Alfavita Newsroom 17 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 «Το μπλόκο της Κοκκινιάς»
Δείτε εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=cfgP5SZQ4js
Ετσι το γράφει στην ιστορία. Σαν ένα από τα πιο μαρτυρικά γεγονότα στη διάρκεια της απελευθερωτικής πάλης του λαού μας από τη φασιστική - ναζιστική κατοχή,«Μπλόκο της Κοκκινιάς». Ας δούμε σε συντομία τα τραγικά εκείνα γεγονότα, που επίσης αποκαλύπτουν την αγαστή συνεργασία του ντόπιου καθεστώτος και των δολοφονικών οργάνων του με τους γερμανούς κατακτητές.
Εβδομήντα χρόνια πριν, σαν σήμερα, το αίμα 315 πατριωτών πότισε τη «Μάντρα της Κοκκινιάς». Ηταν χαράματα Παρασκευής. Πριν ακόμα φέξει το πρώτο φως του ήλιου, η προσφυγούπολη, εργατομάνα Κοκκινιά βρέθηκε κυκλωμένη απ' όλες τις μεριές. Γερμανοί και γερμανοτσολιάδες ρίχνονται με λύσσα να εκδικηθούν το λαό της που στάθηκε πρωτοπόρος στον αγώνα για τη ματαίωση της επιστράτευσης.
Μέσα σε μια ατμόσφαιρα τρόμου που επιτείνονταν από τους αναρίθμητους πυροβολισμούς και τις εκρήξεις χειροβομβίδων και την απειλή της «επιτόπου επέλασης» μάζεψαν όλους τους άνδρες δεκατεσσάρων έως εξήντα ετών. Σύνολο 20 χιλιάδες περίπου στην Πλατεία Οσίας Ξένης. Κι ύστερα άρχισαν τα ομαδικά βασανιστήρια, οι ταπεινώσεις και οι εκτελέσεις. Από τους συγκεντρωμένους στην Πλατεία οι μασκοφόροι διάλεξαν πολλές δεκάδες παλικάρια, που εκτελέστηκαν από τους ταγματασφαλίτες στη ματωμένη μάντρα, μπροστά στα μάτια των δικών τους.
Με ξυλοδαρμούς, κλοτσιές, χτυπήματα με τους υποκόπανους των όπλων, με πρωταγωνιστή τον διαβόητο Πλυτζανόπουλο, οδηγήθηκαν 76 πατριώτες, μαζί και η ηρωίδα Διαμάντω, και εκτελέστηκαν στη «Μάντρα», 50 άλλοι εκτελέστηκαν σε μια άλλη «μάντρα» στα Αρμένικα, 40 κάηκαν στο «Σχιστό» και άλλοι δολοφονήθηκαν στους δρόμους και στα σπίτια τους.
Οκτώ χιλιάδες έκλεισαν στο Χαϊδάρι και απ' αυτούς 1.000 σύρθηκαν στα κάτεργα της Γερμανίας όμηροι, απ' όπου πολλοί δε γύρισαν ποτέ. Συνολικά 315 ήταν τα θύματα θηριωδίας του Μπλόκου της Κοκκινιάς.
Ομως, οι ηρωικοί νεκροί της Κοκκινιάς έμελλε να σταθούν για άλλη μια φορά μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, όταν το Μάρτη του 1947 το Γ` Δικαστήριο δοσιλόγων αθώωσε τους προδότες εγκληματίες Πλυτζανόπουλο και Σγούρο (πρωταγωνιστές της σφαγής)! Ο Πλυτζανόπουλος έγινε υποστράτηγος του κυβερνητικού στρατού και ο ανεψιός του έγινε δήμαρχος Κοκκινιάς απ' τη χούντα.
Στην απολογία του στο Β` Δικαστήριο δοσιλόγων ο Ν. Μπουραντάς είπε κυνικά: «Εγώ τρώγω ένα ξεροκόμματο βουτηγμένο στο αίμα! Αλλά ρέει στις φλέβες μου άφθονο ελληνικό αίμα». Αναφερόμενος στο Μπλόκο της Κοκκινιάς ο ίδιος είπε ότι πήγε με το μηχανοκίνητο και την ξεκαθάρισε και «διευκόλυνε το έργο της Ειδικής και των Ταγμάτων που πήγαν την άλλη μέρα»...
ΤΑ ΔΡΑΜΑΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
17 Αυγούστου 1944. Λίγο μετά τις 2.00 τα ξημερώματα, δεκάδες γερμανικά οχήματα, καμιόνια, μοτοσυκλέτες, μπλοκάρουν όλους τους δρόμους που οδηγούν στον Πειραιά, περικυκλώνοντας όλες τις περιοχές γύρω από την Κοκκινιά. Μανιάτικα, Κερατσίνι, Κορυδαλλός, Ρέντη, Δαφνί, Αιγάλεω, Φάληρο. Ώσπου να λήξει η απαγόρευση της κυκλοφορίας, ισχυρές, πάνοπλες γερμανικές δυνάμεις έχουν δημιουργήσει ασφυκτικό κλοιό γύρω από την πόλη. Την επιχείρηση των ναζί συνδράμουν εκατοντάδες Έλληνες συνεργάτες τους, γερμανοτσολιάδες και ταγματασφαλίτες, με προεξέχον το μηχανοκίνητο τάγμα του δωσίλογου Νίκου Μπουραντά.
