Από καθαριστικό σώματος σε ιερό ρόφημα
Πολύ πριν τον 15ο αιώνα, όταν το ποτό που ονομάστηκε qahwa άρχισε να εξαπλώνεται από την Υεμένη και την Αραβία σε ολόκληρο τον ισλαμικό κόσμο, οι κόκκοι του καφέ δεν προορίζονταν για κατανάλωση. Αντίθετα, χρησίμευαν για την προσωπική υγιεινή και το άρωμα του σώματος.
Στις ιατρικές και βοτανικές καταγραφές του Μεσαίωνα, εμφανίζεται συχνά η λέξη bunk, ένα προϊόν που περιγράφεται σχεδόν ταυτόσημο με τον καφέ όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Οι κόκκοι του bunk ήταν καστανοί, αρωματικοί και είχαν την ιδιότητα να απορροφούν μυρωδιές και λιπαρότητα. Οι άνθρωποι τους χρησιμοποιούσαν για να καθαρίζουν τα χέρια τους μετά το φαγητό και να αφήνουν το δέρμα αρωματισμένο και απαλό.
Το σαπούνι της μεσαιωνικής εποχής
Η ιστορία του bunk ξεκινά τον 9ο αιώνα στις αυλές των Αββασιδών χαλίφηδων. Ο γιατρός Ίμπν Μάσαουαχ το περιγράφει στο έργο του Τα πετράδια των αρωμάτων ως εισαγόμενο προϊόν από την Υεμένη, που χρησιμοποιούνταν για αισθητικούς σκοπούς. Οι κόκκοι έφταναν στις πόλεις καβουρδισμένοι, όπως και τα υπόλοιπα εξωτικά αρωματικά της εποχής, κανέλα, μοσχοκάρυδο, κάρδαμο, και μετατρέπονταν σε λεπτή σκόνη καθαρισμού.
Στους πολιτισμούς της Ανατολής, το πλύσιμο των χεριών είχε τελετουργική σημασία, ειδικά μετά από πλούσια γεύματα. Ο ποιητής Κουσάζιμ του 10ου αιώνα αναφέρει το bunk ως το καλύτερο καθαριστικό:
"Το bunk αφανίζει τις λιπαρές οσμές, καθαρίζει τα χέρια και απαλύνει το δέρμα σαν μετάξι".
Οι πρώτες αναφορές στην καφεΐνη
Οι λόγιοι της ισλαμικής Χρυσής Εποχής, όπως ο Αλ-Ράζι και ο Αβικέννας (Ιμπν Σίνα), αναγνώριζαν στο bunk καθαρτικές και αποσμητικές ιδιότητες. Ο τελευταίος ήταν και ο πρώτος που υπαινίχθηκε ότι η ουσία αυτή επηρεάζει το νου, ίσως η πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά στη διεγερτική δράση της καφεΐνης.
Ωστόσο, για πολλούς αιώνες, το bunk παρέμεινε προϊόν καθαρισμού και όχι ρόφημα. Οι συνταγές του συνδύαζαν κόκκους με γαρύφαλλο, κανέλα, πορτοκάλι ή αποξηραμένα φρούτα και χρησιμοποιούνταν από πλούσιους οικοδεσπότες μετά το φαγητό, όπως σήμερα μια αρωματική πετσέτα.
Από το σαπούνι στο φλιτζάνι
Γύρω στον 15ο αιώνα, οι Σούφι ανακάλυψαν πως οι καβουρδισμένοι κόκκοι μπορούσαν να δώσουν ένα ποτό που κρατούσε το μυαλό ξύπνιο και το σώμα δραστήριο. Το bunn, δηλαδή ο ίδιος ο κόκκος του καφέ, μετατράπηκε σε qahwa, το ρόφημα που σήμερα γνωρίζουμε ως καφέ.
Η μεταμόρφωση αυτή αντικατοπτρίζει μια βαθύτερη αλλαγή στη νοοτροπία: από την έμφαση στην καθαρότητα και το άρωμα του σώματος, προς την πνευματική εγρήγορση και τη διαύγεια του νου.
Ο Ευρωπαίος που αποκάλυψε το μυστικό
Η σύνδεση ανάμεσα στο παλιό bunk και τον σύγχρονο καφέ έγινε τον 16ο αιώνα από τον Γερμανό γιατρό Λέοναρντ Ράουγουολφ, ο οποίος ταξίδεψε στη Μέση Ανατολή και παρατήρησε τους κατοίκους να ψήνουν και να πίνουν καφέ. Αναγνώρισε τότε πως οι ίδιοι κόκκοι που κάποτε χρησιμοποιούνταν για καθαρισμό, είχαν μετατραπεί στο πιο δημοφιλές ρόφημα του κόσμου.
Από σύμβολο καθαρότητας σε σύμβολο διαύγειας
Η διαδρομή του καφέ, από αρωματική σκόνη καθαρισμού των χεριών μέχρι το ιερό ρόφημα της εγρήγορσης, αποκαλύπτει πώς οι ανάγκες και οι αντιλήψεις των ανθρώπων αλλάζουν μέσα στους αιώνες. Από μέσο ευπρέπειας και κομψότητας, έγινε σύμβολο πνευματικής ενέργειας και κοινωνικής επικοινωνίας, μια εξέλιξη που μόνο ο καφές θα μπορούσε να ψήσει.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 11/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
