Άνθρωπος και Μηχανή: Σε μια σχέση αντιφατική
Του Νίκου Τσούλια

      Από τότε που ο πολύ μακρινός πρόγονός μας άρχισε να χρησιμοποιεί εργαλεία, όλα άλλαξαν και κυρίως η ίδια η εξέλιξη της ανθρωποποίησής του. Ο άνθρωπος γίνεται συνδημιουργός του εαυτού του και μετασχηματίζει όλο και πιο έντονα τον φυσικό κόσμο!

      Τα εργαλεία δεν συνέργησαν απλά και μόνο στη βελτίωση της ζωής του αλλά ήταν σημαντικός παράγοντας για την εξέλιξη της νοημοσύνης του και της πρωτόλειας κοινωνικότητάς του. Η κατασκευή τους, η χρήση τους, η συνεχής βελτίωσή τους και η μετεξέλιξή τους αποτέλεσαν τη μεγάλη πρόκληση τόσο για την οριστική έξοδο του πρωτόγονου ανθρώπου από τη ζωική του καταγωγή όσο και για τη δημιουργία πολιτισμού, που έθετε ως πρωταρχικό πεδίο εξέλιξής του όχι πλέον τη βιολογική του κληρονομιά αλλά το πολιτισμικό του σύμπαν.

      Μέχρι που φτάσαμε στην έννοια της Μηχανής. Τώρα η έννοια των εργαλείων παίρνει νέα όψη, γιατί η Μηχανή διαμορφώνει ένα σκηνικό αυτονομίας και μια μορφή αυτοδυναμίας και ανατρέπει την παραδοσιακή μορφή της απλής συνέργειας ενός απλού εργαλείου. Όταν μάλιστα η Μηχανή μπορεί και αντικαθιστά με μαζικό τρόπο τη δύναμη του ανθρώπου, τότε τα πράγματα παίρνουν άλλη τροπή. Αναδύεται η εποχή του Βιομηχανικού πολιτισμού, της μαζικής παραγωγής, του καταναλωτισμού, του γενικευμένου διεθνούς εμπορίου. Ο καπιταλισμός έχει βάλει για τα καλά τις βάσεις εδραίωσής του, γιατί υπόσχεται ένα όνειρο για όλους, το όνειρο της διαρκούς υλικής ευημερίας!

      Αλλά η ιστορία είναι πολύ πιο σύνθετη. Οι κοινωνικές ανισότητες αντί να αμβλυνθούν, οξύνονται και η συσσώρευση πλούτου σε όλο και πιο λίγα χέρια εξουσίας αποκτά όλο και δραματικότερες διαστάσεις. Το όνειρο του καπιταλισμού γίνεται εφιάλτης. Ο άνθρωπος τρέχει πίσω από την αγχωτικό κυνήγι ων υλικών αγαθών και καταναλώνει τη ζωή του κάνοντας ως νόημά της αυτά τα ίδια τα υλικά αγαθά! Ταυτόχρονα η Μηχανή αντί να του δώσει περισσότερο χρόνο ελεύθερο και πιο δημιουργική εργασία, τον κάνει γρανάζι της, τον αλλοτριώνει και του «υπόσχεται» περισσότερη ανεργία. Η ιστορία του ρεύματος των Λουδιτών μπορεί να υπήρξε μάταιη και ατελέσφορη αλλά κατέδειξε ένα υπαρκτό πρόβλημα, την αντικατάσταση του ανθρώπου από τη Μηχανή όχι προς όφελος του ανθρώπου αλλά προς όφελος των βιομηχάνων και των καπιταλιστών, που κατέχουν τα μέσα παραγωγής. Και μάλιστα η όλη μετεξέλιξη πήρε τη μορφή μεγαλύτερης πίεσης επί των εργατών από την πλευρά της εργοδοσίας στο ζήτημα των διεκδικήσεών τους!

      Με την εισαγωγή του σύγχρονου πολιτισμού στην εποχή των νέων τεχνολογιών και της Πληροφορικής, η Μηχανή αποκτά άλλη θέση στην ιστορία. Τώρα η αυτονομία της από τον άνθρωπο κερδίζει νέα ποιότητα. Δεν αντικαθιστά πρωτίστως τη δύναμη του ανθρώπου αλλά ένα μέρος της πνευματικής του υπόστασης. Η Μηχανή γίνεται για άλλη μια φορά το λατρευτικό πεδίο των σύγχρονων κοινωνιών. Το δέλεαρ είναι ακόμα πιο μεγάλο και φτάνει ακόμα και στη μίξη βιολογικού και τεχνολογικού υλικού με κίνητρο την τεχνητή νοημοσύνη ή και την μυθολογία της αθανασίας μέσω των androids και της ψηφιοποίησης του πνεύματός μας!

