Δημόσια νοσοκομεία: Σε λειτουργική απορρύθμιση λόγω περικοπών και ελλείψεων

Τις λειτουργικές επιπτώσεις απ' τη θηλιά της άγριας λιτότητας στα νοσοκομεία αλλά και τη μισθολογική εξαθλίωση των εργαζομένων σε αυτά αποτυπώνει η τελευταία έκθεση του Ινστιτούτου Οικονομικών και Βιομηχανικών Μελετών (ΙΟΒΕ) που εκπονήθηκε για λογαριασμό του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ) και δόθηκε στη δημοσιότητα τον Ιούλη του 2014 με τον τίτλο: «Η φαρμακευτική αγορά στην Ελλάδα: Στοιχεία και Γεγονότα 2013». Η συνόψιση των συμπερασμάτων για τη χρηματοδότηση και τη λειτουργική απόδοση των νοσοκομείων αποτυπώνεται στον Πίνακα που δημοσιεύουμε.

Η μεγαλύτερη μείωση

Φαίνεται, δηλαδή, ότι οι δαπάνες για υγειονομικό υλικό, φάρμακα, ορθοπαιδικό υλικό, χημικά αντιδραστήρια και υπηρεσίες από ιδιωτικές εταιρείες (αφορούν την ασφάλεια, την καθαριότητα, τη σίτιση και εστίαση, τη συντήρηση κ.λπ.) μειώθηκαν από 2,807 δισ. ευρώ το 2009 σε 1,324 δισ. ευρώ το 2013. Μειώθηκαν, δηλαδή, κατά 52,8% την περίοδο 2009 - 2013. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός μείωσης - δηλαδή η μείωση με βάση το 2009 - από χρόνο σε χρόνο ήταν 17,13%.

Η μεγαλύτερη μείωση - όπως φαίνεται και στον Πίνακα - είναι στην προμήθεια ορθοπαιδικού υλικού. Από 263 εκατ. ευρώ το 2009 η δαπάνη μειώθηκε σε 64 εκατ. ευρώ το 2013 ή 75,7%. Οι μειώσεις αυτές ήταν η μοιραία κατάληξη της ανακοίνωσης απ' το ΚΑΤ ότι θα ανέστειλλε τις προγραμματισμένες επεμβάσεις απ' τις 7.7.2014 μέχρι«να ισορροπήσουν τα οικονομικά μεγέθη ή να αυξηθούν οι πιστώσεις». Και για να ξεπεραστεί το πρόβλημα χρειάστηκε η έκτακτη επιχορήγηση. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι οι χειρουργικές επεμβάσεις - με βάση τα στοιχεία του Esynet - παρουσίασαν μια μικρή πτώση κατά 0,12% μεταξύ του 2013 και 2012 (από 456.897 το 2012 έπεσαν σε 456.364 το 2013).

Επίσης, η δαπάνη για υγειονομικό υλικό μειώθηκε κατά 55,3% και η αντίστοιχη για τα φάρμακα κατά 49%, με αποτέλεσμα, όπως έχει αναφερθεί απ' τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, οι ασθενείς και οι συγγενείς τους να αγοράζουν απ' την τσέπη τους υλικά και φάρμακα.

Ακόμα, μεγάλη μείωση έγινε στις παραγγελίες αντιδραστηρίων: Από 269 εκατ. ευρώ το 2009 σε 158 εκατ. ευρώ το 2013, που αντιστοιχεί σε ποσοστιαία μείωση κατά 41,3%. Η εξέλιξη αυτή αποτυπώνεται με μείωση των εργαστηριακών εξετάσεων κατά 12,6% την τελευταία διετία. Με βάση τα στοιχεία του Esynet οι εργαστηριακές εξετάσεις από 152.531.500 το 2012 έπεσαν σε 133.239.959 το 2013.

Η σύνθετη καταγραφή που κάνει το ΙΟΒΕ αποκαλύπτει τελικά ότι κόβονται και τα προϋπολογισμένα κονδύλια για τις λειτουργικές δαπάνες στα δημόσια νοσοκομεία. Για παράδειγμα, το 2013 είχαν προϋπολογιστεί 1,638 δισ. ευρώ και τελικά μειώθηκαν σε 1,324 δισ. ευρώ. Μάλιστα, ο προϋπολογισμός για το 2014 προβλέπει επιχορήγηση 1,111 δισ. ευρώ για τις λειτουργικές δαπάνες των νοσοκομείων. Με βάση τα απολογιστικά στοιχεία του ΙΟΒΕ (1,324 δισ. ευρώ) παρουσιάζει μείωση 16%. Οπως έχει γίνει γνωστό από δημοσιεύματα, το πρώτο τρίμηνο του 2014 η μείωση των λειτουργικών δαπανών είναι 9%. Ειδικότερα μάλιστα οι δαπάνες για φάρμακα, αντιδραστήρια, υγειονομικό και ορθοπαιδικό υλικό μειώθηκαν κατά 12,22% το πρώτο τρίμηνο του 2014 σε σχέση με αυτό του 2013.

