Δημήτρης Τσιριγώτης Η ημέρα του Εκπαιδευτικού έχει καθιερωθεί από την UNESCO να είναι η 5η Οκτώβρη εκάστου έτους. Οι ευχές δίνονται από πολλούς άλλα μοιάζουν τυπικές, ψυχρές και για δώρο ούτε κουβέντα. Από την άλλοι και εμείς οι εκπαιδευτικοί δεν έχουμε καμία διάθεση να γιορτάσουμε. Οι λόγοι είναι πολλοί. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η ελληνική κοινωνία μπορεί πολύ εύκολα να αποθεώνει το ρόλο των εκπαιδευτικών και ταυτόχρονα να τον υποβαθμίζει τόσο πολύ. Αυτή η παράλογη σχέση της κοινωνίας με τους εκπαιδευτικούς, η τόσο γεμάτη με αντιφάσεις, είναι το αντικείμενο αυτού του κειμένου. Μια σχέση που είναι ταυτόχρονα σχέση στοργής αλλά και σχέση οργής.
Είναι γνωστό ότι οι αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας είναι, έτσι και αλλιώς, γεμάτη αντιφάσεις. Για τα περισσότερα των θεμάτων, για τα μικρά και τα μεγάλα. Όμως το θέμα που φιγουράρει διαχρονικά στις πρώτες θέσεις ως εκείνο για το οποίο φάσκει και αντιφάσκει πιο πολύ είναι οι απόψεις της για τους εκπαιδευτικούς:
Κάνεις τη σημαντικότερη δουλειά στον κόσμο και θέλεις και να αμείβεσαι;
Από την μία βροντοφωνάζει ότι η δουλειά των εκπαιδευτικών είναι «η σημαντικότερη στον κόσμο» αφού έχει να κάνει με τις ευαίσθητες ψυχές των μικρών παιδιών αλλά από την άλλη σιωπά στην έκφραση του αυτονόητου: ότι αφού λοιπόν η δουλειά τους είναι τόσο μεγάλης αξίας και σημασίας πρέπει να αμείβεται και ανάλογα (υλικά και ηθικά). Είναι προφανές ότι η ελληνική κοινωνία απαιτεί την αυτοθυσία των ελλήνων εκπαιδευτικών. Και το έχει τακτοποιήσει μέσα της: «ο εκπαιδευτικός δεν είναι επάγγελμα, είναι λειτούργημα» που μεταφραζόμενο σημαίνει: «σου απαγορεύουμε να διεκδικείς την οικονομική και επαγγελματική σου αξιοπρέπεια. Η ανταμοιβή σου είναι η ίδια σου η προσφορά στην κοινωνία». Λες και ο εκπαιδευτικός πρέπει να είναι όσιο-μάρτυρας, που οφείλει να παραμερίζει τη δική του ανάγκη για αξιοπρεπή ζωή υπέρ των υπολοίπων. Πρέπει επιτέλους κάποια στιγμή να το καταλάβουμε ότι καλύτερες συνθήκες εργασίας για τους εκπαιδευτικούς σημαίνει καλύτερες συνθήκες εκπαίδευσης για τους μαθητές. Όσοι λοιπόν φαντασιώνονται τον εκπαιδευτικό ως κοσμοκαλόγερο ή σούπερ-ήρωα ας κατανοήσουν ότι για να μπορεί κάποιος να βουτάει στον κόσμο των παιδιών πρέπει να έχει ανάσες από τον κόσμο των μεγάλων. Με ασθμαίνοντες εκπαιδευτικούς μόνο ξέπνοη παιδεία μπορούμε να περιμένουμε.