Μετά τις 6.00 το πρωί, σε όλες τις γειτονιές αντηχούν τα χωνιά των ταγματασφαλιτών: «Προσοχή- προσοχή! Σας ομιλούν τα τάγματα ασφαλείας. Όλοι οι άντρες 14 έως 60 ετών να πάνε στην πλατεία της Οσίας Ξένης διά έλεγχο ταυτοτήτων. Όσοι εντοπίζονται στα σπίτια τους θα τουφεκίζονται επί τόπου».
Μικρές ομάδες ανδρών και γυναικών του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ επιχειρούν από νωρίς να σπάσουν το μπλόκο. Όσοι δεν έπεσαν στη μάχη, είτε συνελήφθησαν είτε εκτελέστηκαν επί τόπου. Γερμανικές μονάδες μαζί με ταγματασφαλίτες εισβάλλουν στα σπίτια σπάζοντας με τους υποκόπανους των όπλων τις πόρτες και τα παράθυρα, βρίζοντας και χτυπώντας αδιακρίτως, ενώ σέρνουν στην πλατεία όσους άνδρες συλλαμβάνουν. Όσοι δεν υπάκουσαν, εκτελέστηκαν μπροστά στις οικογένειές τους.
«Ξεκινήσαμε νωρίς το πρωί από την Αγιά Σοφιά προς τον Πειραιά να πάμε στο μαγαζί του πατέρα μου. Όμως όλοι οι δρόμοι ήταν μπλοκαρισμένοι από Γερμανούς και ταγματασφαλίτες, με τέτοιον τρόπο, που οδηγούσαν στην εκκλησία της Οσίας Ξένης στην Κοκκινιά», θυμάται ο Βαγγέλης Ταβουλάρης, ιδρυτικό μέλος της ΕΠΟΝ Αγίας Σοφίας.
Γύρω στις 8.00, στην πλατεία της Οσίας Ξένης, και στους πέριξ δρόμους επικρατεί το αδιαχώρητο. Περισσότεροι από 25.000 ανθρώπους βρίσκονται στο σημείο. Η εντολή είναι να χωριστούν στην πλατεία ανά πεντάδες και με κενά μεταξύ τους, ώστε να γίνει πιο εύκολο το έργο των χαφιέδων με τις μαύρες κουκούλες, οι οποίοι έφτασαν στην πλατεία με γερμανικά καμιόνια.
«Φτάσαμε στην πλατεία και μας έβαλαν να παραταχθούμε σε σειρά. Εκεί είδαμε έναν γείτονά μας και φίλο του πατέρα μου, με στολή των ταγμάτων ασφαλείας. Όταν ο πατέρας μου τον γνώρισε τον φώναξε ώστε να μας βοηθήσει. Η αντίδρασή του ήταν να τον βρίσει και να τον κλωτσήσει». προσθέτει.
«Όλοι στα γόνατα» ακούστηκε από τον επικεφαλής των ταγμάτων ασφαλείας. Η ζέστη αφόρητη κάτω από τον αυγουστιάτικο ήλιο, με πολλούς να λιποθυμούν. Λίγες γυναίκες και παιδιά καταφέρνουν να σπάσουν την περιφρούρηση και να πλησιάσουν τους κρατούμενους με μια κανάτα νερό. Άλλες στην προσπάθειά τους ξυλοκοπούνται και κακοποιούνται. Στο μεταξύ, οι κουκουλοφόροι έχουν πιάσει δουλειά. Περιφέρονται ανάμεσα στους κρατούμενους και υποδεικνύουν στους Γερμανούς, αγωνιστές, κομμουνιστές και μη, προς εκτέλεση. Εκείνοι τους οδηγούν στη μάντρα ενός ταπητουργείου, στη συμβολή των οδών Κιλικίας και Θειρών, στον τόπο της εκτέλεσης. Κάθε λίγο, οι ριπές του πολυβόλου σπάνε τη βουβαμάρα του φόβου και της απελπισίας.
Η στάση, όμως, πολλών αγωνιστών ανύψωνε το φρόνημα των κρατουμένων. Τη στιγμή που ο χαφιές Κοκκινιώτης, Μπατράνης, πλησιάζει μέσα στο πλήθος τον λοχαγό του ΕΛΑΣ Αποστόλη Χατζηβασιλείου, τον κοιτάει και ειρωνικά του λέει «τα σέβη μου λοχαγέ». Οι Γερμανοί τον συνέλαβαν και τον βασάνισαν άγρια ώστε να υποδείξει τους συντρόφους του. Ημιλιπόθυμος από τον σκληρό βασανισμό τού φώναξε: «Ψηλά το κεφάλι, μη φοβάστε! Δεν θα προδώσω κανέναν». Είναι χαρακτηριστικό πως, την ύστατη στιγμή, οι ταγματασφαλίτες ζητούσαν από τους εκτελεσθέντες να προδώσουν, με αντάλλαγμα ακόμα και τη ζωή τους, κανείς δεν λύγισε.
