Τι γίνεται με την αυτοαξιολόγηση; Γιατί τέτοια βία να ξεκινήσει μέσα στον κορωνοϊό; Είναι αλήθεια ότι προσπάθειες γίνονται εδώ και πολλά χρόνια και δεν αποδίδουν. Γιατί όμως τότε τόση επιμονή; Μα γιατί η εποχή του κοινωνικού κράτους τέλειωσε και, ό,τι έχει απομείνει από το σχολείο της εποχής εκείνης, πρέπει να αλλάξει.
Με την αξιολόγηση σχολικής μονάδας – εσωτερική και εξωτερική – επιδιώκεται η δημιουργία κουλτούρας αξιολόγησης στα σχολεία, λέει μεταξύ άλλων η σχετική ΥΑ. Το πώς γίνεται αντιληπτή η αξιολόγηση μπορεί κανείς να καταλάβει καλύτερα αν δει τις σχετικές ρυθμίσεις μέσα στο σύνολο των Πρόκειται όμως για μια αξιολόγηση που αποβλέπει στην κατηγοριοποίηση σχολείων και μαθητών και στον εξοβελισμό όσων μαθητών περισσεύουν από το σχολείο. Και περισσεύουν όπως πάντα οι κοινωνικά αδύναμοι.
Με την εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση της σχολικής μονάδας επιτείνονται όλα τα χαρακτηριστικά του σχολείου που δεν επιθυμούμε. Του σχολείου της αγοράς. Ένα σχολείο που δεν εστιάζει στις ανάγκες του μαθητή, αλλά στις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Αντί να βρίσκει τρόπους να κάνει αυτό που διακηρύσσει, να μεταδίδει γνώσεις στον μαθητή, αυτό που κάνει είναι να ενοχοποιεί μαθητές και καθηγητές για τις δικές του ανεπάρκειες.
Αυτό το σχολείο απαιτεί την προσαρμογή του μαθητή σε αυτό, αντί να φροντίζει να προσαρμόζεται εκείνο στις ανάγκες του μαθητή. Δεν χρησιμοποιεί μεθόδους εξατομικευμένης μάθησης, συμμετοχικές μαθησιακές διαδικασίες, δε διδάσκει μαθησιακά αντικείμενα, και πολύ περισσότερο με μεθόδους, που να συνδέονται με τις ανάγκες του μαθητή. Αρκείται να μεταδίδει μια γνώση τυποποιημένη, με τρόπους τυποποιημένους, κι όποιος αντέξει. Βασικό του μέλημα είναι να διακρίνει και να κατατάσσει τους μαθητές και τις μαθήτριες σε κατηγορίες επιδόσεων. Αυτό βέβαια δεν μπορεί κανείς να το πει «ενδιαφέρον για τον μαθητή».
Η αξιολόγηση δηλώνει ότι αποβλέπει στην αναβάθμιση του σχολείου. Πώς γίνεται όμως αντιληπτή αυτή η αναβάθμιση; Αυτό γίνεται ξεκάθαρο αν δει κανείς το σύνολο των πρόσφατων μέτρων για τη σχολική εκπαίδευση. Σε αυτά βλέπουμε ότι η αναβάθμιση γίνεται αντιληπτή μέσω της αύξησης της πειθαρχίας και της εκτεταμένης εφαρμογής της αξιολόγησης. Η πειθαρχία επιτυγχάνεται με την αύξηση του ανώτατου ορίου των σχολικών ποινών (από 3 σε 5 μέρες αποβολή) και την αύξηση των κανόνων (κανονισμός λειτουργίας του σχολείου). Ο κανονισμός θα μπορούσε να αποτελέσει μια καλή αφορμή για έναρξη ενός γόνιμου και απαραίτητου διαλόγου μεταξύ εκπαιδευτικών-μαθητών. Διαβάζοντας όμως τον νόμο βλέπουμε ότι ο κανονισμός που τα σχολεία οφείλουν να συντάξουν, αντιμετωπίζεται ως ένα ακόμα κείμενο κανόνων. Λες και από το σχολείο λείπουν οι κανόνες.
Όσο για την αξιολόγηση, αυτή αφορά μαθητές και εκπαιδευτικούς. Το μήνυμα είναι: οι κακοί εκπαιδευτικοί ευθύνονται για τις ανεπάρκειες της εκπαίδευσης – έρχεται αξιολόγηση – και οι κακοί μαθητές πρέπει να φύγουν από τη μέση, γιατί χαλάνε το μέλλον των καλών – βλέπε τράπεζα θεμάτων. Το σχολείο είναι φτιαγμένο για τους “καλούς” μαθητές, αφού δεν μπορεί να κάνει κάτι για τους “κακούς”, η δε ευθύνη βαραίνει τα ίδια τα παιδιά.
Με άλλα λόγια μας λέει: Αυτό που λείπει από το σχολείο είναι η πειθαρχία και η προσπάθεια. Αυτό που χρειάζεται είναι αυστηροποίηση (ποινές και κανόνες) και αξιολόγηση (για πίεση και ξεκαθάρισμα). Πρέπει αφενός να ασκηθεί πίεση για μάθηση, αφετέρου να βρεθούν οι ανεπαρκείς και να φύγουν.
Η μάθηση, μέσα σε αυτό το πλαίσιο, γίνεται αντιληπτή ως μια διαδικασία που μπορεί να επιτευχθεί με την επιβολή (μάθηση – πειθαρχία – καθήκον). Είναι φανερό ότι γίνεται ένα μπέρδεμα ανάμεσα στην πειθαρχία με την αυτοπειθαρχία.
