Alfavita Newsroom Κάθε Μάιο, καθώς τα σχολεία μυρίζουν αποχωρισμό και οι τάξεις σιωπούν μπροστά στο βάρος των επερχόμενων εξετάσεων, ένα αθέατο, αλλά βαθιά αισθητό βάρος γέρνει στους ώμους χιλιάδων μαθητών: το βάρος των προσδοκιών. Όχι μόνο των δικών τους, αλλά και – κυρίως – εκείνων που έχουν «κληρονομήσει» από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Οι Πανελλαδικές Εξετάσεις παραμένουν για πολλούς η «μοιραία στιγμή» της εκπαιδευτικής τους διαδρομής και σε πολλές περιπτώσεις, το πραγματικό δράμα δεν παίζεται στην αίθουσα των εξετάσεων, αλλά πίσω από τις κλειστές πόρτες του σπιτιού.
Και αυτό καθώς για κάποιους γονείς το παιδί τους είναι το «σχέδιο Β» των προσδοκιών μας, ο καθρέφτης των ανεκπλήρωτων φιλοδοξιών τους
Όταν τα όνειρα δεν είναι δικά σου!
Πόσα παιδιά δεν έχουν ακούσει από μικρά τη φράση «θα γίνεις γιατρός σαν τον πατέρα σου», «θα συνεχίσεις το δικηγορικό γραφείο που έχτισα με τόσο κόπο» ή το ακόμη πιο έμμεσο «είσαι το καμάρι μας, περιμένουμε πολλά από εσένα»; Αυτές οι λέξεις, όσο καλοπροαίρετες κι αν ακούγονται, συχνά κρύβουν μέσα τους την απώλεια της αυθεντικής επιθυμίας του ίδιου του παιδιού.
Δεν είναι λίγες οι φορές που η οικογένεια, συνήθως με τις καλύτερες προθέσεις, επιβάλλει – άμεσα ή έμμεσα – τις δικές της αξίες, επιλογές, ακόμη και αποτυχημένα όνειρα, στους νέους. Έτσι, ένα παιδί που αγαπά τη λογοτεχνία, μπορεί να πιεστεί να σπουδάσει νομική «γιατί έχει επαγγελματική αποκατάσταση». Κάποιος που ονειρεύεται να γίνει δάσκαλος, ωθείται προς την Ιατρική επειδή «είναι κρίμα να χαθεί το μυαλό σου». Η φωνή του εφήβου σβήνει, πνίγεται κάτω από το βάρος μιας κατασκευασμένης «επιτυχίας».
«Έγραψα 18.900 μόρια και όλοι χάρηκαν… Εκτός από μένα. Πέρασα εκεί που ήθελε ο πατέρας μου, στη Στρατιωτική Ιατρική. Εγώ ήθελα να πάω στη Σχολή Θεατρικών Σπουδών. Δεν το είπα ποτέ δυνατά», μας λέει η Αναστασία, 19 ετών, υποψήφια των περσινών εξετάσεων.
Η περίπτωση της δεν είναι εξαίρεση. Σύμφωνα με έρευνα του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής του ΑΠΘ, το 61% των εφήβων δήλωσε ότι η τελική επιλογή σπουδών επηρεάστηκε «πολύ ή πάρα πολύ» από τις απόψεις των γονέων τους. Το 34% μάλιστα παραδέχεται ότι θα επέλεγε διαφορετική σχολή αν δεν υπήρχε οικογενειακή πίεση.
Η οικογένεια, ακόμη και αθέλητα, αναπαράγει μια στερεοτυπική αντίληψη περί «καλών» και «κακών» επαγγελμάτων. Ένα παιδί που αγαπά τη φιλοσοφία μπορεί να αντιμετωπιστεί ως «ασόβαρο» ή «ανέφικτο», ενώ αυτός που στοχεύει στη Νομική ή στην Ιατρική αποθεώνεται. Έτσι, χτίζεται ένα φαντασιακό που οδηγεί το παιδί να νιώθει ότι η δική του επιθυμία είναι μειονεκτική.
Το άγχος δεν είναι μόνο των εξετάσεων
«Έφτανα στο φροντιστήριο με ταχυπαλμία. Όχι γιατί φοβόμουν την ύλη, αλλά γιατί κάθε φορά που έγραφα λιγότερο από 17, έβλεπα τη μητέρα μου να στενοχωριέται. Ένιωθα ότι την απογοητεύω προσωπικά», λέει ο Δημήτρης, μαθητής της Γ’ Λυκείου.
Είναι γνωστό ότι το άγχος των Πανελλαδικών δεν είναι αμιγώς γνωστικό. Έχει έντονα συναισθηματικό φορτίο που συνδέεται με την ανάγκη του παιδιού να ανταποκριθεί σε οικογενειακές προσδοκίες. Αυτό το είδος πίεσης είναι βαθύτερο και πιο διαβρωτικό από το φόβο μιας αποτυχίας.