Κατά τη διάρκεια των εκτελέσεων, ομάδα ΕΛΑΣιτών κρύβεται σε σπίτια στο βόρειο τμήμα της πόλης, στη συνοικία του 4ου Καραβά. Επικεφαλής της ομάδας είναι η αντάρτισσα Διαμάντω Κουμπάκη. Οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους, αναζητώντας την Κουμπάκη, βάζουν φωτιά σε όλα τα σπίτια, με τη συνοικία να καίγεται ολοσχερώς. Έκτοτε η περιοχή ονομάζεται Καμμένα. Λίγο μετά, το κρησφύγετο της Κουμπάκη στη Νεάπολη αποκαλύπτεται, και η ξακουστή ΕΛΑΣίτισσα συλλαμβάνεται και κακοποιείται. Τη στιγμή που οι φρουροί την οδηγούν στη μάντρα εκείνη φωνάζει «Προδότες σαν κι εσάς εγώ έφαγα 65!». Λίγο πριν εκτελεστεί λέει κατάμουτρα στους φασίστες και τους δωσίλογους: «Θα σας εκδικηθούν». Άλλη μία αγωνίστρια βρέθηκε νεκρή από τα ναζιστικά πυρά, η Αθηνά Μαύρου.
Την ίδια στιγμή, μια μικρή ομάδα ανταρτών υπό τον Θ. Μαύρο καταφέρνει να σπάσει το μπλόκο και να ξεφύγει, μετά από γενναία μάχη. Ο Μαύρος δεν τα κατάφερε.
Λίγο μετά το μεσημέρι οι εκτελέσεις σταμάτησαν. Στη μάντρα, τα πτώματα, σωρός το ένα πάνω στο άλλο, κείτονται στο αίμα που έχει δημιουργήσει ένα παχύ στρώμα. «Ό,τι βρείτε δικό σας» λέει ο επικεφαλής των Γερμανών στους κουκουλοφόρους χαφιέδες, οι οποίοι σπεύδουν και σκυλεύουν τα πτώματα. Τα γερμανικά πολυβόλα εκτελούν και τους ίδιους.
Μετά τις 6.00 το απόγευμα, οι Γερμανοί ξεδιαλέγουν 8.000 άντρες, τους χωρίζουν σε φάλαγγα ανά τετράδες, και ξεκινάει μια μεγάλη πομπή προς τις φυλακές του Χαϊδαρίου. Η λεωφόρος Π. Ράλλη, γεμάτη από ένα ανθρώπινο ποτάμι. Μπροστά οι όμηροι, πίσω γυναίκες, προσπαθούν να πλησιάσουν, να δώσουν νερό, ψωμί, τσιγάρα στους άνδρες, στους γιους και στους αδερφούς τους. Μετά από πυρά των Γερμανών, χάνουν επαφή. Από όσους μεταφέρθηκαν στο Χαϊδάρι, 1.800, θα οδηγηθούν την επόμενη μέρα στο Ρουφ και από εκεί στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μαχνάιμ, Μπούχενβαλντ, Νταχάου, Άουσβιτς, Μπίπλις.
Περισσότεροι από 150 ήταν οι νεκροί της Κοκκινιάς στις 17 Αυγούστου του '44. 72 άνδρες και γυναίκες εκτελέστηκαν στη μάντρα του μπλόκου, ενώ άλλοι 46 εκτελέστηκαν στα Καμένα, στην οδό Ακροπόλεως. Δεκάδες εκείνοι που εκτελέστηκαν στα σπίτια τους ή έπεσαν στις μάχες. Στον θλιβερό απολογισμό προστίθενται και οι εκατοντάδες άνδρες που χάθηκαν στα στρατόπεδα. Άλλοι 8 έπεσαν από γερμανικά πολυβόλα 40 ημέρες μετά, στη διάρκεια της επιμνημόσυνης δέησης στο ίδιο σημείο, στον ναό της Οσίας Ξένης.
