε μηχανισμό μισθολογικής καθήλωσης - χειραγώγησης - απόλυσης, αλλά και κατηγοριοποίησης των σχολείων.

Αυτό φάνηκε από τις πρώτες ώρες του 2013 με την επιλογή των δεκατριών Περιφερειακών Διευθυντών Εκπαίδευσης. Η .. συνταγή της τρικομματικής αξιοκρατίας είχε τις . σωστές αναλογίες: 7 Ν.Δ.- 4 ΠΑ.ΣΟ.Κ - 2 ΔΗΜ.ΑΡ. Η τρικομματική «αξιοκρατία» συνδέεται με τη συγκρότηση ενός αυταρχικού και ιεραχικού διοικητικού μηχανισμού της εκπαίδευσης που δεν υλοποιεί απλά και μόνο την κυβερνητική πολιτική, αλλά λειτουργεί ως μηχανισμός επιτήρησης, αυταρχικού ελέγχου και χειραγώγησης των εκπαιδευτικών στη βάση των πελατειακών σχέσεων και του ρουσφετιού. 

Παράλληλα διαμορφώνεται ένα απολυταρχικό κράτος με την κυριαρχία των κατασταλτικών μηχανισμών και τις βασικές ελευθερίες εν αναστολή. Αυτό αποτυπώνεται από την αντιμετώπιση των απεργιών στο χώρο της εκπαίδευσης. Γιατί μετά τις επιστρατεύσεις - που κατά παλαιότερη δήλωση του πρώην .Αντιμνημονιακού και νυν  πρωθυπουργού Α. Σαμαρά, αποτελούν «χουντικές μεθόδους»-  των εργαζομένων στο ΜΕΤΡΟ  και τους Ναυτεργάτες, ήρθε η ώρα της προληπτικής επιστράτευσης των καθηγητών. Με άλλα λόγια όχι μόνο το δικαίωμα στην απεργία , αλλά ακόμα και η σκέψη για απεργία ποινικοποιείται! Στην προκρούστειο κλίνη της κατασταλτικής πολιτικής μπήκε και η μεγαλειώδης απεργία των υπαλλήλων του ΕΚΠΑ και ΕΜΠ.

 

*Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος, μέλος της Σ.Ε. του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» και αρθρογράφος στο «ΕΘΝΟΣ».