      Η νομιμοποίηση της νέας Μηχανής είναι εύκολη και δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Τώρα δεν τολμά κανένας να εγείρει ένα ζήτημα νέο-λουδιτισμού, άλλωστε δεν θα είχε και νόημα! Η Μηχανή είναι παντού παρούσα. Το κομπιούτερ γίνεται το σύμβολο της εποχής μας. Αν δεν έχεις υπολογιστή, δεν μπορείς στοιχειωδώς να συμμετέχεις στην κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα, δεν έχεις σύναψη με τη σημερινή ιστορικότητα. Το μικρό παιδί έχει ως το πρώτο του πεδίο παιχνιδιού και άσκησής του το ηλεκτρονικό παιχνίδι. Η αλάνα και το ομαδικό παιχνίδι της γειτονιάς είναι μακρινή ανάμνηση και «οσονούπω» θα πάρει τη μορφή αφήγησης παραμυθιού.

     Η ιατρική έχει παρατείνει τη ζωή του ανθρώπου χάρη στη Μηχανή˙ ακόμα και ένας άνθρωπος σε βαθύ κώμα θεωρείται ότι είναι εν ζωή χάρη στη μηχανική υποστήριξη. Οι θετικές επιστήμες δεν κάνουν ούτε ένα βήμα χωρίς την πληροφορική. Για παράδειγμα δεν θα μπορούσαμε να καταγράψουμε τη γενετική μας δεξαμενή, το γονιδιακό μας χάρτη χωρίς τους υπολογιστές ούτε την επεξεργασία των άπειρων στοιχείων της αστρονομίας και της διαστημικής κλπ. Αλλά και ο διαρκώς διαστελλόμενος κόσμος της Βιοτεχνολογίας προχωράει και υπόσχεται θαύματα – στην ιατρική, στην παραγωγή φαρμάκων, στην κτηνοτροφία, στη γεωργία, στο εμπόριο κλπ – και κανένας δεν μπορεί να αντισταθεί στην πρόοδο! Άλλωστε, η πρόοδος είναι το μόνιμο όνειρό μας. Ούτε μπορεί να είμαστε κατά της Μηχανής – θα ήταν ανόητο.

      Ωστόσο, υπάρχει προβληματισμός και πολλές ενστάσεις. α) Η Μηχανή αντί να αμβλύνει τις ανισότητες, τις διευρύνει και τις οξύνει όσο ποτέ άλλοτε στην ιστορία του ανθρώπου και γίνεται εργαλείο ανανέωσης του καπιταλιστικού τρόπου ζωής. Η προσωποκεντρική θεώρηση της ιατρικής χάρη στη μεθοδολογία της Βιοτεχνολογίας, για παράδειγμα, θα αφορά ένα μικρό μέρος των ανθρώπων, των εχόντων πολύ χρήμα. β) Η Μηχανή προχωράει ακόμα περισσότερο την αποξένωση του ανθρώπου από τον πολιτισμό του, του εκπτωχεύει το συναίσθημά του, του αλλοτριώνει τις κοινωνικές και διαπροσωπικές σχέσεις του. Αλλά επ’ αυτών θα επανέλθουμε…

 

Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα

ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση

Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό

ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)

Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12

ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ

2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη

Google news logo Ακολουθήστε το Alfavita στo Google News Viber logo Ακολουθήστε το Alfavita στo Viber

σχετικά άρθρα

akadimia athinon
Ακαδημία Αθηνών: Αντιπρόεδρος για το 2025 ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης Ν. Διαμαντούρος
Η Ακαδημία Αθηνών εξέλεξε ως Αντιπρόεδρό της για το έτος 2025 τον Καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης κ. Νικηφόρο Διαμαντούρο
Ακαδημία Αθηνών: Αντιπρόεδρος για το 2025 ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης Ν. Διαμαντούρος
ελμε
Απαράδεκτες καταστάσεις με εργασιακό εκφοβισμό και μηνύσεις σε ολόκληρο Σύλλογο Εκπαιδευτικών
Μια απαράδεκτη κατάσταση σε βάρος των εκπαιδευτικών Λυκείου που αντιστέκονται σε κάθε προσπάθεια τρομοκράτησής τους
Απαράδεκτες καταστάσεις με εργασιακό εκφοβισμό και μηνύσεις σε ολόκληρο Σύλλογο Εκπαιδευτικών
aytismos
Συστάθηκε νέα «Ειδική Επιτροπή για τον Αυτισμό»: Τα μέλη και οι αρμοδιότητές της
Στοχος να χαρτογραφήσει την υφιστάμενη κατάσταση στην ελληνική επικράτεια, με έμφαση στους τομείς της υγείας, κοινωνικής πρόνοιας, εκπαίδευσης,...
Συστάθηκε νέα «Ειδική Επιτροπή για τον Αυτισμό»: Τα μέλη και οι αρμοδιότητές της