Γιατί η Κοκκινιά;
Η πόλη της Κοκκινιάς υπήρξε από την πρώτη στιγμή προπύργιο της αντίστασης. Το προσωνύμιο «μικρή Μόσχα» δεν είχε δοθεί τυχαία. Οι κάτοικοι της Κοκκινιάς ήταν πρόσφυγες, με το συντριπτικό κομμάτι τους να αποτελεί την ενεργό εργατική τάξη, παίζοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στις εργατικές κινητοποιήσεις και στις απεργίες, στην πρώτη φάση της αντίστασης. Είναι χαρακτηριστικό πως το ΕΑΜ Κοκκινιάς ήταν η ισχυρότερη και μαζικότερη οργάνωση, σε όλο τον Πειραιά, από τις ισχυρότερες στην Αθήνα. Επιπλέον, η Επιτροπή Αλληλεγγύης του ΕΑΜ είχε καταφέρει να δημιουργήσει ένα συγκροτημένο δίκτυο, σώζοντας από την πείνα εκατοντάδες κατοίκους, ενώ παράλληλα διοργάνωνε σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις. Έτσι, η αντίσταση ρίζωσε βαθιά στη λαϊκή συνείδηση των κατοίκων της Κοκκινιάς, δημιούργησε ένα πλατύ ρεύμα υποστήριξης, μέσω της ιδεολογικής του επιρροής, καθιστώντας με αυτό τον τρόπο την Κοκκινιά σε κόμβο για την αντίσταση στις πόλεις.
Είχε προηγηθεί η μάχη της Κοκκινιάς στις 7 του Μάρτη. Επρόκειτο για την πρώτη μάχη σε πόλη, ανάμεσα στους κατακτητές και τους αντάρτες. Τις μέρες που ακολούθησαν την επιδρομή των ναζί και της χωροφυλακής στην πόλη, ο λαϊκός παράγοντας λειτούργησε συμπληρωματικά του οργανωμένου τμήματος του ΕΛΑΣ, με συλλαλητήρια, απεργία και με συμμετοχή στις ένοπλες μάχες. Μια μάχη που έληξε με ήττα των γερμανικών δυνάμεων, αφού η αντίσταση των ανταρτών και των κατοίκων ήταν κυριολεκτικά ηρωική. Σύμφωνα με πολλούς ιστορικούς, η κτηνωδία του μπλόκου αποτελούσε μέρος των αντιποίνων για την ντροπιαστική ήττα που υπέστησαν οι Γερμανοί τον Μάρτη. Στις 15 Αυγούστου, επιχειρήθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα να εισβάλλουν στην πόλη, μέσα από τα Μανιάτικα. Η επίθεση αναχαιτίστηκε, με σημαντικές απώλειες για τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ. Επιπλέον, είχαν προηγηθεί μπλόκα σε Καισαριανή, Καλλιθέα, Ταύρο, Δουργούτι και σε άλλες συνοικίες. Έτσι, για μεγάλο διάστημα, η Κοκκινιά βρισκόταν σε συνεχή επιφυλακή.
Οι ηρωικές σελίδες που γράφτηκαν στην Κοκκινιά, τη «φωλιά της αντίστασης», συνεχίζουν να εμπνέουν τον λαό για τις μεγάλες νίκες που έρχονται. Δυστυχώς σήμερα, στις συνοικίες της θυσίας και της αντίστασης, οι απόγονοι των «Μπουραντάδων» επιθυμούν την επιστροφή σε εκείνες τις ημέρες, επιχειρώντας να τρομοκρατήσουν αγωνιστές, μετανάστες και δημοκρατικούς πολίτες. Η συλλογική μνήμη του λαού της Κοκκινιάς (σήμερα παλιά Κοκκινιά, Νίκαια, Κορυδαλλός) θα στείλει σαφές μήνυμα: Στις συνοικίες της αντίστασης, του αγώνα και της θυσίας, δεν χωράνε νεοναζί και σύγχρονοι ταγματασφαλίτες.
ΤΙ ΕΓΙΝΑΝ ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΣΦΑΓΗΣ
Οι πρωταγωνιστές της σφαγής, τα δοσιλογικά καθάρματα, που μαζί με τους Γερμανούς «βασάνισαν, χτύπησαν ανελέητα, τους έβγαλαν τα μάτια και πτώματα πια του εκτέλεσαν» «ανταμείφτηκαν πλουσιοπάροχα» για τις «υπηρεσίες» στον κατακτητή από τις μετέπειτα μοναρχοφασιστικές κυβερνήσεις. Πλυτζανόπουλος, Σγούρος, Μπουραντάς, που πρωτοστάτησαν στο μακέλεμα του λαού της Κοκκινιάς μόνο «εθνικοί ευεργέτες» που δεν ανακηρύχτηκαν.
Τον Μάρτη του 1947, σε μια δίκη φιάσκο απ’ το λεγόμενο «Γ’ δικαστήριο δωσιλόγων» απαλλάχθηκαν και συνέχισαν το «θεάρεστο έργο» τους, από άλλα πόστα. Ο Πλυτζανόπουλος προήχθη και έγινε υποστράτηγος του κυβερνητικού στρατού για να εμφυσήσει το «πατριωτικό του πνεύμα» στους υφισταμένους του.
Ο Σγούρος διορίστηκε διοικητής του 3ου Τάγματος Μακρονήσου.
Για τα νέα καθήκοντα αυτού του «εθνικόφρονα» και τις δραστηριότητες του μαθαίνουμε από επιστολή φαντάρων της Μακρονήσου που δημοσιεύτηκε στον "Ριζοσπάστη" στις 25 Ιούνη 1945.
