8η Mαρτη: Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας

          Η ημερομηνία δεν επιλέχτηκε τυχαία: στις 8 Μαρτη του 1857 στην μακρινή Ν. Υόρκη των Ενωμένων Πολιτειών της Αμερικής  χιλιάδες εργάτριες  υφάντριες και  κλωστουφαντουργινες  οργάνωσαν μεγάλη απεργία και διαδήλωση απαιτώντας καλύτερες συνθήκες και λιγότερες ώρες δουλειάς (τότε δούλευαν 14 ώρες) και ίση αμοιβή με τους άνδρες συναδέλφους τους.  Η αστυνομία έδωσε αιματηρό τέλος στην διαδήλωση, πολλές γυναίκες συνελήφθηκαν και μερικές δολοφονήθηκαν.  Η Β’ Διεθνής την καθιέρωσε ως παγκόσμια μέρα της Γυναίκας, στην Σοβιετική Ένωση δε και μετά από εισήγηση της Αλεξάνδρας Κολοντάι,  καθιερώθηκε ως επίσημη αργία. Από τότε για το προοδευτικό, αριστερό και κομμουνιστικό κίνημα η 8η  του Μαρτη είναι μέρα απότισης τιμής στις αμερικανίδες εργάτριες και μέρα διεκδικήσεων και αγώνα.  Η μέρα αυτή γιορτάστηκε για πρώτη φορά το 1911 σε πολλές χώρες του κόσμου, ιδιαιτέρως στις ΗΠΑ και τη Γερμανία.

Γιορτάστηκε ακόμα από τις κρατούμενες στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Ραβενσμπουργκ το 1945!                                      

Το Νοέμβριο του 1945 ιδρύεται η Παγκόσμια Ομοσπονδία Δημοκρατικών Γυναικών, που θα συσπειρώσει γύρω της 80 εκατομμύρια γυναίκες και θα γίνει  κυριότερος εκφραστής των πόθων τους για την ισότητα των δύο φύλων και για την Παγκόσμια Ειρήνη.

Σήμερα σε συνθήκες παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης που  λαϊκά και δημοκρατικά δικαιώματα και κατακτήσεις  χρόνων σαρώνονται,   με ιδιαίτερη ένταση και οξύτητα  συμπαρασύρονται στην κόλαση και τα πιο αδύναμα κομμάτια του πληθυσμού, οι μετανάστες, τα παιδιά και οι γυναίκες.                                                                                                    

Σήμερα γίνεται επιτακτικά αναγκαία η κοινωνική απελευθέρωση. Και η γυναικεία απελευθέρωση που είναι κομμάτι της. Έχουμε χρέος να την κάνουμε και εφικτή. Σ αυτόν το δρόμο που δεν είναι λεωφόρος αλλά μονοπάτι κακοτράχαλο με πολλές ανηφόρες χρειάζονται δυνάμεις,  χρειάζονται όλες οι δυνάμεις που έχουν οι φτωχοί για ν’ αλλάξουν τον  τον κόσμο τους αλλάζοντας τον κόσμο. Ο μισός πληθυσμός δεν μπορεί να μείνει έξω από τούτο τον αγώνα. Αυτές τις δυνάμεις που απόδειξαν στην ιστορία πως μπορούν να παλεύουν και να νικούν για το δίκιο τους δεν τις χαρίζουμε στον αντίπαλο.  Ο ουρανός θα είναι μουντός χωρίς το άλλο του μισό. Έχουμε χρέος αυτό το δυναμικό να το ελκύσουμε, να το εμπνεύσουμε, να το κάνουμε να μας εμπιστευτεί και να πυκνώσει τις γραμμές μας για να παλέψουμε από κοινού, μαζί με τους άνδρες για έναν κόσμο καλύτερο.

