Alfavita Newsroom Για πολλά χρόνια, ο αυτισμός στη χώρα μας ήταν λέξη ταμπού, συνδεδεμένη με προκαταλήψεις και κοινωνική απομόνωση. Σήμερα, γνωρίζουμε πως δεν πρόκειται για "πάθηση", αλλά για μια διαφορετική μορφή εγκεφαλικής λειτουργίας. Όπως τονίζει η Temple Grandin, καθηγήτρια στο Colorado State University και εμβληματική μορφή του κινήματος για την αποδοχή της νευροδιαφορετικότητας, ο αυτισμός δεν είναι κάτι που χρειάζεται "θεραπεία", αλλά κατανόηση και αποδοχή.
Η Grandin, που διαγνώστηκε τη δεκαετία του ’50 όταν οι γνώσεις για τον αυτισμό ήταν σχεδόν ανύπαρκτες, απέδειξε μέσα από τη ζωή και το έργο της ότι οι διαφορετικοί τρόποι σκέψης μπορούν να οδηγήσουν σε καινοτόμες ιδέες και κοινωνική πρόοδο. Στο βιβλίο της "Πλοήγηση στον αυτισμό" υποστηρίζει πως η κοινωνία πρέπει να μάθει να βλέπει πέρα από τις ταμπέλες και να αναγνωρίζει τη μοναδικότητα κάθε ατόμου.
Όταν ο αυτισμός συναντά τη δυσφορία φύλου
Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, τα ποσοστά τρανς και μη δυαδικών ατόμων είναι πολύ υψηλότερα ανάμεσα στα άτομα με αυτισμό απ’ ό,τι στον γενικό πληθυσμό. Αυτό σημαίνει ότι πολλά παιδιά στο φάσμα βιώνουν το φύλο τους έξω από τις κοινωνικά καθορισμένες νόρμες, χωρίς να προσαρμόζονται σε αυτές.
Τι συμβαίνει λοιπόν όταν ένα αυτιστικό παιδί εκφράζει δυσφορία φύλου; Όταν ένα αγόρι δείχνει "ευαισθησία" ή ένα κορίτσι αρνείται τις παραδοσιακές προσδοκίες θηλυκότητας; Συχνά, τόσο ο αυτισμός όσο και η διαφορετική ταυτότητα φύλου αντιμετωπίζονται από το ψυχιατρικό σύστημα ως "διαταραχές". Το αποτέλεσμα είναι η διπλή περιθωριοποίηση των ατόμων που δεν χωρούν στα κοινωνικά ή ιατρικά καλούπια.
Ένα αυτιστικό τρανς άτομο μπορεί να νιώθει αποκλεισμένο τόσο από την κοινότητα των αυτιστικών, όσο και από την LGBTQ+ κοινότητα. Το πρώτο λόγω μη αποδοχής της φυλοδιαφορετικότητας, το δεύτερο λόγω εσφαλμένων αντιλήψεων για την αυτιστική συμπεριφορά. Έτσι, η κοινωνική απομόνωση γίνεται διπλή.
Η ανάγκη για νέα πλαίσια στήριξης
Στο Πανελλήνιο Συνέδριο για τον Αυτισμό στην Αθήνα, η Αντιγόνη Μάρα και ο Hemin Khasrow από το Merg Foundation έθεσαν ένα κρίσιμο ζήτημα: η στήριξη των ατόμων που βρίσκονται στη διασταύρωση αυτισμού και διαφορετικότητας φύλου δεν είναι περιθωριακή υπόθεση, αλλά αναγκαιότητα.
Η Μάρα τονίζει πως οι υπάρχουσες δομές είναι σχεδιασμένες πάνω σε άκαμπτα, δυαδικά συστήματα,"άνδρας/γυναίκα", "φυσιολογικός/μη φυσιολογικός". Για να υπάρξει ουσιαστική ένταξη, χρειάζεται μετασχηματισμός: να περάσουμε από τη θεωρητική αναγνώριση στην πράξη, δημιουργώντας χώρους που επιτρέπουν στα άτομα να εκφράζονται και να ζουν αυθεντικά, χωρίς τον φόβο της απόρριψης.
Η ιατρικοποίηση της διαφοράς
Η θεωρητικός Nick Walker έχει περιγράψει εύστοχα την "ιατρικοποίηση της διαφοράς" ως μια μορφή πολιτισμικού ελέγχου. Όταν η κοινωνία αντιμετωπίζει τη διαφορετικότητα ως σφάλμα που πρέπει να διορθωθεί, στερεί από τα άτομα την ίδια τους την ταυτότητα.
Ένα αυτιστικό non-binary άτομο συχνά βιώνει αυτό το βάρος πιο έντονα: βρίσκεται εκτός των "κανονικών" ορίων και του φύλου και της νευροτυπικότητας. Η ζωή του επομένως καθορίζεται από μηχανισμούς επιτήρησης, παθολογικοποίησης και κοινωνικής απομόνωσης.
Από τη θεραπεία στη συν-ύπαρξη
Το συνέδριο για τον αυτισμό δεν θα έπρεπε να είναι ακόμη ένα επιστημονικό γεγονός που αναπαράγει την κανονικότητα, αλλά μια αφετηρία για αλλαγή νοοτροπίας. Να περάσουμε από τη λογική της "διόρθωσης" στη λογική της συν-ύπαρξης, όπου κάθε άνθρωπος έχει χώρο να υπάρξει όπως είναι.
Από ανθρωπολογική σκοπιά, ο αυτισμός μας προσκαλεί να ξανασκεφτούμε τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Η διαφορετικότητα των εγκεφάλων, των εμπειριών και των τρόπων σκέψης δεν είναι πρόβλημα προς επίλυση, αλλά πλούτος προς κατανόηση. Όπως γράφει η Temple Grandin, "ο κόσμος χρειάζεται όλα τα είδη μυαλών".
Για να γίνει αυτό πραγματικότητα, η πολιτεία οφείλει να αναπτύξει πολιτικές που θα αναγνωρίζουν τη νευροδιαφορετικότητα και τη φυλοδιαφορετικότητα ως φυσικά στοιχεία της ανθρώπινης ύπαρξης. Μόνο έτσι μπορούμε να χτίσουμε μια κοινωνία που δεν θα αποκλείει, αλλά θα αγκαλιάζει.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 11/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