«Αγαπητέ Ριζοσπάστη
Σου γράφουμε από το απαίσιο στρατόπεδο του Μακρονησιού – Λαυρίου («Β’ Τάγμα Σκαπανέων» το ονομάζουν οι δήμιοί μας για να ρίξουν στάχτη στα μάτια του κόσμου).
Στο στρατόπεδο αυτό μας μετέφεραν για να μας ξεκάνουν. Μακριά από τον κόσμο, ανενόχλητοι και μεθοδικά βάλθηκαν να μας εξοντώσουν. Ξεκινήσαμε για τον καταραμένο αυτό τόπο από το Πόρτο – Ράφτη τα ξημερώματα της 26 Μαΐου κατά λόχους. Τρεις μέρες χρειάσθηκαν για να μεταφερθούμε, 1.500 δημοκρατικοί φαντάροι, σαν πρόβατα επί σφαγήν, στο απαίσιο στρατόπεδο του Μακρονησιού.
Πριν μας μεταφέρουν έψαχναν φαίνεται να βρουν τον τόπο που σίγουρα προορίζουν για τάφο μας. Και δεν άργησαν. Πρόκειται για ένα άνυδρο νησί που ούτε κατσίκια δε φιλοξενεί. Είναι ολόγυμνο. Ιχνος δένδρου δεν υπάρχει. Μερικά σκίνα αποτελούν το μόνο διάκοσμό του. Μόλις πατήσαμε το πόδι μας ζαλισμένοι, νηστικοί και διψασμένοι, το πρώτο πράγμα που αντικρίσαμε ήταν μια ατέλειωτη σειρά από τάφους και μνήματα Τούρκων και Βουλγάρων αιχμαλώτων του πολέμου 1912-13.
Από την πρώτη μέρα άρχισε το μαρτύριό μας. Μας βάζουν να γκρεμίζουμε αυτούς τους τάφους. Ολημερίς πνιγμένοι στον ιδρώτα και τη σκόνη, κατάκοποι, πεινασμένοι και τρισάθλιοι με το μαστίγιο πάνω από τα κεφάλια μας, δίχως νερό σκάβουμε. Τα μνήματα και οι τάφοι γκρεμίζονται από τις σκαπάνες μας που ανεβοκατεβαίνουν ρυθμικά για να ξεχώνουν πολλές φορές και τα κόκαλα. Ατέλειωτες φάλαγγες σχηματίζουμε καθώς πηγαινοερχόμαστε κουβαλώντας πέτρα και χαλίκι. Τα σώματά μας γέρνουν από την κούραση μα δεν τολμούμε να αφήσουμε τις σκαπάνες, γιατί βαρύς πέφτει πάνω μας ο βούρδουλας των αλφαμιτών (Αστυνομία Μονάδος).
Οι μέρες μας μία – μία έτσι δραματικές, απαίσιες κυλούν. Και όσο βλέπουν ότι δε λυγάμε, τόσο λυσσούν. Εχουν όμως διδαχθεί πάρα πολλά οι μαθητές του Χίτλερ. Και αφού είδαν και απόειδαν, άλλαξαν τακτική. Βάζουν τώρα μπροστά από τη φάλαγγα Χίτες με τα κλαρίνα και τα βιολιά μερικών συναδέλφων που τάχουν φέρει μαζί τους και ξεκινάμε για το σκάψιμο “εν χορδαίς και οργάνοις”. Εως ότου φτάσουμε στο καθημερινό μαρτύριο βιολιά και κλαρίνα χτυπούν ακατάπαυστα κι εκνευριστικά. Πίσω σχηματίζεται μια αληθινή νεκρική πομπή. Τα κορμιά λυγίζουν από το βάρος που φέρνουν στις πλάτες. Η πείνα έχει αρχίσει να θερίζει τα αδειανά στομάχια μας. Τα πόδια σούρνονται στο χώμα. Μα τα κεφάλια στέκουν ψηλά για να συμβολίζουν τις αδούλωτες ψυχές των ζωντανών σκελετών και να θυμίζουν στους δήμιους ότι τίποτα δεν είναι ικανό να μας γονατίσει.
Το συσσίτιο είναι απαίσιο (μια κουταλιά νερό με 2- 3 όσπρια μέσα). Και αν τολμήσεις να μιλήσεις, αμέσως ο λοχαγός σε στέλνει στο “σιδηρωτήριο” (θάλαμος βασανιστηρίων της Αστυνομίας Μονάδος). Και όταν πας εκεί φεύγεις άρρωστος, ανίκανος να σταθείς στα πόδια σου για 2 βδομάδες. Αν πεις για το νερό… κουβαλιέται μέσα σε δοχεία βενζίνης και πετρελαίου από το Λαύριο. Πολλές φορές δεν τολμάς όχι να το δοκιμάσεις, αλλά ούτε και να το μυρίσεις.
Στις 11 Ιουνίου η σάλπιγγα χτύπησε συγκέντρωση τάγματος. Πάλι πέτρα σκεφτήκαμε όλοι μας. Αυτή τη φορά όμως γελασθήκαμε. Δε μας ήθελαν για πέτρα. Μας μίλησαν με το καλό. Μας είπαν ότι είμαστε καλοί και πειθαρχικοί στρατιώτες και όχι απείθαρχοι όπως αυτοί της Κρήτης. Υστερα ο υπασπιστής του τάγματος μας διάβασε τη διαταγή του διοικητή. Αρχιζε αυτή από τον αναρχοκομμουνισμό και κατέληγε ούτε λίγο, ούτε πολύ, με τρόπο εύσχημο στην παρότρυνση για υπογραφή δηλώσεων “παντός εντίμου Ελληνος πατριώτου”…
Την άλλη μέρα οι διοικητές των λόχων καλούσαν ένα – ένα φαντάρο χωριστά και τον επίεζαν με όλα τα θεμιτά και αθέμιτα μέσα να υπογράψει την εξής δήλωση:
“Ο κάτωθι υπογεγραμμένος… κλάσεως… εκ… και διαμένων εις… δηλώ υπευθύνως και εν γνώσει των συνεπειών του νόμου περί ψευδούς δηλώσεως και χωρίς να ασκηθή βία τα κάτωθι: Ουδέποτε υπήρξα κομμουνιστής και ουδεμίαν σχέσιν έχω με το συνωμοτικόν ΚΚΕ. Προσεχώρησα εις το ΕΑΜ με σκοπόν να απελευθερώσω την πατρίδα μου από τους κατακτητάς.. Μετ’ ολίγον καιρόν αντελήφθην ότι όπισθεν του ΕΑΜ ήτο το ΚΚΕ το οποίο ήτο η πηγή πάσης ενεργείας και πράξεως του ΕΑΜ. Επειδή είμαι γνήσιο Ελληνόπουλο καταδικάζω και αποκηρύσσω μετά βδελυγμίας όλας τας αναρχοβουλγαροκομμουνιστικάς οργανώσεις: ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ, ΕΑ, αίτινες αποτελούν τα εγκληματικά σλαυόβουλα και αντεθνικά συγκροτήματα, σκοπός των οποίων είναι η κατασκόπευσις παντός ό,τι αφορά το κράτος και ιδία τον στρατόν και η υποδούλωσις της φυλής μας εις τους προαιώνιους εχθρούς μας Βουλγάρους – Σέρβους και γενικώς σλαύους οίτινες πάντοτε ατίμως και υπούλως είτε διά της πανσλαυιστικής ιδέας, προσπαθούν να αποσπάσουν εδάφη άτινα είναι ποτισμένα με ιδρώτα και αίμα των προγόνων μας. Τίθεμαι πολέμιος των άνω σλαβοδούλων και ανθελληνικών συγκροτημάτων μέχρι της τελικής εξαλείψεως των. Η παρούσα μου επιθυμώ να δημοσιευθή εις τον τύπον και αναγνωσθή εις την εκκλησίαν της ενορίας μου. Β. Σ. Γ. 802 τη… Ο Δηλών…..”.
Ας το μάθη ο ελληνικός λαός, ο κόσμος ολόκληρος πως ποτέ τα 1500 στρατευμένα παιδιά του λαού δε θα υπογράψουν μια τέτοια δήλωση. Είμαστε δημοκράτες και πιστεύουμε ακράδαντα στη Δημοκρατία. Εχουμε κλεισμένη μέσα μας την Ελλάδα και το Λαό της. Είμαστε διατεθειμένοι να γεμίσουμε τους τάφους και τα μνήματα, που τώρα σκάβουμε, με τα δικά μας κορμιά, βέβαιοι πως κάποτε, πολύ σύντομα ο ελληνικός λαός θα στήσει εκεί ανδριάντες ηρωισμού και παλικαριάς.
Εμείς οι 1.500 δεσμώτες του “Β’ τάγματος Σκαπανέων” από το ξερόνησο Μακρονήσι, με μια φωνή βροντοφωνάζουμε: Δεν υπογράφουμε την εξευτελιστική δήλωση που μας ζητάνε. Αυτή είναι η τελευταία μας λέξη. Δεν έχουμε να πούμε τίποτα άλλο».
Κάτι τελευταίο. Η Απριλιανή χούντα διόρισε τον ανιψιό του Πλυντζανόπουλου δήμαρχο Κοκκινιάς κι αυτός στον τόπο του Μπλόκου τοποθέτησε επιγραφή, που έγραφε: «Προδόται και μασκοφόροι κομμουνισταί, και εαμίται, ελασίται, παρέδωσαν εις τους βαρβάρους κατακτητάς την 17ην Αυγούστου 1944, αγνούς πατριώτας αγωνιστάς της Εθνικής Αντίστασης. Τέκνα ηρωικά της Νίκαιας, οι οποίοι και εξετελέσθησαν εις τον χώρον τούτον».
