“…Δεν θέλω να αποδείξω ότι το σωστό είναι το θεσσαλονικιώτικο. Με ενοχλεί ο σνομπισμός, η υπεροψία, ο ισοπεδωτισμός που έφτασε να μας κάνει να ντρεπόμαστε να πούμε ένα προϊόν του τόπου μας, του όποιου τόπου μας, με την ονομασία του διότι στην πρωτεύουσα θα μας θεωρήσουν χωριάτες…”
Κάθε φορά που επιστρέφω από τη Θεσσαλονίκη έχω να αντιμετωπίσω τα ίδια κρύα αστεία περί των λεκτικών γαστρονομικών συνηθειών της πόλης. Αναρωτιέμαι πόσες φορές θα ακούσω τα ίδια και τα ίδια για την τυρόπιτα «που εσείς την λέτε μπουγάτσα με τυρί», για το σουβλάκι ή καλαμάκι, για τη φέτα «που τη λέτε τυρί σαν να μην υπάρχουν άλλα τυριά», για τον αρακά και τα μπιζέλια και τα υπόλοιπα παρόμοια. Και βέβαια έχουμε και εκείνο το γνωστό «θα σε κάνω κεφτέδες» που προκαλεί ακράτητα γέλια. Καλά κάνουν και γελάνε.
Και εγώ είμαι υπέρ του γέλιου και του πειράγματος. Μέχρι που κάποια στιγμή διέκρινα πίσω από αυτή τη θυμηδία και μιαν έπαρση του τύπου «εσείς και η άγνοιά σας».
Για να βάλουμε λοιπόν τα πράγματα στη θέση τους ξεκινώντας με το τελευταίο. Οταν καταργήθηκε η δοτική πτώση προέκυψε η ανάγκη να αντικατασταθεί με μιαν άλλη πτώση. Στην Βόρειο Ελλάδα προτίμησαν την αιτιατική ενώ στη νότιο Ελλάδα την γενική. Αντι για τη φράση λοιπόν «τι λέγεις μοι;» αλλού χρησιμοποιούσαν το «τι μου λες;» και αλλού το «τι με λες;». Και οι δυο τύποι είναι σωστοί αν και μεταξύ των φιλολόγων πολλοί θεωρούν σωστότερο τον τύπο που χρησιμοποιείται στην βόρεια Ελλάδα.
Γιατί τότε αυτή η αναμπουμπούλα; Διότι η νότια Ελλάδα έγινε κράτος πριν από τη βόρεια και άρα καθιερώθηκε η σύνταξη με γενική. Και φτάνουμε στο σημαντικότερο. Η φράση «θα σε κάνω κεφτέδες» φαίνεται στους νότιους λανθασμένη; Ας δούμε πως λένε οι κατήγοροι την φράση αυτή στον πληθυντικό: «θα σας κάνω κεφτέδες»! Εδώ δεν φαίνεται να τους ενοχλεί όμως…
Πάμε παρακάτω. Στη μπουγάτσα με τυρί. Η τυρόπιτα δεν είναι μία, έχει διάφορες ονομασίες και αυτές εξαρτώνται από τη διαφορά στη γέμιση, στη ζύμη και στο σχήμα. Στην Κοζάνη την στριφτή τυρόπιτα την λένε κιχί με τυρί. Η κουρού έχει φύλλο που τρίβεται σαν μπισκότο. Αυτές είναι οι πιο γνωστές. Διότι στο βασίλειο της πίτας υπάρχει η μαμαλίγκα που είναι φτιαγμένη με χυλό και φέτα, τα γκιουβρέκια που είναι τετράγωνες διπλωμένες τυρόπιτες από τη Φλώρινα, τα ποντιακά περέκ με τυρί φτιάχνονται με ξερά φύλλα που προϋποθέτουν ιδιαίτερη τεχνική για να φτιαχτούν. Το φύλλο είναι διαφορετικό. Το φύλλο αέρος που χρησιμοποιείται στη μπουγάτσα, προέρχεται από ζυμάρι που ξεκουράζεται για 14 έως 18 ώρες, προκειμένου να μπορεί να απλωθεί σαν σεντόνι απίστευτα λεπτό. Εδώ είναι μια βασική διαφορά της τυρόπιτας του ταψιού από την μπουγάτσα με τυρί.
Και φτάνουμε στο θέμα σουβλάκι ή καλαμάκι. Ενα μικρό επίμηκες ξύλο με αιχμή που έχει γύρω του κομμάτια κρέατος ονομάζεται σουβλάκι. Είναι το υποκοριστικό της λέξης σούβλα. Σε καμιά περίπτωση σουβλάκι δεν σημαίνει «τυλιχτό». Η φράση ένα σουβλάκι με γύρο είναι παράλογη.
Στη λεμονάδα τώρα. Ή στη λεμονίτα. Κάθε αναψυκτικό που προέρχεται από κάποιο φρούτο παίρνει ως πρώτο συνθετικό το όνομα του φρούτου και την κατάληξη -αδα. Αρα λοιπόν, πορτοκάλι+άδα = πορτοκαλάδα (και όχι πορτοκαλίτα), βύσσινο+άδα = βυσσινάδα (και όχι βυσσινίτα). Αλλά όχι λεμονάδα λένε οι αθηναίοι. Θα τη λέμε λεμονίτα. Λεμονάδα θα ονομάζουμε κάποιο άλλο αναψυκτικό, το οποίο στα συστατικά του δεν περιέχει καν λεμόνι. Τρέχα γύρευε…
Εν κατακλείδι, κάθε τόπος έχει τη δική του ντοπιολαλιά και αυτή έχει τη γοητεία του. Δεν θέλω να αποδείξω ότι το σωστό είναι το θεσσαλονικιώτικο. Με ενοχλεί ο σνομπισμός, η υπεροψία, ο ισοπεδωτισμός που έφτασε να μας κάνει να ντρεπόμαστε να πούμε ένα προϊόν του τόπου μας, του όποιου τόπου μας, με την ονομασία του διότι στην πρωτεύουσα θα μας θεωρήσουν χωριάτες.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Πανελλήνιος γραπτός διαγωνισμός: Βγήκε η προκήρυξη - Αιτήσεις από 29/4 έως 14/5
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 29/04
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