Ενα ακόμα απότοκο της υποχρηματοδότησης των λειτουργικών δαπανών είναι και η δημιουργία χρεών των νοσοκομείων προς τρίτους: Στις 31.3.2014 οι ανεξόφλητες υποχρεώσεις ήταν 1,3 δισ. ευρώ και οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις ήταν 950 εκατ. ευρώ.

Συνταξιοδοτήσεις και πάγωμα προσλήψεων αδειάζουν τα νοσοκομεία

Με βάση στοιχεία που έφερε στη δημοσιότητα ο «Ρ» (19.7.2014), το προσωπικό στα δημόσια νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας μειώθηκε κατά 17.000 την τελευταία δεκαετία εξαιτίας των συνταξιοδοτήσεων και του παγώματος των προσλήψεων.

Από μια καταμέτρηση του προσωπικού των εποπτευομένων απ' το υπουργείο Υγείας δομών, που έγινε το 2005 (παρουσιάστηκε στις 28.11.2005), στα νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας υπηρετούσαν 98.869 άτομα και με τους στρατιωτικούς και πανεπιστημιακούς ανέρχονταν σε 100.165.

Δηλαδή, οι δημόσιες δομές Υγείας - στις οποίες πια περιλαμβάνονται και τα πέντε νοσοκομεία του ΙΚΑ που εντάχτηκαν στο δημόσιο σύστημα Υγείας - έχουν χάσει 18.344 εργαζόμενους (100.165 - 81.821 = 18.344) την τελευταία δεκαετία.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Ομοσπονδιών των γιατρών (ΟΕΝΓΕ) και εργαζομένων (ΠΟΕΔΗΝ), απ' τα νοσοκομεία σήμερα λείπουν 6.000 γιατροί και τουλάχιστον 25.000 νοσηλευτές και υπόλοιπο προσωπικό, προσμετρώντας και τομείς όπως η καθαριότητα, η φύλαξη και η εστίαση.

Κι ενώ διαμορφώνεται αυτή η εκρηκτική κατάσταση, ο υπουργός Υγείας, Μάκης Βορίδης, ανακοίνωσε (30.6.2014) μόλις 2.950 προσλήψεις! Απ' αυτές 682 είναι γιατροί, 1.300 νοσηλευτικό προσωπικό, 200 για πληρώματα του ΕΚΑΒ, 200 παραϊατρικό προσωπικό και 150 για μονάδες Ψυχικής Υγείας. Είναι χαρακτηριστικό το ότι 370 γιατροί είχαν κριθεί για πρόσληψη - μαζί με άλλους 930 - απ' το 2011 αλλά «κόπηκαν» μαζί με τις περικοπές.

Μόλις την περασμένη Παρασκευή το υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε την ολοκλήρωση της «διαδικασίας πρόσληψης 112 επικουρικών γιατρών» που θα καλύψουν «ανάγκες στις πόλεις Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λάρισα, Ηράκλειο Κρήτης, Αλεξανδρούπολη και Ιωάννινα αλλά και σε άλλες περιοχές της χώρας».

Λόγω και της υπολειτουργίας του Πρωτοβάθμιου Εθνικού Δικτύου Υγείας (ΠΕΔΥ), οι αποδεκατισμένοι αριθμητικά γιατροί και εργαζόμενοι έχουν να αντιμετωπίσουν την αυξημένη προσέλευση στα δημόσια νοσοκομεία με αποτέλεσμα την εντατικοποίηση της εργασίας.