Κι όταν "πετύχεις", τι συμβαίνει; Το αποτέλεσμα είναι συχνά τραγικά ειρωνικό: το παιδί πετυχαίνει την πολυπόθητη είσοδο στο πανεπιστήμιο, μόνο και μόνο για να συνειδητοποιήσει ότι δεν ανήκει εκεί. Η ψυχολογική επιβάρυνση, ήδη μεγάλη κατά την προετοιμασία, διογκώνεται στη διάρκεια των σπουδών. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις φοιτητών που, μη βρίσκοντας νόημα, εγκαταλείπουν τις σπουδές τους. Άλλοι πάλι «αντέχουν», ζώντας όμως μια ζωή γεμάτη εσωτερική παραίτηση.
Πίσω από τους αριθμούς των εγκαταλελειμμένων πτυχίων ή των φοιτητών που αλλάζουν κατεύθυνση, κρύβονται προσωπικές ιστορίες ματαίωσης. Ιστορίες παιδιών που δεν τους επιτράπηκε ποτέ να ονειρευτούν με τη δική τους φωνή. Πολλές φορές η συμμόρφωση οδηγεί στην αποξένωση από τον εαυτό, με συνέπειες στην ψυχική υγεία και την ενήλικη ζωή.
Αρκετοί φοιτητές, όπως δείχνουν στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (2023), εγκαταλείπουν τις σπουδές τους ή αλλάζουν Τμήμα μετά το 1ο ή 2ο έτος σε ποσοστό που ξεπερνά το 28% – με κύριο λόγο τη «μη ταύτιση με το αντικείμενο».
«Ήταν σαν να ζω μια ζωή κάποιου άλλου. Πέρασα Πολιτικός Μηχανικός, αλλά το πάθος μου ήταν η ψυχολογία. Δεν άντεξα ούτε δύο εξάμηνα», αναφέρει ο Πέτρος, 20 ετών, που σήμερα εργάζεται σε βιβλιοπωλείο και ετοιμάζεται να δώσει ξανά εξετάσεις.
Παράλληλα, έρευνα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (2021) καταδεικνύει ότι οι φοιτητές που ακολουθούν σπουδές επιλογής των ίδιων και όχι των γονέων, παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα ακαδημαϊκής ικανοποίησης, αυτοεκτίμησης και συναισθηματικής σταθερότητας.
Οι πρώτες επιλογές των υποψηφίων και οι λόγοι προτίμησής τους
Οι τελευταίες Πανελλήνιες Εξετάσεις ανέδειξαν τις προτιμήσεις των υποψηφίων, αποκαλύπτοντας τις σχολές που συγκέντρωσαν τις περισσότερες πρώτες επιλογές. Η τάση αυτή αντικατοπτρίζει τις επιδιώξεις των νέων για επαγγελματική αποκατάσταση, γεωγραφική ευκολία και προσωπικό ενδιαφέρον.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας, οι σχολές που συγκέντρωσαν τις περισσότερες πρώτες προτιμήσεις ήταν η Ιατρική Σχολή Αθηνών, η Νομική Σχολή Αθηνών, η Ψυχολογία ΕΚΠΑ, το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών ΕΜΠ, η σχολή Αξιωματικών Ελληνικής Αστυνομίας και το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης
Αξιοσημείωτη ήταν η άνοδος των τμημάτων Ψυχολογίας, Πληροφορικής και Χημείας, τα οποία βρέθηκαν στην κορυφή των επιλογών των υποψηφίων.
Η είδηση της αναγνώρισης επαγγελματικών δικαιωμάτων σε 18 Τμήματα Μηχανικών έφερε εντυπωσιακές αυξήσεις πρώτων προτιμήσεων. Τμήματα όπως τα Ηλεκτρολόγων και Μηχανολόγων Μηχανικών στο ΠΑΔΑ, το ΕΛΜΕΠΑ και Το Πανεπιστήμιο Πατρών κατέγραψαν αυξήσεις υποψηφίων.
Στο αντίποδα, οι Στρατιωτικές Σχολές σημείωσαν πτώση. Η Σχολή Ικάρων, παραδοσιακά όνειρο πολλών εφήβων, είδε τις πρώτες προτιμήσεις στους Ιπτάμενους να μειώνονται από 90 σε 60.
Η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση όλων των Πεδίων καταγράφτηκε στο Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά: από 291 σε 677 πρώτες προτιμήσεις. Η άμεση επαγγελματική αποκατάσταση και οι υψηλοί μισθοί στη ναυτιλία έκαναν τη σχολή ιδιαίτερα ελκυστική.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Η ύλη για 47.000 υποψήφιους ως 28/5 με τις λύσεις
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 28/05
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