Το σχολείο δεν πάσχει από έλλειμμα κανόνων, πάσχει από έλλειμμα ενδιαφέροντος. Και αυτό έχει να κάνει με τον μεγάλο όγκο της ύλης, την εστίαση στις εξετάσεις και τη βαθμολογία, την ισοπεδωτική αντιμετώπιση των μαθητών σα να είναι όλοι ίδιοι, σα να έχουν όλοι τις ίδιες ανάγκες. Ο τρόπος διεξαγωγής και οι ρυθμοί του μαθήματος εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα παραπάνω.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες δεν υπάρχουν περιθώρια για ένα μάθημα ενδιαφέρον, με συμμετοχή του μαθητή και με εξατομικευμένου χαρακτήρα διδακτικές προσεγγίσεις. Ούτε βέβαια υπάρχουν περιθώρια για πραγματική μάθηση.
Η μάθηση δεν εντέλλεται. Δε χωράει προστακτική στη μάθηση, όπως δε χωράει προστακτική σε ό,τι προϋποθέτει ψυχική συμμετοχή, ό,τι συνδέεται με τις ανθρώπινες ανάγκες. Η προσταγή μπορεί να έχει νόημα μόνο στο επίπεδο της εξωτερικής συμπεριφοράς. Η μάθηση όμως δεν είναι εξωτερική συμπεριφορά. Προϋποθέτει τη συνολικότερη συμμετοχή του ανθρώπου, αλλιώς δεν υπάρχει.
Η μάθηση προϋποθέτει, όχι την πειθαρχία, αλλά την αυτοπειθαρχία, θέλει επομένως ελευθερία. Η αυτοπειθάρχηση προϋποθέτει την ελευθερία, το αίσθημα αυτοπροσδιορισμού, την ελεύθερη επιλογή. Χωρίς το αίσθημα της ελευθερίας δεν μπορεί να υπάρξει προσωπική δέσμευση, η οποία αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της αυτοπειθαρχίας.
Στην πραγματικότητα αυτό που επιδιώκεται με τέτοιες ρυθμίσεις και τις αντιλήψεις που συνδέονται με αυτές είναι να μεταφερθεί το βάρος της όποιας σχολικής αποτυχίας στον μαθητή και στον εκπαιδευτικό και να εμφανιστεί η αξιολόγηση ως δικαιολογημένη και αυτονόητη συμπληρωματική της μάθησης διαδικασία.
Η αξιολόγηση όμως, έτσι όπως είναι ενταγμένη στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, δεν αναβαθμίζει την εκπαίδευση. Ξεχωρίζει, διακρίνει και αποκλείει. Και ταυτόχρονα ερμηνεύει και αποδίδει ευθύνες, στη βάση της αξιοκρατικής ιδεολογίας που δεν είναι παρά η απόδοση αυξημένης αξίας στους προνομιούχους με την παράλληλη ενοχοποίηση των αδύναμων και τελικό αποτέλεσμα τη νομιμοποίηση της ανισότητας.
Δεν είναι περίεργο που ποτέ δεν έγινε κάτι για τη βελτίωση της λειτουργίας του σχολείου; Κουταμάρα; Άγνοια; Προφανώς όχι. Είναι απλή αδιαφορία, αφού αυτό που προέχει είναι η αξιολόγηση. Και στην αξιολόγηση χωλαίνει το ελληνικό σχολείο. Και χωλαίνει, όχι γιατί δεν μπορεί, αλλά γιατί διατηρεί ευαισθησίες. Αυτό πρέπει να τελειώνει, λέει η επιχειρούμενη αξιολόγηση σχολικής μονάδας. Τέρμα οι ευαισθησίες.
Ποιος φταίει λοιπόν για τα εκπαιδευτικά ελλείμματα; Ο μαθητής και ο εκπαιδευτικός. Και ποια είναι η απάντηση; Η αξιολόγηση εκπαιδευτικού και μαθητή. Αυτή είναι η αυτοαξιολόγηση.
Θα κλείσω το σημείωμα αυτό με το εξής: Γνωρίζουμε ότι κάθε μέτρο αντλεί τη σημασία του από το σύνολο των ρυθμίσεων μέσα στις οποίες εντάσσεται. Ταυτόχρονα όμως ο τρόπος που θα εφαρμοστεί και οι συνέπειες που θα έχει, εκούσιες και ακούσιες, εξαρτώνται από το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Οι κοινωνικές δομές επιβάλλουν τρόπους νοηματοδότησης και συγκεκριμένα αποτελέσματα.
Αυτό σημαίνει ότι θα είμαστε αιθεροβάμονες, αν πιστεύουμε ότι το σχολείο μπορεί να αλλάξει ουσιαστικά αν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα. Το αίτημα για ένα σχολείο στην υπηρεσία των πραγματικών αναγκών των μαθητών του, δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται χωριστά και ξεκομμένα. Συνδέεται με τους ευρύτερους αγώνες για μια άλλη κοινωνία.
Ο Ηλίας Δασκαλάκης είναι εκπαιδευτικός κοινωνιολόγος και εργάζεται σε σχολείο της Κέρκυρας
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Πανελλήνιες: Πανωλεθρία στα Τμήματα Φυσικής και Μαθηματικών με "βροχή" κενών θέσεων
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 29 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 29/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα