Alfavita Newsroom Μια λέξη, πολλαπλά νοήματα.
Στη σύγχρονη πολιτική ορολογία, η λέξη ευνομία χρησιμοποιείται συχνά με τον τεχνικό ή νομικό της χαρακτήρα – υποδηλώνοντας την ύπαρξη καλών νόμων ή μιας σωστά οργανωμένης πολιτείας. Όμως, στην αρχαία Ελλάδα, η εὐνομία είχε βαθύτερη, σχεδόν φιλοσοφική σημασία: υποδήλωνε την αρμονία, τη δικαιοσύνη, και την κοινωνική ισορροπία που γεννά η συνύπαρξη ηθικού και θεσμικού νόμου.
Ετυμολογία και αρχική σημασία
Η λέξη εὐνομία προέρχεται από το επίρρημα εὖ (καλά, ορθά) και τη λέξη νόμος (νόμος, έθιμο, κανόνας). Η σύνθεσή τους δίνει το νόημα της καλής ή σωστής νομοθέτησης – όχι μόνο με την έννοια της νομικής τελειότητας, αλλά και της ηθικής ποιότητας της πολιτικής οργάνωσης.
Η ευνομία δηλώνει έναν τρόπο ύπαρξης της πολιτείας που υπακούει στο κοινό συμφέρον, στην αρμονία μεταξύ εξουσίας και πολιτών.
Η ευνομία στον Σόλωνα: Ο νόμος ως μέτρο κοινωνικής ειρήνης
Ο Αθηναίος νομοθέτης Σόλων, τον 6ο αιώνα π.Χ., χρησιμοποίησε τη λέξη εὐνομία για να περιγράψει το ιδανικό αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεών του. Στο ποίημά του, γράφει:
“Εὐνομία τά πάντα κοσμεῖ, κακὰ δ᾽ ὕβριος ἔπαυσε·”
(Η ευνομία όλα τα κοσμεί, και σταματά τα κακά της ύβρεως)
Στον Σόλωνα, η ευνομία συνδέεται με την ύβρι (αλαζονεία, παραβίαση των ορίων) και τη δίκη (δικαιοσύνη). Είναι δηλαδή μια μορφή ηθικής και πολιτικής αποκατάστασης, που θέτει φραγμούς στις κοινωνικές ανισότητες και προάγει την ενότητα.
Ευνομία στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη: Η πολιτική ως παιδεία
Ο Πλάτων, στο έργο Νόμοι, θεωρεί την ευνομία καρπό της σωστής παιδείας και όχι απλώς της νομοθέτησης. Υποστηρίζει ότι οι νόμοι πρέπει να διαμορφώνουν ενάρετους πολίτες, όχι απλώς να τιμωρούν παραβάτες.
Ο Αριστοτέλης, από την άλλη, συνδέει την ευνομία με το πολίτευμα και την ευπορία – θεωρεί ότι μια πολιτεία με καλούς νόμους ενισχύει την ευημερία όλων, όχι μόνο των ισχυρών.
Αντίθεση με την ανομία και την δυσνομία
Στην αρχαιότητα, η ευνομία αντιπαραβάλλεται με:
- Ανομία: πλήρης έλλειψη νόμου, χάος.
- Δυσνομία: ύπαρξη άδικων ή διεφθαρμένων νόμων.
Η δυσνομία, κατά τον Σόλωνα, οδηγεί σε σύγκρουση, ύβρη και πολιτική αστάθεια, ενώ η ευνομία είναι προϋπόθεση για τη σωφροσύνη και τη συλλογική πρόοδο.
Ιστορικά παραδείγματα ευνομίας
- Σπάρτη: Ο Λυκούργος καθιέρωσε σύστημα νόμων βασισμένο στη στρατιωτική πειθαρχία και την ισότητα – παράδειγμα αυστηρής ευνομίας.
- Αθήνα του Περικλή: Μετά τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη, η πολιτεία βασίστηκε στη λαϊκή κυριαρχία και τη συνταγματική τάξη, προσεγγίζοντας μια πιο δημοκρατική εκδοχή ευνομίας.
Σύγχρονες αναγνώσεις της ευνομίας
Η ευνομία παραμένει έννοια κρίσιμη για την κατανόηση του σύγχρονου κράτους δικαίου. Σε περιόδους κοινωνικής έντασης ή θεσμικής κρίσης, η αναζήτηση «ευνομίας» σημαίνει:
- Αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς
- Δίκαιη κατανομή ευθυνών και δικαιωμάτων
- Παιδεία με έμφαση στη δημοκρατική συνείδηση
Η λέξη ευνομία, έτσι, δεν είναι ένα απλό αρχαιολογικό απολίθωμα – είναι πολιτική και ηθική πυξίδα.
Η ευνομία στην αρχαία ελληνική σκέψη δεν αφορά μόνο τη νομική τάξη, αλλά έναν ολιστικό πολιτισμικό στόχο: τη διαρκή αναζήτηση ισορροπίας, δικαιοσύνης και κοινού καλού. Σε μια εποχή που οι κοινωνίες παγκοσμίως δοκιμάζονται, η λέξη αυτή μας καλεί να επαναστοχαστούμε τις βάσεις της συνύπαρξης.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 19/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