 

 

Πέρασαν 157 χρόνια από το 1857 και 104  από το 1910. Σ’ όλα αυτά τα χρόνια η πορεία του γυναικείου κινήματος δεν ήταν ευθεία , ούτε ανοδική, ούτε αδιατάρακτη. Νομίζουμε ότι θα βοηθούσε μια ματιά κατά το δυνατόν εμπεριστατωμένη,  προς τα πίσω. Το κρίνουμε απαραίτητο για την εξαγωγή συμπερασμάτων. Για να μετρήσουμε σωστά και λάθη με σκοπό να τα ελαχιστοποιήσουμε ή και να τα μηδενίσουμε. Πολλές αγωνίστριες  νέες αλλά και μεγαλύτερες σε ηλικία μας λένε: «δεν με νοιάζει τι έγινε τον προηγούμενο αιώνα τώρα τι κάνουμε που όλα μας τα παίρνουν». Κατανοούμε την αγωνία και τον τρόμο και τον πανικό. Τίποτα το ανθρώπινο δεν μας είναι ξένο – δεν το δικαιολογούμε, όμως. Απαντάμε ότι η ιστορική πείρα του κινήματος πρέπει να αξιοποιηθεί ακριβώς για να αντιπαλέψουμε το σήμερα και να το αντιπαλέψουμε με εργαλείο και τον αγώνα  κι επιδίωξη τους νικηφόρο αγώνα. Ναι συναγωνίστριες θέλουμε να είμαστε νικητές. 

Η ιστορία του γυναικείου κινήματος στην Δύση μπορεί να χωριστεί σε 3 φάσεις, 3 κύματα. Η πρώτη φάση ξεκινά στα μισά του 19ου αι. και φτάνει μέχρι στα 1920 περίπου.   Είναι η περίοδος της βιομηχανικής ανάπτυξης η περίοδος που η γυναίκα φεύγει απ το χωριό και μπαίνει στην μανιφακτούρα, στο εργοστάσιο. Η αστική τάξη αποχτά την εξουσία συντρίβοντας τα δεσμά της φεουδαρχίας.  Καθιερώνεται  η  έννοια του πολίτη κι αναδείχνονται τα δικαιώματα της γυναίκας.  Το γ.κ. αυτής της εποχής είναι γνωστό  σαν το κίνημα της «σουφραζέτας» με κύριο αίτημα το δικαίωμα της ψήφου των γυναικών – από κει πήραν και το όνομα τους από την αγγλική λέξη “suffrage” που σημαίνει ψηφοφορία. Την ίδια  εποχή στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στις ΗΠΑ αναπτύσσεται το κίνημα ενάντια στην δουλεία των μαύρων αλλά  και η οργάνωση του προλεταριάτου. Κάτω από αυτές τις συνθήκες το γυναικείο  κίνημα των ΗΠΑ  προβάλλει αιτήματα για το δικαίωμα των γυναικών στην εκπαίδευση, το δικαίωμα των παντρεμένων γυναικών στην ιδιοκτησία και το διαζύγιο και το δικαίωμα στην ψήφο. Το 1868 η αμερικανική κυβέρνηση δίνει δικαίωμα ψήφου στους μαύρους αλλά όχι στις γυναίκες, το οποίο καταχτούν στα 1920. Το αστικό ελληνικό κράτος επέτρεψε τις γυναίκες να ψηφίσουν το 1952 ενώ η Κυβέρνηση του Βουνού το 1944.                                                                                                    

 

Η  δεύτερη περίοδος του γυναικείου κινήματος ξεκινά την δεκαετία του 1960. Στο διάστημα από το 1920 μέχρι το 1960 έχουν συμβεί 2 πόλεμοι και

1. Το εργατικό κίνημα παρουσιάζει τεράστια άνοδο,

2. Η γυναίκα βγαίνει μαζικά στην παραγωγή 

3. Η διάδοση των σοσιαλιστικών ιδεών (Α.Β,Γ Διεθνείς) και

4. Την δημιουργία των  σοσιαλιστικών κρατών στην Ευρώπη και στην Κίνα.