Να διαμορφώσεις τους αυριανούς ελεύθερους πολίτες, περιορίζοντας τη δική σου ελευθερία
Η δεύτερη μεγάλη αντίφαση στις απόψεις της κοινωνίας για το ρόλο των εκπαιδευτικών. Από τη μία λέει κατηγορηματικά: «η αποστολή των εκπαιδευτικών είναι να διαμορφώνουν τους αυριανούς πολίτες» και από την άλλη απαιτεί από εκείνους την πλήρη ουδετερότητά τους για οποιοδήποτε κοινωνικό ή πολιτικό θέμα. Μην ακουστεί ότι κάποιος εκπαιδευτικός εξέφρασε άποψη για κάποιο θέμα πέρα από το μάθημά του και πέφτουν απάνω του να τον κατασπαράξουν. Τον κατηγορούν μάλιστα ότι «προσπαθεί να επηρεάσει τους μαθητές με τις απόψεις του». Και αν επιτρέπεται ποια παρακαλώ είναι η αποστολή ενός εκπαιδευτικού αν όχι το να επηρεάζει τους μαθητές του; Οι περισσότεροι ενήλικες με πάθος καταδικάζουν γενικά την λογοκρισία αλλά όσον αφορά τα δικά τους παιδιά φτάνουν σε σημείο να την επιβάλλουν. Τρέμουν στην ιδέα ότι κάποιος άλλος ενδεχομένως να τα επηρεάσει και έτσι πιθανόν να χαθεί ο δικός τους έλεγχος απάνω τους. Είναι λοιπόν εντελώς παράλογο να ζητάς από τους εκπαιδευτικούς να ετοιμάσουν τους αυριανούς ελεύθερους πολίτες όταν τους απαγορεύεις να είναι οι ίδιοι ελεύθερα πολιτικά όντα. Ειδικά στην εποχή μας, την εποχή κρίσης σε όλα τα επίπεδα, οι εκπαιδευτικοί μόνο ουδέτεροι δεν πρέπει να μένουν. Έχουν ευθύνη να διδάξουν στους μαθητές τους τον ανθρωπισμό, την αλληλεγγύη ως μελλοντικό ανάχωμα στον ρατσισμό, στο φασισμό, στη βία, στην εκμετάλλευση των αδυνάμων. Για να συμβεί όμως αυτό πρέπει να νιώθουν ελεύθεροι να μιλάνε στα ίσα για αυτά τα θέματα στους μαθητές τους και όχι να φοβούνται τον αντίκτυπο στον περίγυρό τους του τύπου «αντί να κάνουν μάθημα τους βάζουν ιδέες». Πιστεύω ότι το παρακάτω απόσπασμα από τη Θεία Κωμωδία του Δάντη εξηγεί καλύτερα τι θέλω να πω: "Οι πιο σκοτεινές γωνιές στην Κόλαση είναι φυλαγμένες για εκείνους που διατηρούν την ουδετερότητά τους, σε εποχές ηθικής κρίσης".
Να είσαι πρότυπο για τους μαθητές σου παρόλο που σε έχουμε απαξιώσει τελείως
Η επόμενη αντίφαση. Η κοινωνία διακηρύττει: «οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να είναι πρότυπα για τους μαθητές τους». Πρότυπα όμως, αν δεν κάνω λάθος, σημαίνει να θέλουν οι μαθητές να τους μοιάσουν. Να μοιάσουν αλήθεια σε ποιους; Σε εκείνους που δεν μπορούν να ζήσουν από τις δουλειές τους, που όλοι τους κατηγορούν ότι φταίνε για όλα τα δεινά της εκπαίδευσης; Σε εκείνους που ξεσπιτώνονται για να έχουν εργασία ή μήπως σε εκείνους που θεωρούνται αναλώσιμοι και μια των ημερών θα πεταχτούν στην άκρη σαν σκουπίδι; Πρόκειται για βαθιά υποκρισία. Είναι η λογική του «γέλα παλιάτσο». Ανθρώπινο πρόσωπο , αδυναμίες, συναισθήματα δεν επιτρέπεται να έχουν οι εκπαιδευτικοί. Μόνο να «φοράνε το ωραίο τους χαμόγελό τους» και να υποκρίνονται τα πρότυπα. Οι εκπαιδευτικοί όμως δεν θέλουν να είναι αυτοί τα πρότυπα για τους μαθητές τους αφού ονειρεύονται για τους μαθητές τους να γίνουν καλύτεροι από αυτούς.
Υπάρχει αντικειμενικά καλός εκπαιδευτικός: είναι ο εκπαιδευτικός αντικείμενο
Ένα ακόμα πράγμα που λέγεται συχνά πυκνά από την κοινωνία για τους εκπαιδευτικούς είναι το εξής : «εκπαιδευτικός δεν μπορεί να γίνεται ο καθένας» και «πρέπει να γίνεται επιλογή των καλύτερων εκπαιδευτικών για τα παιδιά μας». Μετά από τόσες χιλιάδες διδασκαλίας είμαι βαθιά πεπεισμένος ότι αντικειμενικά καλός εκπαιδευτικός δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει λοιπόν πρότυπο εκπαιδευτικού. Και ο λόγος είναι ότι ρόλος του εκπαιδευτικού στηρίζεται στην επικοινωνία και η επικοινωνία δεν εξαρτάται μόνο από τον πομπό αλλά κυρίως από τους δέκτες (μαθητές). Και όλοι οι δέκτες είναι διαφορετικοί μεταξύ τους και πάντα κάποιοι από αυτούς δεν γίνεται να συντονιστούν με τον πομπό. Και υπάρχουν και μέρες που ο πομπός και οι δέκτες είναι στο ίδιο μήκος κύματος και κάποιες άλλες η επικοινωνία δεν είναι εφικτή.
