Νίκος Τσούλιας Το διάβασμα είναι μια κρατούσα εικόνα στις εποχές μας, με κοινωνική, εκπαιδευτική, πολιτισμική και προσωπική εδραίωση. Έχει βαθιές ρίζες στην ιστορία της ανθρωπότητας. Οι απαρχές του με την εισαγωγή του γραπτού λόγου έφερε φοβερές αλλαγές στον κόσμο των Γραμμάτων και επίδρασε με έναν καταλυτικό τρόπο στην οργάνωση της δημόσιας ζωής.
Μπορεί σήμερα το διάβασμα να έχει δύο κύριες όψεις α) την θεσμική σχέση του με τα εκπαιδευτικά συστήματα, την επιστήμη την έρευνα κλπ και β) την προσωπική σχέση που γίνεται όλο και περισσότερο διάβασμα προχειρότητας και εν πολλοίς ανουσιότητας επί του ψηφιακού πεδίου, χάρη στις πολλαπλές κινητές ηλεκτρονικές πηγές, μπορεί να έχει κάνει μακρύ ταξίδι στη ροή του χρόνου και είναι μια γνωστή υπόθεση, αλλά κατ’ ουσία έχει αθέατες όψεις που δεν έχουν διερευνηθεί σε βάθος. Ας δούμε μερικές.
Σχέση αναγνώστη συγγραφέα. Εμφανίζεται να αντιστοιχεί σε ένα δίπολο «δότη – δέκτη», αλλά αυτό είναι απλό φαινόμενο. Αντίθετα, αναπτύσσεται μια αλληλεπίδραση – προφανώς όχι ισομερής – με πολλές άγνωστες πτυχές. Φυσικά και ο συγγραφέας λαμβάνει αντιδράσεις και ερεθίσματα για το βιβλίο του από τις κριτικές, από τις κυκλοφοριακές επιδόσεις, από τη χρήση του ως πηγή αναφοράς στη βιβλιογραφία και πέραν αυτής, από την όποια διαχρονικότητά του κλπ. Είναι μια πνευματική διεργασία, που συντελεί στην περαιτέρω δημιουργικότητα του συγγραφέα. Η αντίστοιχη πλευρά του αναγνώστη είναι πιο εύκολη στην αποτίμησή της.
Παράξενος διάλογος. (Θεωρώ ότι διάλογος δεν είναι μόνο η κατά πρόσωπο μορφή του, αν και είναι η πιο δημιουργική και η πιο όμορφη). Σε συνέχεια του προηγούμενου στοιχείου, ναι μεν έχουμε την εικόνα ενός μονολόγου, αλλά κάθε αναγνώστης αναπτύσσει στην πορεία του διαβάσματος ιδέες και θεωρήσεις με βάση τα προσλαμβάνοντα ερεθίσματα, μετασχηματίζει το πνευματικό στερέωμα και εκφράζει τις διαφοροποιήσεις του τόσο έναντι του συγγραφέα όσο και έναντι του εαυτού του στον περίγυρό του αφενός αλλά και στη μετέπειτα σχέση του με άλλα έργα ή όχι του συγγραφέα αφετέρου.
Εδώ εισχωρεί συνειδητά ή όχι η σχέση της κοσμοθεωρίας του αναγνώστη σε σχέση με εκείνη του συγγραφέα, αν φυσικά τη γνωρίζει. Για παράδειγμα αλλιώς θα διαβάσει ένα βιβλίο του Χάιντεγκερ λόγω της σχέσης του με τον ναζισμό και αλλιώς ένα βιβλίο του Καμύ, που τον θαυμάζει.
Η αναγνωστική και ευρύτερη κουλτούρα του αναγνώστη. Φυσικά κάθε αναγνώστης έχει το δικό του τρόπο στο διάβασμα, τις ιδιαίτερες δυνατότητές του και προσδοκίες του, την απόλυτα ξεχωριστή μορφωτική αποσκευή του.
Σε αυτό το ιδιαίτερο διάβασμα του κάθε αναγνώστη υπεισέρχονται το είδος του βιβλίου – για παράδειγμα, αλλιώς διαβάζει ένα λογοτεχνικό έργο σε σχέση με ένα φιλοσοφικό δοκίμιο -, η ηλικία του αναγνώστη, η στοχοθεσία του, η ψυχοσυναισθηματική του κατάσταση, ο ρυθμός του διαβάσματος, το ενδεχόμενο δεύτερο διάβασμα του ίδιου βιβλίου, η πιθανή αποδελτίωσή του ειδικά στην περίπτωση δοκιμίου, που μπορεί να συνδέεται με μια ανάγκη του για κάποια έρευνα ή για δική του καλύτερη και πιο εμβριθή ανάγνωση κλπ.
Ο τρόπος γραφής. Εδώ υπεισέρχονται οι ευρέος φάσματος τέχνη της γραφής κάθε συγγραφέα. Είναι πολύ διαφορετικό το διάβασμα, για παράδειγμα, του «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» του Προυστ από το διάβασμα ενός άλλου λογοτεχνικού βιβλίου που δεν έχει κάποια χρυσόσκονη της Τέχνης της γραφής. Μπορούμε επίσης να ισχυριστούμε ότι είναι τελείως διαφορετικό το διάβασμα με τα στοιχεία των γραμμάτων και των λέξεων, όπως είναι κυρίαρχο στη Δύση, από το διάβασμα των ιδεογραμμάτων χωρών της Ανατολής.
Ατέλειωτες είναι οι ιδιαιτερότητες και οι διαφορές των διαβασμάτων. Απλά μένουμε στην εικόνα των αισθήσεών μας και δύσκολα μπαίνουμε στον κόπο να αναρωτηθούμε και να εμβαθύνουμε για τον τόσο σημαντικό ρόλο του διαβάσματος στην εξέλιξη των κοινωνιών. Αλλά ας αναλογιστούμε στο εξής ερώτημα. Είναι δυνατόν μια τόσο μακρόχρονη και τόσο παγκόσμια λειτουργία δισεκατομμυρίων ανθρώπων ανά τους αιώνες και σε κάθε γωνιά της Γης να μη έχει αναπτύξει ατέλειωτες κρυφές ή μη ερευνημένες γωνιές της;
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Σχολεία: Επανέρχεται στο ωρολόγιο πρόγραμμα το αγαπημένο μάθημα των μαθητών με νέα θεματική
Νέο μάθημα στο Λύκειο από το νέο έτος - Ποιο είναι
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 20/6
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