Σ’ αυτό το διάστημα έχουμε εμβληματικές γυναικείες προσωπικότητες την Κλάρα Τσέτκιν, την Ρόζα Λούξεμπουργκ, την Αλεξάνδρα Κολοντάι. Οι κατακτήσεις της Σοβιετικής Ένωσης του Στάλιν για το γυναικείο ζήτημα (αμοιβή, μητρότητα, συντάξεις, προστασία) δίνουν μια τεράστια ώθηση στις αγωνίστριες γυναίκες σε όλο τον κόσμο. Μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο στις ΗΠΑ υπήρξε μια εκρηκτική άνοδος στην οικονομία και στην μεσαία τάξη τους. Στα χρόνια του πολέμου οι γυναίκες έκανα κάθε είδους δουλειά, μετά τις προέτρεψαν να γίνουν καλές νοικοκυρές και μητέρες. Ήταν η εποχή του αμερικανικού ονείρου. Αυτό κράτησε μέχρι το 1960 όπου αναπτύσσεται το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων, το κίνημα κατά του πολέμου του Βιετνάμ που εξελίχτηκε σε αντιπολεμικό κίνημα και την πολιτιστική επανάσταση του Μάο στην Κίνα. Αυτοί οι παράγοντες δίνουν νέα ώθηση στο γυναικείο κίνημα που παλεύει ενάντια στον διαχωρισμό στους μισθούς, στην εργασία, στον καταναλωτισμό. Το βιβλίο της Σιμόν Ντε Μποβουάρ «το δεύτερο φύλλο» αν και γράφτηκε το 1949 γίνεται πολύ δημοφιλές στην δεκαετία του ’60 καθώς και ο «γυναικείος Μύθος» της Φρίντμαν. Ανοίγεται ο δρόμος για τον λεγόμενο φεμινισμό.  Η φράση  «η γυναίκα γίνεται, δεν γεννιέται» αποτελεί το βασικό πυρήνα ενός μικροαστικού ριζοσπαστισμού που επηρέασε την καπιταλιστική ανάπτυξη και οργάνωση.  Εκπαίδευση, πολιτισμός, ιεραρχία, πατριαρχία, έγχρωμοι, γυναίκες, ομοφυλόφιλοι, επιστήμη είναι ορισμένα πεδία άσκησης πολιτικής της νέας αριστεράς που κορύφωσε τις διαμαρτυρίες της στο γαλλικό Μάη. Εκείνο το διάστημα εμφανίζεται η θεωρία ότι οι μαύροι θα αγωνίζονται για τα δικαιώματα των μαύρων και κατ’  αντιστοιχία οι γυναίκες για τα δικαιώματα των γυναικών. Τα μικτά σχήματα πχ. Κόμματα δεν μπορούν να προχωρήσουν τον αγώνα για την γυναικεία απελευθέρωση κι ήταν αναγκαίο ένα γυναικείο κίνημα αυτόνομο από κόμματα.  Οι «κόκκινες κάλτσες» το 1969 στο μανιφέστο τους αναφέρουν «…θεωρούμε τους άνδρες σαν φορείς της καταπίεσης μας. Όλες οι άλλες μορφές εκμετάλλευσης (ρατσισμός, καπιταλισμός, ιμπεριαλισμός) αποτελούν προεκτάσεις της ανδρικής ανωτερότητας….». Αυτή η θεωρία πέρασε τον ατλαντικό κι έφτασε στην Ευρώπη, βρήκε απήχηση σ’  ένα κομμάτι γυναικών διανοούμενων και πανεπιστημιακών που έμμεσα υποστηρίχτηκε από τις κυβερνήσεις (πχ Άννια Μευλεμπελτ («το τέλος της ντροπής») που της αποδόθηκε τίτλος τιμής από την ολλανδική κυβέρνηση)  και της έκλεισε το μάτι ο ρεβιζιονισμός κι ο ευρωκομουνισμός.                                       Μετά το 1975 οι λέξεις ιμπεριαλισμός και  καπιταλισμός δεν υπάρχουν  σ’ αυτή την τάση του γ.κ.-για την γυναικεία καταπίεση ευθύνεται η πατριαρχική αντίληψη.                                                                                         Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 που ξεκινά  η 3η φάση του γ.κ. εμφανίζεται σαν ρεύμα ο λεσβιακός φεμινισμός, δίνεται μεγάλη βαρύτητα στις σεξουαλικές σχέσεις.   Κυριαρχεί η αντίληψη ότι για να  μπει τέλος στην  υποταγή των γυναικών πρέπει να υιοθετηθούν από αυτές, τις γυναίκες δηλαδή, ανδρικές συμπεριφορές , ελεύθερες σεξουαλικές σχέσεις αποσυνδεμένες από κάθε συναισθηματικό δεσμό, σχέσεις είτε με άνδρες είτε με γυναίκες.                                            