Μόνο εκ του πονηρού μπορεί να είναι οι δημοφιλείς απόψεις ότι υπάρχει αντικειμενικά καλός εκπαιδευτικός. Για αυτούς που τις εκφράζουν αντικειμενικά καλός εκπαιδευτικός είναι ο πειθήνιος, ο υπάκουος, ο απόλυτα συνεργάσιμος με τα κελεύσματα της άρχουσας τάξης, που κάνει μόνο τη δουλειά του και που έχει αποδείξει ότι θα συνετιστεί από τη στιγμή που όταν άκουσε για αξιολόγηση έτρεξε να σωθεί μόνο ο ίδιος. Ένα είδος δηλαδή εκπαιδευτικού- αντικειμένου. Και κάτι ακόμα.
Προσωπικά ποτέ μου δεν κατάλαβα αυτή την ελιτίστικη απαίτηση για μια φυλή αρίστων και εξομοιωμένων εκπαιδευτικών. Και προσέξτε, υπαμειβόμενων. Οι μόνες προϋποθέσεις που χρειάζεται κατά τη γνώμη μου να πληροί ένας εκπαιδευτικός είναι να αγαπάει αυτή τη δουλειά και να μην φοβάται όταν χρειάζεται να κολυμπάει αντίθετα στο ρεύμα. Όλα τα άλλα είναι σχετικά.
Οι φοιτητές που σπουδάζουν για να γίνουν εκπαιδευτικοί, οι αναπληρωτές, οι αδιόριστοι γιατί αλήθεια δεν γιορτάζουν;
Παραπάνω αναφέρθηκαν κάποιοι από τους λόγους που εμείς οι εκπαιδευτικοί δεν γιορτάζουμε την Ημέρα του εκπαιδευτικού. Όμως οι κυριότερος λόγος που δεν γιορτάζουμε είναι γιατί δεν μπορούμε να αντικρύσουμε στα μάτια αυτούς που θα έπρεπε να γιορτάζουμε αντάμα, που νιώθουν εκπαιδευτικοί αλλά δεν τους επιτρέπεται να είναι εκπαιδευτικοί.
Δεν μπορούμε να αντικρύσουμε στα μάτια τους αναπληρωτές που τρέχουν στις εσχατιές της χώρας, που πλέον δεν βρίσκουν ούτε σπίτι να νοικιάσουν και που όλοι τους γυρίζουν την πλάτη ή τους εμπαίζουν με υποσχέσεις που δεν τηρούνται. Αναπληρωτές που σε μόνιμη βάση αναπληρώνουν τους εαυτούς τους αφού καλύπτουν πάγιες ανάγκες και όχι προσωρινές.
Δεν μπορούμε να αντικρύσουμε στα μάτια τους αδιόριστους εκπαιδευτικούς που βρίσκουν ως διέξοδο για να ασκήσουν αυτό που αγαπάνε την ιδιωτική εκπαίδευση (φροντιστήρια, ιδιωτικά σχολεία, ιδιαίτερα μαθήματα κ.α) και που κατά μεγάλο ποσοστό πολύ δύσκολο τα φέρνουν πλέον βόλτα. Αναπόφευκτα λοιπόν πέφτουν συχνά θύματα εκμετάλλευσης λόγω της υπερπροσφοράς εργατικών χεριών που δημιουργείται κατά κύριο λόγο από την αδιοριστία των τελευταίων χρόνων.
Επίσης δεν μπορούμε να αντικρύσουμε στα μάτια τους παλιούς μας μαθητές που τους παροτρύναμε κάποτε να γίνουν εκπαιδευτικοί γιατί «είναι η πιο όμορφη δουλειά του κόσμου» και τώρα βλέπουν ότι ποτέ δεν θα τους επιτραπεί, ούτε καν να ονειρευτούν να κάνουν αυτό που αγαπούν αφού πάνε δέκα περίπου χρόνια που το κράτος δεν έχει κάνει ούτε ένα διορισμό. Και είναι αλήθεια οξύμωρο πως τα τελευταία χρόνια ενώ αυξήθηκαν τα παιδιά οι εκπαιδευτικοί ελαττωθήκαν κατά χιλιάδες.
Τέλος δεν μπορούμε να γιορτάσουμε όταν έχουμε «άρρωστο στην οικογένεια», το παιδί μας την ίδια την παιδεία, και όταν όλοι παρουσιάζονται ως γιατροί-σωτήρες της αλλά στην πραγματικότητα είναι έμποροι πειραματικών φαρμάκων.
ΥΓ. Όταν κάποτε καταλάβουμε ότι ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τους εκπαιδευτικούς είναι και ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε την ίδια την εκπαίδευση και κατ’ επέκταση και τα παιδιά, τότε θα γιορτάζουμε κάθε μέρα. Μέχρι τότε κάθε 5η Οκτώβρη οι άλλοι θα κάνουν ότι μας εύχονται και εμείς θα κάνουμε ότι γιορτάζουμε.
Ο Δημήτρης Τσιριγώτης είναι Φυσικός
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
