Alfavita Newsroom
Το portofolio της αξιολόγησης
και άλλες πρ(ωτ)ότυπες ιστορίες
Μας ζύγισαν, μας μέτρησαν και μας βρήκαν λειψούς
Θα αρνηθώ να υποβάλω φάκελο αξιολόγησης.
Ας μου συγχωρεθεί το πρώτο ενικό της δήλωσης αλλά οι χαλεποί καιροί δεν ευνοούν τις συλλογικές αποφάσεις, ενίοτε ούτε καν τις προσωπικές εξομολογήσεις. Ας είναι...
Πολλοί συνάδελφοι από τη γενιά μου -μεταξύ των οποίων κι εγώ- «ανακαλύψαμε» τον κατασταλτικό ρόλο της εκπαίδευσης στην εφηβεία με το τραγούδι των Pink Floyd We dont need no Education και λίγο αργότερα, ως φοιτητές πλέον, μέσα από τις κοινωνιολογικές αναλύσεις του Πιερ Μπουρντιέ και του Μισέλ Φουκώ. Εντούτοις, γίναμε δάσκαλοι, σε πειραματικά, επαγγελματικά ή γενικά γυμνάσια και λύκεια- δεν έχει και πολλή σημασία, αποτέλεσμα μάλλον τυχαίας συγκυρίας.
Και είμαστε περίπου ευτυχείς με την επαγγελματική μας επιλογή...
Ίσως γιατί έχουμε βαθιά ανάγκη την αυταπάτη της κοινωνικής αποστολής. Ίσως γιατί η εκπαίδευση, ακόμα και στην αλλοτριωμένη της μορφή σε μια καπιταλιστική κοινωνία, διατηρεί μια σχετική αυτονομία και διασώζει ένα περίσσευμα αξίας, που επιτρέπει στο δάσκαλο να ονειρευτεί ότι μπορεί να υψώσει το ανάστημά του σαν τον Τζον Κίτινγκ στον Κύκλο των Χαμένων Ποιητών και να ξυπνήσει στα παιδιά την αγάπη για τα γράμματα, το πάθος για την τέχνη ή τη δίψα για την ελευθερία.
Και πρέπει να παραδεχτούμε ότι συχνά το χάσαμε το στοίχημα, είτε από έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής είτε από προσωπική κούραση είτε γιατί το εξεταστικοκεντρικό σύστημα μας περιορίζει στο ρόλο του εκγυμναστή
Ή άλλοτε, πάλι, το μάθημα πήγε ανέλπιστα καλά, χάρη και στη βοήθεια κάποιου απρόβλεπτου παράγοντα× ήταν τα φύλλα εργασίας; ήταν τα φύλλα τα φθινοπωρινά; Δύσκολο να πει κανείς. Ο βροχερός καιρός, πάντως, προσφέρεται για ανάγνωση ποίησης. Η διδασκαλία είναι τέχνη εύθραυστη και κατεξοχήν διαδραστική.
Και κάποια μέρα -όχι βέβαια ως κεραυνός εν αιθρία- έφτασαν στα πρότυπα πειραματικά σχολεία τα έντυπα της αξιολόγησης, γεμάτα με μικροσκοπικά καθησυχαστικά κουτάκια, με πολλαπλούς δείκτες μέτρησης, με εξαρτημένες/ανεξάρτητες μεταβλητές και λεπτομερείς οδηγίες χρήσης για να αποτιμηθεί, ή δυνατόν με χειρουργική ακρίβεια, η εκπαιδευτική ικανότητα. Έτσι ώστε να χωριστεί η ήρα από το στάρι και να παραμείνει το άνθος της εκπαιδευτικής κοινότητας στα νέα εκλεκτά σχολεία – φυτώρια αριστείας.
Δεν είναι το βασικό πρόβλημα οι δεκάδες εργατοώρες που απαιτούνται για να οργανώσει κανείς ένα αξιοπρεπές portofolio – είναι ότι το άριστα προαπαιτεί ένα καθηγητή πολυεργαλείο που συνδυάζει την πολυμάθεια του επιστήμονα, την εφευρετικότητα του ταχυδακτυλουργού, την αφοσίωση του ιεραπόστολου, την ακρίβεια του γραφειοκράτη, την ευελιξία του μάνατζερ και την προθυμία του δουλοπάροικου αλλά κυρίως τη φιλοδοξία του καριερίστα που σαν προνοητικό μυρμήγκι και με την απληστία φιλάργυρου συγκεντρώνει αποδεικτικά στοιχεία για κάθε του προσφορά πέραν των τυπικών καθηκόντων κι αφιερώνει τον ελεύθερο χρόνο του στην παρακολούθηση σεμιναρίων ώστε να χτίσει το επιθυμητό profile.
Και, μάλιστα, όταν ο φάκελος της αξιολόγησης καταφτάνει με την ένδειξη του κατεπείγοντος σε μια τέτοια συγκυρία, προαπαιτεί ένα καθηγητή τόσο αφοσιωμένο στη συγκομιδή μορίων, που να κλείνει τα μάτια του στο αδιέξοδο μέλλον των μαθητών του, που να κλείνει τα αυτιά του στον κοινωνικό ορυμαγδό, προαπαιτεί ένα καθηγητή που θα σταθεί στον αντίποδα του πνευματικού ανθρώπου, εκείνου που -αν θυμάστε- δεν φροντίζει μόνο «για την προσωπική του ευδοκίμηση αλλά προσφέρει και κοινωνική αρωγή».
Και πάνω από όλα μια τέτοιου τύπου αξιολόγηση επισφραγίζει την εκτροπή της παιδαγωγικής αρχής από τα χειραφετητικά προτάγματα του διαφωτισμού στις εντολές ενός χυδαίου εργαλειακού ορθολογισμού, όπου κάθε προβληματισμός εξαντλείται στη συνάφεια μέσων και σκοπών, ενώ απαγορεύεται ρητά ο επί της ουσίας αναστοχασμός. Η εκπαιδευτική προσφορά ποσοτικοποιείται, τεμαχίζεται και βαθμολογείται με τεχνοκρατικά και αγοραία κριτήρια. Η προσπάθεια να επικυρωθεί ως μετρήσιμο στοιχείο η κάθε πτυχή της προσωπικότητας και συμπεριφοράς του διδάσκοντος δεν οφείλεται στη ευσυνειδησία του «άδολου» παιδαγωγού που επιχειρεί -μάταια- να προσδώσει στις ανθρωπιστικές σπουδές το κύρος και την αντικειμενικότητα της θετικής επιστήμης. Πρόκειται για καθαρά παρεκλυστική τακτική που προσπαθεί να καλύψει με μια επίφαση αμεροληψίας όχι μόνο τον υποκειμενικό ή αυθαίρετο αλλά κυρίως τον ορθοπεδικό ρόλο της διαδικασίας.
Έστω και μια φευγαλέα ματιά στα νούμερα αρκεί για να συνειδητοποιήσει κανείς ότι οι περισσότερες από τις αξιολογικές μονάδες-μόρια δεν προέρχονται από πτυχία, μεταπτυχιακά ή πιστοποιήσεις γλωσσομάθειας αλλά από τις εκθέσεις του διευθυντή της σχολικής μονάδας, του παιδαγωγικού συμβούλου και του συμβούλου ειδικότητας -που σημειωτέον θα παρακολουθήσει δύο διδακτικές ώρες- αλλά και από τη συνέντευξη που καλείται να δώσει ο κρινόμενος απέναντι σε επιτροπή σοφών. Η συμβολική βία της εξουσίας δια των εκλεκτών εκπροσώπων της είναι πανταχού παρούσα. Η αξιολόγηση δεν στοχεύει μόνο στη γραφειοκρατικοποίηση της παιδείας αλλά και στη διόρθωση της διαγωγής του εκπαιδευτικού.
Το φάντασμα του φόβου έχει αρχίσει να πλανάται όχι μόνο στις σχολικές αίθουσες αλλά και στον προαύλιο χώρο. Η ανασφάλεια, αντί να ενδυναμώσει, διαβρώνει τις συναδελφικές σχέσεις του συλλόγου διδασκόντων. Ο εκβιασμός της συμμόρφωσης είναι άλλωστε απροκάλυπτος: Όποιος δεχτεί να υπομείνει τη χρονοβόρα και ψυχοφθόρα δοκιμασία της αξιολόγησης αλλά αποτύχει παραπέμπεται στο ΠΥΣΔΕ με bonus το κατά προτεραιότητα. Για όποιον, όμως, αρνηθεί να πάρει μέρος στο καρναβάλι επικρέμεται η απειλή της απλής διάθεσης στο ΠΥΣΔΕ – που για κάποιες ειδικότητες εγκυμονεί ακόμα και τον κίνδυνο της εφεδρείας
Θα αρνηθώ, λοιπόν, να υποβάλω φάκελο αξιολόγησης.
Γιατί δεν επιθυμώ να προσυπογράψω μια διαδικασία που πραγμοποιεί τον ανθρώπινο παράγοντα και ακυρώνει τον αληθινό ρόλο του δασκάλου, μια διαδικασία που απομαγνητίζει το εκπαιδευτικό πεδίο και εξορίζει τη φαντασία από το σχολείο, μια διαδικασία που συγχέει το α-νόητο με το αυτονόητο, προσβάλλοντας όχι μόνο την αξιοπρέπεια αλλά και τη νοημοσύνη μας.
Θα αρνηθώ να υποβάλω φάκελο αξιολόγησης.
Γιατί ο δάσκαλος που χαμηλώνει το βλέμμα μπροστά στην απειλή της εξουσίας δε μπορεί να κοιτάει στα μάτια του μαθητές του.
(αλήθεια σε ποια ακριβώς κλίμακα μετριέται αυτό το προσόν;)
Κουφοπούλου Πηνελόπη
(προς το παρόν) καθηγήτρια προτύπου πειραματικού Ζαννείου Λυκείου
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 12/11
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