--------------------------------
Το μπλόκο στην Τέχνη, ενδεικτικά:
Ταινίες: «Το μπλόκο» (1964), του Άδωνι Κύρου, «Το μπλόκο της Κοκκινιάς» - ντοκιμαντέρ- ταινία, του Διονύση Γρηγοράτου (παραγωγή ΕΡΤ)
Βιβλία: «Το μπλόκο της Κοκκινιάς, χρονικό μνήμης», Κατηφές Παναγιώτης, εκδ. Δήμος Νίκαιας, 2004, «Με το μαστίγιο... από το μπλόκο της Νίκαιας μέχρι και το στρατόπεδο Χαϊδαρίου», Ευστρατιάδης Στρατής, εκδ. Επικαιρότητα, 1990
Μουσική: «Το μπλόκο της Κοκκινιάς», Ελένη Τσαγκαράκη - Αλέξης Μιχελουδάκης, ποίηση: Γιάννης Κακουλίδης, μουσική: Βασίλης Αρχιτεκτονίδης, 1980
"ΤΟ ΜΠΛΟΚΟ" Η ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΤΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΑΔΩΝΙ ΚΥΡΟΥ (Δείτε την ταινία ΕΔΩ)
Υπάρχουν πολλές ιστορίες γύρω απ’ το πως γυρίστηκε η ταινία: όλοι οι συντελεστές συμμετείχαν συντροφικά και αμισθί, όπως και οι απλοί άνθρωποι από της Κοκκινιάς που με περίσσια αυταπάρνηση συμμετείχαν στα γυρίσματα της ταινίας είτε σαν κομπάρσοι, είτε προσφέροντας στους συντελεστές της ταινίας ένα πιάτο φαϊ και νερό. Πολλοί απ’ τους μετέχοντες είχαν ζήσει οι ίδιοι τα γεγονότα. Κάθε μέρα η διαδικασία του γυρίσματος ήταν μια γιορτή για τις πολύπαθες γειτονιές της Κοκκινιάς…
Σκηνοθεσία: ΑΔΩΝΙΣ ΚΥΡΟΥ - Σενάριο: ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΤΑΥΡΟΥ – Δ/ντής Φωτογραφίας: Γ. ΠΑΝΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΔΑΝΑΛΗΣ – Μουσική: ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ – Διασκευή Σεναρίου: ΆΔΩΝΙΣ ΚΥΡΟΥ, ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΤΑΥΡΟΥ, TOROK JEAN – Δ/ΝΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ – Βοηθός Σκηνοθέτη: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΑΚΟΥΖΗΝΟΣ, ΤΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ – Βοηθός Δ/ντή Φωτογραφίας: ΝΙΚΟΣ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΣ, ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ – Μοντάζ: ΠΑΝΟΣ ΠΑΠΑΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ – Σκηνογράφος: ΤΑΣΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ – Ενδυματολόγος: ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ – Μακιγιάζ: ΦΩΝΤΑΣ ΦΙΛΕΡΗΣ – Ειδικά εφέ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΑΜΙΩΤΗΣ – Βοηθός Δ/ντή Παραγωγής: ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΜΟΥΡΚΟΥΣΗΣ
Πρωταγωνιστούν οι: ΜΑΝΟΣ ΚΑΤΡΑΚΗΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΖΑΚΟΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΕΡΤΗΣ, ΖΩΡΖ ΣΑΡΡΗ, ΞΕΝΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΛΑΔΙΚΟΥ, ΘΑΝΟΣ ΚΑΝΕΛΛΗΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΚΑΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΛΑΔΗΜΑΣ, ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΡΝΕΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΝΤΟΥΛΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΕΚΙΑΡΗΣ, ΝΙΚΗ ΤΣΙΓΚΑΛΟΥ, ΚΟΥΛΑ ΑΓΑΓΙΩΤΟΥ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΕΖΟΣ, ΕΙΡΗΝΗ ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΥ, ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΝΤΟΒΑΣ, ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΧΕΙΜΑΡΑΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΔΙΠΛΑΡΟΣ, ΜΑΡΙΑ ΓΙΟΥΡΟΥΣΗ
Η ΥΠΟΘΕΣΗ
Καλοκαίρι του 1944. Το τέρας του Ναζισμού ψυχορραγεί και η τριπλή Κατοχή της Ελλάδας πλησιάζει στο τέλος της. Ωστόσο, η ασύδοτη βία των κατακτητών σε βάρος του λαού συνεχίζεται με αμείωτη ένταση. Σε μια κακόφημη γωνιά της Κοκκινιάς μια ομάδα Γερμανών μαζί με τους ντόπιους συνεργάτες τους συλλαμβάνουν έναν μαυραγορίτη (Κώστας Καζάκος) την ώρα που διασκεδάζει σε κάποιο γλέντι, και του αναθέτουν τον εξ ίσου βρώμικο ρόλο του καταδότη για να επωφεληθούν απ’ τις “γνωριμίες” του. Ο μαυραγορίτης δέχεται τη “συνεργασία” και συμβάλει στη μαζική τραγωδία του λεγόμενου «Μπλόκου της Κοκκινιάς», που οδήγησε στη σύλληψη χιλιάδων και στον τραγικό τους βασανισμό και ηρωικό θάνατο…
Η ΤΑΙΝΙΑ
Μια σπάνια ταινία για το έπος της Εθνικής Αντίστασης, μια από τις ελάχιστες που καταπιάνονται σοβαρά με το θέμα της κατοχής, και η μοναδική που παρουσιάζει με τόλμη το θέμα-ταμπού (και ειδικά εκείνη την εποχή) των κουκουλοφόρων συνεργατών των Ναζί.
Μια «μαύρη σελίδα» της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, από τις πολυάριθμες που γράφτηκαν στα τραγικά χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με τη σκηνοθετική μαεστρία του διεθνή σκηνοθέτη και θεωρητικού του κινηματογράφου ΑΔΩΝΙ ΚΥΡΟΥ. Μια συγκλονιστική αληθινή ιστορία, για μια μεγάλη τραγωδία, στην οποία κύλησε το αίμα εκατοντάδων συνανθρώπων μας! Ο Κύρου θέλησε με τον τρόπο αυτόν, να αποτίσει ένα φόρο τιμής στο έπος της Εθνικής Αντίστασης και του λαϊκού κινήματος στα χρόνια 1941-1945.
Η υπόθεση της ταινίας, που εξιστορεί με δύναμη τα αληθινά γεγονότα του Μπλόκου της Κοκκινιάς και των γύρω περιοχών, αναδεικνύει τον απαράμιλλο ηρωισμό του απλού λαϊκού αγωνιστή που στέκεται αταλάντευτος μπροστά στα βασανιστήρια και στο απόσπασμα, μια αυταπάρνηση που μόνο το σχολείο της ανυποχώρητης αντίστασης ενάντια στην καταπίεση μπορεί να καλλιεργήσει. Η αντίσταση αυτή για τον Κύρου είναι καθήκον, είναι μια διαχρονική ανάγκη ηθική και πολιτική. Γι’ αυτό άλλωστε και οι δήμιοι των Κοκκινιωτών παρουσιάζονται εντελώς αφαιρετικά και απρόσωπα, παραπέμποντας μέσω της γενίκευσης σ’ ένα διαχρονικό σύμβολο καταπίεσης, ένα θανάσιμο κίνδυνο που πάντα ελλοχεύει και απειλεί την ανθρώπινη ελευθερία. Με σαφείς επιρροές από την μαρξιστική παράδοση, ο Κύρου με έναν ιδιαίτερο τρόπο προσπαθεί να δείξει την δυνατότητα ακόμα και του πιο ασήμαντου καθημερινού ανθρώπου, να φτάσει στην ηθική στιγμή της επιλογής, χωρίς κατ’ ανάγκη να χρειαστεί να προηγηθούν ιδίατερα περίπλοκες και μεγάλες πολιτικές αναλύσεις. Το μήνυμα είναι σαφές: Κανείς δε δικαιούται να πιστεύει πως μπορεί να μείνει αμέτοχος, όσο κι αν προσπαθήσει.
Η λιτή μα τόσο δυνατή ερμηνεία των σπουδαίων ηθοποιών που παρουσιάζονται στην ταινία, οι σοκαριστικές σκηνές της συγκέντρωσης του πλήθους, των βασανιστηρίων και των εκτελέσεων, η σωστή “αναλογία” ανάμεσα στον ήρωα-προσωπικότητα και τον ήρωα-λαό, σε συνδυασμό με την αποστασιοποιημένη ντοκιμαντερίστικη ματιά του σκηνοθέτη που συνειδητά απομακρύνεται από τον γραφικό μελοδραματισμό και την πατριωτική μεγαλοστομία συνθέτουν το μωσαϊκό μιας από τις καλύτερες νεοελληνικές ταινίες για την εποποιία της Αντίστασης, η οποία έδωσε μια τιμητική διάκριση στον Άδωνη Κύρου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 1965 ενώ προβλήθηκε και στην «Εβδομάδα Κριτικής» του Φεστιβάλ Καννών το 1966.
Η μουσική της ταινίας είναι του Μίκη Θεοδωράκη ενώ αξίζει να αναφέρουμε ότι ανάμεσα στους συντελεστές της ταινίας βρίσκονταν και οι Γιώργος Πανουσόπουλος και Σταύρος Τορνές, που στη συνέχεια έγιναν γνωστοί και αξιόλογοι σκηνοθέτες.
Πηγη: Στοιχεία από τις εφημερίδες Ριζοσπάστης, ΑΥΓΗ, Λαικός Δρόμος και το Βαθύ Κόκκινο
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Πρέβεζα: Ισραηλινή τουρίστρια έκανε άσεμνη χειρονομία σε κοπέλα που τραγουδά για την Παλαιστίνη (Βίντεο)
Νέο μάθημα στο Λύκειο από το νέο έτος - Ποιο είναι
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 20/6
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
