Alfavita Newsroom Γράφει ο Κωνσταντίνος Τσαμαδιάς*
Η οικονομική επιστήμη, από παλαιά, αλλά συστηματικά μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει τεκμηριώσει ότι η συνολική και πρωτίστως η οικονομική ισχύς κάθε κράτους, αλλά και κάθε περιφερειακής η τοπικής οντότητας, επηρεάζεται πρωτίστως από την ποσότητα και κυρίως την ποιότητα του ανθρώπινου κεφαλαίου. Αναγνωρίζει την εκπαίδευση ως τον κύριο θεσμικό μηχανισμό παραγωγής, συσσώρευσης και διάχυσης του ανθρώπινου κεφαλαίου.
Οι διαχρονικές εξελίξεις βεβαιώνουν ότι χώρες οι οποίες έλαβαν σοβαρά υπόψη, σε επίπεδο εφαρμοσμένης πολιτικής, τις υποδείξεις της επιστήμης, ενισχύουν διαρκώς τη θέση τους στην ανταγωνιστική πλανητική σκηνή.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως ενιαία οντότητα, τις δύο τελευταίες δεκαετίες, επιχειρεί να ωθήσει τα κράτη-μέλη της στην εφαρμογή πολιτικών, με τις οποίες να ενισχύουν τα «κανάλια» αλληλεπίδρασης της εκπαίδευσης με την οικονομία.
Η Ελλάδα, αν και πλήρες μέλος αυτής της οντότητας, πέρα από το διαχρονικό έλλειμμα κατάλληλης κουλτούρας εξακολουθεί να στερείται τέτοιων αποτελεσματικών και ποιοτικών «καναλιών». Παρουσιάζει πλεόνασμα αγκυλώσεων και σκοπιμοτήτων, γενικευμένη αποστροφή προς τη μέτρηση και προχειρότητα στον σχεδιασμό. Βεβαίως, διαχρονικά, έχουν γίνει σποραδικές προσπάθειες και μικρά βήματα προς την ορθή κατεύθυνση. Συνεπώς, είναι επιτακτική ανάγκη, έστω και τώρα, εν μέσω της γενικευμένης πολυετούς και πολυεπίπεδης κρίσης, να ορισθούν με σαφήνεια και να αντιμετωπισθούν τα κεντρικά ανοικτά ζητήματα στην κρίσιμης σημασίας σχέση αλληλεπίδρασης, εκπαίδευσης και οικονομίας.
Στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου, αναγκαστικά θα περιοριστούμε στη διατύπωση των ανοικτών θεμάτων, των διαπιστώσεων (από την επισκόπηση εμπειρικών μελετών) και των στόχων που πρέπει να θέσει η εφαρμοσμένη πολιτική για τα επόμενα πέντε χρόνια. Οι, κατά την πεποίθησή μας, ενδεδειγμένες πολιτικές για την προσέγγιση των στόχων, προφανώς δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθούν στο παρόν σημείωμα.
Θέμα 1ο: Οι αποδοτικότητες των κοινωνικών / δημοσίων και των ιδιωτικών (των εκπαιδευομένων) επενδύσεων στην εκπαίδευση.
Διαπίστωση: Είναι θετικές αλλά χαμηλές συγκριτικά με τις αντίστοιχες άλλων χωρών.
Στόχος: Αύξηση των αποδοτικοτήτων, των κοινωνικών και ιδιωτικών επενδύσεων και των δημόσιων πολιτικών, με πολιτικές μείωσης του κόστους και αύξησης των οφελών.
Θέμα 2ο: Η συμβολή της Εκπαίδευσης (ποσότητας και ποιότητας) στον ρυθμό μεγέθυνσης-ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Διαπίστωση: Είναι θετική αλλά σχετικά χαμηλή συγκριτικά με άλλες χώρες οι οποίες κινούνται περίπου στο ίδιο με εμάς επίπεδο ανάπτυξης..
Στόχος: Η αύξηση του μεγέθους της συμβολής με πολιτικές βελτίωσης κυρίως της ποιότητας της εκπαίδευσης.
Θέμα 3ο: Οι αποδοτικότητες, παραγωγικότητες και αποτελεσματικότητες των δομών εκπαίδευσης.
Διαπίστωση: Είναι σχετικά χαμηλές, με συνέπεια τη σπατάλη πόρων από τους σε κάθε περίπτωση περιορισμένους.
Στόχος: Βελτίωση των επιδόσεών τους. Σύνδεση των επιδόσεων με μέρος της χρηματοδότησης.
