Νίκος Μάστορας Οι διδάκτορες του δημοσίου διαμαρτύρονται ότι οποιαδήποτε διάθεση των διατριβών τους προς τρίτους και ιδιαίτερα για χρήση σε διαδικασίες εκπαίδευσης μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης, χωρίς ρητή άδεια των δημιουργών και χωρίς νομικά εξασφαλισμένους όρους προστασίας των πνευματικών τους δικαιωμάτων, δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα λογοδοσίας, νομιμότητας και σεβασμού της επιστημονικής ελευθερίας.
Και τι απαντά το Υπουργείο Παιδείας; Δεν είναι δική μας αρμοδιότητα
Αυτό ακριβώς απάντησε το ΥΠΑΙΘΑ -και μάλιστα στη Βουλή, όπου κατέθεσε ερώτηση, μαζί με την επιστολή των διδακτόρων του δημοσίου προς τα υπουργεία Παιδείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης βουλευτής της αντιπολίτευσης. Δεν είναι αρμοδιότητά του να προφυλάξει τα πνευματικά δικαιώματα και τη δεοντολογία της έρευνας...
Κι έτσι το θέμα, παρότι έφτασε στη Βουλή, έμεινε -ουσιαστικά- αναπάντητο...
Ολη η επιστολή των διδακτόρων του δημοσίου
Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Διδακτόρων Δημοσίου (ΠΑΣΥΔ), με αφορμή επίκαιρη ερώτηση που κατατέθηκε και συζητήθηκε στη Βουλή των Ελλήνων (αρ. πρωτ. 611/04.03.2025) από την Βουλεύτρια κα Κτενά Αφροδίτη σχετικά με τη διαχείριση του επιστημονικού περιεχομένου του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), εκφράζει τον έντονο προβληματισμό του για την υποβάθμιση του ρόλου ενός φορέα-πυλώνα της επιστημονικής γνώσης και την ανεπαρκή θεσμική προστασία της επιστημονικής παραγωγής.
Οι διδακτορικές διατριβές συνιστούν έργα πρωτότυπης επιστημονικής έρευνας και τεκμηριωμένης δημιουργίας και ως εκ τούτου προστατεύονται πλήρως από τη νομοθεσία περί πνευματικής ιδιοκτησίας (Ν. 2121/1993) και δεν είναι «ανοιχτά δεδομένα», όπως υποστήριξε στη Βουλή ο κος Κυρανάκης, τ. Υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, αρμόδιος για το ΕΚΤ. Ο τεράστιος πλούτος επιστημονικού περιεχομένου απαιτεί την άμεση κάλυψη του Οργανισμού με μόνιμο εξειδικευμένο προσωπικό για τη διαχείρισή του και δε συνάδει με την απαξίωση και εγκατάλειψη του οργανισμού και τη δραματική υποστελέχωσή του.
Η ένταξη των διδακτορικών διατριβών σε αποθετήρια δημοσίων φορέων δεν συνεπάγεται άδεια «ανεξέλεγκτης» χρήσης και επεξεργασίας για λόγους τεκμηρίωσης και διάδοσης της γνώσης και δεν αναιρεί τα δικαιώματα των διδακτόρων και διδακτορισσών (δημιουργών τους), ούτε καθιστά αυτόματα το περιεχόμενο «ανοικτό» με την έννοια της ελεύθερης, εμπορικής ή μη, επαναχρησιμοποίησης. Σας υπενθυμίζουμε ότι όλα τα τεκμήρια στο Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (ΕΑΔΔ) προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα με μία άδεια Creative Commons (αναφορά δημιουργού, ενδεδειγμένη χρήση κ.ά.). Επιπλέον, το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) διέπεται από συγκεκριμένες αρχές και ακολουθεί μια Ανοικτή στρατηγική με «λογοδοσία, διαφάνεια, αποτελεσματική διοίκηση, μετρήσιμα αποτελέσματα».
Σε αυτό το πλαίσιο, οποιαδήποτε διάθεση των διατριβών αυτών προς τρίτους και ιδιαίτερα για χρήση σε διαδικασίες εκπαίδευσης μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης, χωρίς ρητή άδεια των δημιουργών και χωρίς νομικά εξασφαλισμένους όρους προστασίας των πνευματικών τους δικαιωμάτων, δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα λογοδοσίας, νομιμότητας και σεβασμού της επιστημονικής ελευθερίας.
Ως Πανελλήνιος Σύλλογος Διδακτόρων Δημοσίου αιτούμαστε:
● Αναστολή και επανεξέταση οποιασδήποτε συμφωνίας που επιτρέπει τη χρήση των διδακτορικών διατριβών, σύμφωνα με την άδεια πνευματικών δικαιωμάτων (Creative Commons) που τα διέπει.
● Άμεση αποσαφήνιση του νομικού καθεστώτος που διέπει τη διάθεση των διδακτορικών διατριβών που φιλοξενούνται στο ΕΚΤ και σε άλλες βάσεις δεδομένων με θεσμοθέτηση διαφανούς πλαισίου, βάσει του οποίου οποιαδήποτε χρήση, διασύνδεση ή διάθεση τέτοιου περιεχομένου θα προϋποθέτει αφενός την ενημέρωση και συγκατάθεση των δικαιούχων, τη ρητή περιγραφή του σκοπού χρήσης καθώς και την απαγόρευση εμπορικής αξιοποίησης χωρίς άδεια.
● Δημοσιοποίηση των όρων υπό τους οποίους παρέχονται δεδομένα του ΕΚΤ σε τρίτους, καθώς και κάθε σχετική σύμβαση ή συμφωνία.
● Εμπλοκή μελών του Συλλόγου μας σε κάθε διαβούλευση που αφορά τη διαχείριση της επιστημονικής γνώσης, η οποία έχει παραχθεί στο πλαίσιο της δημόσιας και ανώτατης εκπαίδευσης.
● Ενίσχυση του ΕΚΤ, ώστε αυτό το πλούσιο περιεχόμενο να αξιοποιείται από το ίδιο το κράτος στο πλαίσιο δημόσιων πολιτικών και επενδύσεων στην επιστημονική γνώση. Ο ΠΑΣΥΔ, ως επιστημονικός φορέας, μπορεί να έχει καθοριστικό ρόλο και να συνδράμει τους φορείς του κράτους, ώστε ο πλούτος της γνωσης να αξιοποιείται θεσμικά και δημόσια, αντί να εκχωρείται σε τρίτους. Ο ΠΑΣΥΔ θεωρεί κρίσιμη την ανάπτυξη δημοσίων εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης που θα εκπαιδεύονται υπό δημόσιο έλεγχο και θεσμική διαφάνεια σε περιεχόμενο υψηλής ποιότητας
Ο σεβασμός στο ερευνητικό έργο των διδακτόρων και διδακτορισσών καθώς και στα πνευματικά δικαιώματα και τη δεοντολογία της έρευνας αποτελούν θεμέλιο μιας πολιτισμένης χώρας. Η πολιτεία οφείλει να διασφαλίζει ότι οι δημόσιες υποδομές γνώσης λειτουργούν προς όφελος του κοινωνικού συνόλου, με διαφάνεια και σεβασμό και όχι να λειτουργεί με τρόπο που να βλάπτει μια τεράστια κατηγορία ανθρώπων που μόχθησαν για να αποκτήσουν τους διδακτορικούς τους τίτλους.
Παραμένουμε στη διάθεσή σας για συζήτηση επί του ζητήματος και αναμένουμε τις ενέργειές σας προς την άμεση αποκατάστασή του.
Και η «απάντηση» του υπουργείου Παιδείας
Σε απάντηση του ανωτέρω Μέσου Κοινοβουλευτικού Ελέγχου, κάνουμε γνωστό ότι το εν λόγω θέμα δεν εμπίπτει στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Η ύλη για 47.000 υποψήφιους ως 30/5 με τις λύσεις
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 30/05
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