Μισθολογική εξαθλίωση

Οπως όλοι οι εργαζόμενοι, και όσοι εργάζονται στα δημόσια νοσοκομεία αντιμετωπίζουν τη μισθολογική εξαθλίωση. Στον Πίνακα που δημοσιεύουμε φαίνεται η μισθολογική εξέλιξη την περίοδο 2010 - 2013. Το 2009, σύμφωνα με τον απολογισμό του υπουργείου Υγείας (Μάρτης 2012), το περίφημο «μισθολογικό κόστος» στα δημόσια νοσοκομεία ήταν 3,379 δισ. ευρώ και το 2013 - με βάση τη μελέτη του ΙΟΒΕ - μειώθηκε σε 2,329 δισ. ευρώ. Υπήρξε μια μείωση 29,3% των αποδοχών γιατρών και εργαζομένων.

Μ' άλλα λόγια, γιατροί και εργαζόμενοι έχαναν κάθε χρόνο - με βάση το 2009 - με σταθερό ρυθμό 8,2% των συνολικών αποδοχών τους για να φτάσουν στο τέλος του 2013 να έχουν στις τσέπες τους λιγότερα - πάντα σε σχέση με το 2009 - χρήματα κατά 1,05 δισ. ευρώ!

Πάνω από 2,2 εκατομμύρια άνθρωποι νοσηλεύονται κάθε χρόνο στα δημόσια νοσοκομεία, τα οποία η κυβέρνηση επιχειρεί να τα στρέψει πιο εντατικά στην επιχειρηματική δράση.

Ενα ακόμα βήμα σε αυτήν την κατεύθυνση και για το σκοπό αυτό είναι και το τελευταίο νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή (8.8.2014) για τη «διαμόρφωση ενός καθολικού συστήματος διαχείρισης και δίκαιης κατανομής των δημοσιονομικών πόρων μεταξύ των δημόσιων και ιδιωτικών κλινικών», που αποτελεί δέσμευση του μνημονίου της 9.2.2012. Σύμφωνα με την παραπάνω δέσμευση, η κυβέρνηση εφαρμόζει πιλοτικά ένα πρόγραμμα Κλειστών Ενοποιημένων Νοσηλίων (ΚΕΝ - DRG), με «στόχο την ανάπτυξη ενός συστήματος κοστολόγησης στα νοσοκομεία για τη σύναψη συμβάσεων (με βάση μελλοντικές συμβάσεις - πακέτα μεταξύ ΕΟΠΥΥ και ΕΣΥ)». Για το λόγο αυτό εισάγεται το Σύστημα Αμοιβής Νοσοκομείων (ΣΑΝ), που θα διαχειρίζεται η - υπό δημιουργία - «Εταιρεία Συστήματος Αμοιβών Νοσοκομείων - Ανώνυμη Εταιρεία (ΕΣΑΝ - ΑΕ)». Η «ΕΣΑΝ ΑΕ» θα έχει πόρους απ' τις υπηρεσίες που θα προσφέρει στον ΕΟΠΥΥ, στα δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία. Δηλαδή, ο ασθενής, και η κάλυψη της δαπάνης για τη νοσηλεία του, δε θα αντιμετωπίζεται με βάση τις ανάγκες της ασθένειάς του αλλά με βάση κάποια γενικευμένα διεθνή πρότυπα, που μπορεί και να προσκρούουν στην επιστημονική προσέγγιση των λειτουργών της Υγείας.

Απ' το Esynet προκύπτουν τα παρακάτω στοιχεία για το 2012 και το 2013:

• Το 2013 νοσηλεύτηκαν 2.273.751 άρρωστοι έναντι 2.284.316 το 2012 (μείωση 0,5%). Οι μέρες νοσηλείας ήταν 8.782.234 (έναντι 9.080.808) με αποτέλεσμα η Μέση Διάρκεια Νοσηλείας να μειωθεί από 3,98 σε 3,86 μέρες (μείωση 3%).

• Στα Τακτικά Εξωτερικά Ιατρεία (ΤΕΙ) - εκεί που καταβάλλονται 5 ευρώ - έγιναν 6.681.198 επισκέψεις (έναντι 6.459.358). Παρά την αύξηση των επισκέψεων τα έσοδα απ' τα 5 ευρώ - σύμφωνα με το Esynet - μειώθηκαν κατά 6,08%.

• Στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) μεταφέρθηκαν 4.790.521 περιστατικά (έναντι 4.936.410).

• Κατά την ολοήμερη λειτουργία των δημόσιων νοσοκομείων οι επισκέψεις αυξήθηκαν από 398.731 το 2012 σε 411.819. Το κόστος της επίσκεψης το πληρώνει εξ ολοκλήρου ο ασθενής με αποτέλεσμα τα έσοδα να αυξηθούν κατά 16,22%.