 

Συμπερασματικά: θεωρούμε ότι το λεγόμενο φεμινιστικό κίνημα καλλιέργησε αντιλήψεις που απέβησαν σε βάρος του γυναικείου κινήματος και της θέσης της μεγάλης μάζας των φτωχών εργαζόμενων γυναικών. Συγκεκριμένα:

1.     Αγνόησε τις υλικές συνθήκες στον κόσμο κι επικεντρώθηκε σε πολιτιστικές πλευρές.

2.     Θεωρώντας  το φυσικό γεγονός της αναπαραγωγής σαν αιτία υποταγής των γυναικών απέρριψε τις κοινωνικοοικονομικές  αιτίες για την καταπίεση των γυναικών.

3.     Αγνόησε τις ταξικές διαφορές μεταξύ των γυναικών και τις ανάγκες και τα προβλήματα των φτωχών γυναικών.

4.     Μετατρέποντας την αντίθεση ανδρών – γυναικών σαν την κύρια αντίθεση,  αγνοούσαν τις ευρύτερες δυνάμεις , το κοινωνικό σύστημα που αναδείχνει  και υπερασπίζεται  την πατριαρχική κουλτούρα. Στρέφοντας τα βέλη του στην «ανδροκρατία» και τον «φαλλοκρατισμό» διαίρεσε την εργατική τάξη,  δημιούργησε  συνθήκες εμφύλιου πόλεμου ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες,  κάλυψε το αστικό καθεστώς και διοχέτευσε σε κανάλια δευτερεύοντα τον αγώνα για την ανατροπή του. Υπάρχει πολυποίκιλη καταπίεση των γυναικών διαχρονικά και συγκαιριακά από τον ανδρικό πληθυσμό? Βεβαίως! Αλλά αυτό είναι υποσύστημα, υποκεφάλαιο, υποδεέστερο του συνολικού αγώνα ενάντια στην εκμετάλλευση, καταπίεση και απαξίωση. Αν είχαν  δίκιο οι φεμινίστριες του γ’ κύματος που προαναφέραμε, τότε θα ’πρεπε  και οι σωματικά αδύνατοι να εξεγείρονται ενάντια στους σωματικά ισχυρούς

5.     Αντικατέστησαν την έννοια της ισότητας με την ομοιότητα ανδρών και γυναικών με αποτέλεσμα να υποστηρίξουν την στρατολόγηση των γυναικών στον αμερικανικό στρατό το 2003. (λίγο νωρίτερα από τον πόλεμο του Ιράκ).  Το ζητούμενο είναι η ισότητα ανάμεσα στα δυο φύλλα όπως η ισότητα  στους ανθρώπους ηλικιωμένους μετανάστες παιδιά κλπ. με σεβασμό τις ιδιαίτερες ανάγκες τους.  

6.     Τέλος,  μη δεχόμενες ότι η γυναικεία απελευθέρωση είναι άρρηκτα συνδεμένη με την κοινωνική απελευθέρωση, με την κοινωνική-οικονομική-πολιτική διάρθρωση, με τον ιμπεριαλισμό και τον καπιταλισμό, αναζήτησαν λύσεις μέσα στο ίδιο το σύστημα. Αυτό ίσως να ωφέλησε ένα μικρό κομμάτι γυναικών αλλά άφησε απ’ έξω την μεγάλη μάζα που παραμένει στυγνά καταπιεζόμενη. 

7.     Το αριστερό προοδευτικό κίνημα αλλά και κάθε προοδευτική σκέψη πρέπει να εργάζεται για την ενότητα της εργατικής τάξης και όλου του λάου ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, χρώμα, θρησκεία, εθνικότητα.  Υποστηρίζουν κάθε μεταρρύθμιση ακόμα και μέσα στο πλαίσιο του αστικού κράτους που καταργεί τις παραπάνω διακρίσεις (πχ φυλετικές). Αλλά οφείλουν να το κάνουν από την σκοπιά της κοινωνικής χειραφέτησης με ενότητα και ένταση. Οι αστοί με διάφορους  τρόπους δημιούργησαν «χώρο» στις γυναίκες ή στους έγχρωμους. Οι 400 μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου έχουν από μια γυναίκα στο Δ.Σ. Αυτό δεν μείωσε στο ελάχιστο την εκμετάλλευση των ανθρώπων. Οι γυναίκες «καριέρας» δεν έχουν τίποτα κοινό με τις εργάτριες, τις αγρότισσες, τις γυναίκες που παλεύουν για τον βιοπορισμό. Ο Μαρξισμός – Λενινισμός ως όπλο των εργατών για την συνολική αποτίναξη των αστικών αλυσίδων έχει πολύ πιο ευρύ ορίζοντα από τις «ποσοστώσεις» για τις γυναίκες και τις θετικές διακρίσεις  γιατί θέλει την απελευθέρωση για όλους κι όχι για ένα τμήμα της κοινωνίας.

 

Για τα αιτήματα ενός αριστερού γυναικείου κινήματος

Είναι φανερό ότι τα αιτήματα ενός νέου γυναικείου κινήματος δεν είναι αποκομμένα από το τι παλεύει ο εργαζόμενος λαός. Είναι άμεσα συνδυασμένα με το συνδικαλιστικό κίνημα, ιδιαίτερα την ταξική πτέρυγα του και την πραγματική αριστερά. Δεν σταματούν στην πόρτα του γραφείου και του εργοστάσιου στα σύνορα του χωραφιού  αλλά επεκτείνονται στο σπίτι, στον πολιτισμό και στο μεγάλωμα των παιδιών, στις «εμφυλες»  ή διαφυλικες σχέσεις.  Προβλήματα τα οποία οξύνονται λόγω της κρίσης που μαίνεται στην χώρα μας και συντρίβει δικαιώματα και κατακτήσεις χρόνων.                                                                                        

Πρέπει ν’  αγωνιστούμε όλοι μαζί:   

·       για την κατάργηση  όλων των διακρίσεων (και της νομοθεσίας που τις πιστοποιεί και τις αναπαράγει). 

·        για την ισότητα ανδρών και γυναικών στην εργασία (δημόσιου και ιδιωτικού τομέα).

·       για το δικαίωμα στην άμβλωση, την αντισύλληψη και τα επιδόματα υγείας, ενάντια στο «εμπόριο σαρκός» ιδιαίτερα στις μετανάστριες.

·       για την πλήρη προστασία της μητρότητας και της μονογονεϊκης οικογένειας,  για την δημόσια και δωρεάν  φροντίδα και την εκπαίδευση των παιδιών (δίκτυο βρεφονηπιακών σταθμών κλπ).

·       Για τον πολιτισμό της ζωής, της φυσικής άσκησης, των ενδιαφερόντων ηθικοπλαστικού περιεχομένου,  της δημιουργικής απασχόλησης, του βιβλίου, της μελέτης, της έρευνας, της κριτικής ανάλυσης. 

·       Ενάντια στην κουλτούρα  που αναπαράγει   το πρότυπο της γυναίκας – αντικείμενο, της χαζής ξανθιάς, της υποταγμένης. ΜΜΕ, εκπαίδευση, θρησκεία, διαφήμιση στην υπηρεσία της  διαιώνισης της υποταγής της γυναίκας,  της αποχής της από τα κοινά και τον αγώνα.  Αξίζει να διαβαστεί το πολύ σπουδαίο βιβλίο το οποίο γράφτηκε από ομάδα Χιλιανών διανοουμένων την περίοδο του Αλιεντε με τίτλο: «Ντόναλντ Ντακ, ο απατεώνας» στο οποίο φαίνεται με παραστατικότητα ο ρόλος των προτύπων και η εγχάραξη τους στα παιδικά μυαλά. Αν κανείς  παρακολουθήσει  προσεκτικά και αποκωδικοποιήσει όλα τα διαφημιστικά μηνύματα θα συλλέξει πλήθος πληροφοριών που βομβαρδίζουν την κοινωνία στο δίπολο γυναίκα – κατώτερο ον. Η ίδια η διαφήμιση που απευθύνεται σε γυναίκες στηρίζεται σ έναν μηχανισμό ο οποίος φτάνει  ένα απλησίαστο πρότυπο (γυναίκα – όμορφη – νέα- επιτυχημένη). Ανάμεσα στην  ζοφερή  πραγματικότητα δηλαδή ανεργία, εγκατάλειψη, μιζέρια κλπ παρεμβάλλεται ο μαγικός θεός,  η αγορά και τα προϊόντα της. Για να επιτύχεις πρέπει να αγοράσεις, για να ευτυχήσεις πρέπει να ξοδέψεις, για ν’ ανέβεις πρέπει να εξευτελιστείς. Βρισκόμαστε σε ευθεία αντίθεση, βεβαίως, με όλα.

·       Πάνω απ’ όλα για το δικαίωμα στη δουλειά.

Είναι υποκριτικά και φαρισαϊκά αυτά που ακούγονται στην ελληνική βουλή για την προστασία των γυναικών από βουλευτίνες της Ν.Δ και του ΠΑΣΟΚ. Αυτές που τα λένε καταδίκασαν και με τα δυο τους  χέρια τις ομόφυλες τους, εργάτριες, μάνες, άνεργες, νέες, ηλικιωμένες. Οι Ηρωδιάδες της βουλής μιλούν για προστασία του φύλου τους! Αίσχος!

 

Τι να κάνουμε

Βιώνουμε ένα διπλό  ζόφο. Την υποχώρηση των ιδεών του αριστερού και κομμουνιστικού κινήματος και την σφαγή του λαού. Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι η συζήτηση για το γυναίκειο κίνημα είναι πολυτέλεια. Δεν είναι αλήθεια. Τώρα χρειαζόμαστε κάθε μάχιμη δύναμη για την ανατροπή της διπλής κυριαρχίας, του ιμπεριαλισμού και της ντόπιας ολιγαρχίας. Ο στόχος πρέπει να είναι σαφής, συγκεκριμένος,  αδιαπραγμάτευτος κι αυτόν πρέπει να υπηρετεί κάθε ανάλυση, κάθε ενέργεια. «πρέπει να καταστρέψουμε την Καρχηδόνα»  Ως  εκ τούτου χρειάζεται:

·        Να συγχωνευσουμε τις κομμουνιστικές ιδέες με το νέο γυναίκειο κίνημα.

·        Να τραβήξουμε τις γυναίκες στις γραμμές του αγώνα γεγονός που σημαίνει πολιτική και κοινωνική διαπαιδαγώγηση των εργατριών και των εργαζόμενων γυναικών.

·        Να συμβάλλουμε στην δραστηριοποίηση τους μέσα στην κοινωνική ζωή ώστε να ξεφύγουν από την ατομικιστική θεώρηση των ιδιαίτερων προβλημάτων τους.

·        Να συγχωνευσουμε τη δουλειά μας στις γυναίκες με την δουλειά στην νεολαία. «Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να τις ανυψώσει και να τις μεταφέρει από την περιοχή της ατομικής, στην περιοχή της κοινωνικής μητρότητας»  έλεγε ο Λένιν. Αυτό θα συμβάλλει στο άνοιγμα των οριζόντων, στο χτύπημα του ατομικισμού και της ατομικής λύσης, και μέσα από αυτή την διαδικασία θα βοηθηθεί και προσωπικά η γυναίκα.

·        Η γυναικεία χειραφέτηση είναι τμήμα της κοινωνικής.

·        Ο αγώνας για ανεξαρτησία, ειρήνη, δημοκρατία και σοσιαλισμό περιλαμβάνει την γυναικεία απελευθέρωση.

·        Ο βαθμός  δημοκρατίας κάθε κινήματος και κάθε κοινωνίας καθορίζεται απ’  τη θέση της γυναίκας σ’ αυτά.

Ζήτω η 8η του Μαρτη.

                                                                                                                                                                  

Δήμητρα Σαμαρά

 

http://aristerosdromos.blogspot.gr