Θέμα 4ο: Η αρχιτεκτονική του συστήματος, το μέγεθος των δομών εκπαίδευσης και η επίδρασή τους στο δημόσιο κόστος λειτουργίας.
Διαπίστωση: Ανορθολογική αρχιτεκτονική και μικρό μέγεθος δομών. Συνέπεια η σπατάλη πόρων.
Στόχος: Επανασχεδιασμός νέας αρχιτεκτονικής με προσέγγιση του άριστου μεγέθους των δομών. Ισοβαρής συμμετοχή των περιφερειών της χώρας στον εθνικό χάρτη.
Θέμα 5ο: Σύστημα χρηματοδότησης.
Διαπίστωση: Η ροή των πόρων γίνεται αποκλειστικά από την πλευρά της προσφοράς, χωρίς διαδικασίες αξιολόγησης και κοινωνικής λογοδοσίας, με συνέπεια την ανυπαρξία υγιούς ανταγωνιστικότητας.
Στόχος: Νέο σύστημα χρηματοδότησης. Μέρος των πόρων πρέπει να διοχετεύεται και από την πλευρά της ζήτησης.
Θέμα 6ο: Σχέση συστήματος εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας.
Διαπίστωση: Ασυμβατότητα μεταξύ συστήματος εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας. Φαινόμενα υπερ-εκπαίδευσης και διαρροής ανθρώπινου κεφαλαίου υψηλής εξειδίκευσης (brain drain) με συνέπεια η οικονομία μας να έχει υποβληθεί στο κόστος «παραγωγής» και άλλες οικονομίες να αντλούν τα οφέλη.
Στόχος: Εναρμόνιση συστήματος εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας. Αντιμετώπιση των φαινομένων της υπερ-εκπαίδευσης και της διαρροής εγκεφάλων.
Θέμα 7ον: Τεχνικο-Επαγγελματική, Διά Βίου Μάθηση και Μαθητεία.
Διαπίστωση: Ισχνοί θεσμοί
Στόχος: Η ενίσχυσή τους.
Θέμα 8ο: Αξιολόγηση, Ίσες ευκαιρίες, Αριστεία.
Διαπίστωση: Χαμηλό επίπεδο λειτουργίας των σχετικών θεσμών σε συνθήκες σύγχυσης.
Στόχος: Προώθηση της αξιολόγησης, των ίσων ευκαιριών και της αριστείας.
Θέμα 9: Αποκέντρωση.
Διαπίστωση: Συγκεντρωτική λογική στη λειτουργία του συστήματος.
Στόχος: Χαλάρωση του σφικτού εναγκαλισμού της κεντρικής κυβέρνησης και προώθηση της αποκέντρωσης.
Θέμα 10ο: Εξωστρέφεια.
Διαπίστωση: Εσωστρεφής λογική στη λειτουργία του συστήματος.
Στόχος: Προώθηση της εξωστρέφειας και της διεθνοποίησης.
Τα ανωτέρω ανοικτά ζητήματα στη σχέση εκπαίδευσης και οικονομίας, όπως και τα άλλα που εντοπίζονται στις άλλες διαστάσεις της εκπαίδευσης οφείλουμε, αφού λάβουμε υπόψη τα πορίσματα της επιστήμης και τις εξελίξεις στον ανταγωνιστικό κόσμο, να τα αντιμετωπίσουμε στο πλαίσιο της αναγκαίας εθνικής στρατηγικής για την εκπαίδευση.
Αυτή η στρατηγική, μαζί με τη στρατηγική προώθησης της έρευνας και καινοτομίας θα πρέπει να αποτελέσουν τον πυρήνα της αναγκαίας εθνικής στρατηγικής σύγχρονης ανασυγκρότησης και διασφάλισης μίας αξιοπρεπούς πορείας της χώρας στην παγκόσμια ανταγωνιστική σκηνή.
Ελπίζω ότι έστω και με καθυστέρηση, θα πάψουμε να χαζεύουμε με το δάκτυλο και θα ασχοληθούμε σοβαρά με τον Ήλιο.
Οι καιροί ου μενετοί.
*Ομότ. Καθηγητής Οικονομικής Αξιολόγησης Επενδύσεων και Πολιτικών στην Εκπαίδευση, τη Διά Βίου Μάθηση και την Έρευνα, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.
Πρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου Οικονομικών της Εκπαίδευσης & Δια Βίου Μάθησης, της Έρευνας & Καινοτομίας.
Μέλος Ευρωπαϊκού Δικτύου Ειδικών στα Οικονομικά της Εκπαίδευσης.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 8/5
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 8/5
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
