Νίκος Μάστορας Μια αναπάντεχη σύγκριση ανάμεσα στον Κωνσταντίνο Καβάφη και τον αμερικανό ποιητή Τσάρλς Μπουκόφσκι (!), θα κληθούν να κάνουν οι μαθητές της Α' Λυκείου όταν εφαρμοστούν τα νέα Προγράμματα Σπουδών του ΙΕΠ στο μάθημα της Λογοτεχνίας.
Όπως αναφέρεται στο σχετικό ΠΣ, σε μια ενδεικτική δραστηριότητα στο πλαίσιο της εξέτασης της διακειμενικότητας στη λογοτεχνία, οι μαθητές θα κληθούν να συγκρίνουν λογοτεχνικά κείμενα με βάση τη θεματική τους ή άλλη συνάφεια, π.χ. μελετούν συγκριτικά το τέλος από το διήγημα «Η φόνισσα» του Παπαδιαμάντη και το τέλος του «Ζητιάνου» του Καρκαβίτσα ή να συγκρίνουν στο ποίημα «Η Πόλις» του Καβάφη και στο ποίημα «Ένα ποίημα είναι μια πόλη» του Μπουκόφσκι τον τρόπο αναπαράστασης και λειτουργίας του συμβόλου της πόλης.
Στόχος είναι οι μαθητές να επισημαίνουν τα στοιχεία διακειμενικότητας και τους κοινούς ή διαφορετικούς θεματικούς τόπους, τα μοτίβα και τα σύμβολα που αναδεικνύουν τη διαχρονικότητα των αξιών, οι οποίες εγγράφονται στα λογοτεχνικά έργα των διαφορετικών εποχών και λαών.
Ο Τσαρλς Μπουκόφσκι
Η παρουσία του Τσαρλς Μπουκόφσκι (1920-1994) στη λογοτεχνία της Α' Λυκείου είναι περίπλοκο τόλμημα, δεδομένου ότι ο αμερικανός (με ρίζες σε Γερμανία και Πολωνία) ποιητής και συγγραφέας, αγαπήθηκε από πολλούς απλούς ανθρώπους και έγινε σύμβολο για ανθρώπους με ανικανότητες ή προβλήματα αλκοολισμού. Χαρακτηρίζεται ωστόσο σπουδαίος ποιητής και συγγραφέας, άσκησε μεγάλη επιρροή στους νέους προηγούμενων γενεών και θεωρείται “πατέρας” του “βρώμικου ρεαλισμού”, ενός λογοτεχνικού κινήματος που γεννήθηκε στις ΗΠΑ την δεκαετία 1970-1980 και χαρακτηρίζεται από αφαιρετική αφήγηση. Επιπλέον ο πολυτάραχος βίος του αντικατοπτρίζεται με γλαφυρό αλλά και ωμό τρόπο σε αρκετά από τα -περισσότερα από 50- βιβλία και στα ποιήματά του. Ο Μπουκόφσκι μπορεί να ενταχθεί και στους λεγόμενους “καταραμένους ποιητές” (γαλλικά: Les Poètes Maudits) δηλαδή σε ποιητές που πέρασαν όλη ή τμήμα της ζωής τους έξω από τα κοινωνικά πλαίσια και στερεότυπα των καιρών τους. Κατάχρηση αλκοόλ, ναρκωτικών, καταβύθιση στην τρέλα, ενίοτε έγκλημα και βία, περιθώριο, αυτοκαταστροφή και γενικά κάθε μη αποδεκτή κοινωνική πράξη, είναι τυπικά στοιχεία της βιογραφίας ενός καταραμένου ποιητή, τα οποία ωστόσο στο τέλος δεν είναι αυτά που προσδιορίζουν τον άνθρωπο, αφού το έργο τα υπερκαλύπτει. Διάσημοι γάλλοι “καταραμένοι ποιητές” κατά τον δέκατο ένατο αιώνα υπήρξαν οι Σαρλ Μπωντλαίρ, Πωλ Βερλαίν και Αρθούρος Ρεμπώ. Θα μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε σε αυτούς, από σύγχρονους Ελληνες, την Κατερίνα Γώγου, τον Νικόλα Άσιμο, κα
Αντίθετα, ο μεγάλος Αλεξανδρινός, είναι γνώριμος από παλιά στα ελληνικά σχολεία. Ο Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1863 και πέθανε στην ίδια πόλη το 1933 την ημέρα των γενεθλίων του. Η ποίησή του δεν θεωρείται σπουδαία μόνο στην Ελλάδα, αλλά καταλαμβάνει εξέχουσα θέση σε όλη ευρωπαϊκή ποίηση, ύστερα από τις μεταφράσεις των ποιημάτων του αρχικά στα γαλλικά, αγγλικά, γερμανικά και κατόπιν σε πολλές άλλες γλώσσες. Το πως θα "συνομιλήσουν" αυτοί οι δύο ποιητές με τόσο διαφορετικούς χαρακτήρες και εκφραστικά μέσα στα μυαλά των μαθητών της Α' Λυκείου, απομένει να το δούμε.
Τα δύο ποιήματα
«Ένα ποίημα είναι μια πόλη» του Τσαρλς Μπουκόφσκι
Ένα ποίημα είναι μια πόλη γεμάτη δρόμους και υπόνομους
γεμάτη αγίους, ήρωες, ζητιάνους, παλαβούς,
γεμάτη κοινοτοπίες και ποτά,
γεμάτη βροχή αστραπές και περιόδους
ξηρασίας, ένα ποίημα είναι μια πόλη εμπόλεμη.
ένα ποίημα είναι μια πόλη που ρωτάει γιατί το ρολόι,
ένα ποίημα είναι μια πόλη παραδομένη στη φωτιά.
ένα ποίημα είναι μια πόλη κατεχόμενη,
τα κουρεία της γεμάτα με κυνικούς μπεκρήδες.
ένα ποίημα είναι μια πόλη όπου ο Θεός διατρέχει
τους δρόμους με άλογο, γυμνός, σαν τη Λαίδη Γκοντίβα,
εκεί που σκύλοι γαβγίζουν μες στη νύχτα, κυνηγώντας
τη σημαία, ένα ποίημα είναι μια πόλη ποιητών,
σχεδόν όλοι όμοιοι μεταξύ τους,
και ζηλιάρηδες, και πικρόχολοι…
ένα ποίημα είναι τώρα αυτή η πόλη,
50 μίλια πιο πέρα από το πουθενά,
στις 9.09 το πρωί,
η γεύση του ποτού και του τσιγάρου,
δίχως αστυνόμους, δίχως εραστές στους δρόμους,
αυτό το ποίημα, αυτή η πόλη, τις πόρτες της κλείνει,
οχυρωμένη, σχεδόν αδειανή,
πένθιμη δίχως δάκρυα, γερνώντας δίχως λύπηση,
τα άγρια βουνά,
ο ωκεανός σαν φλόγα μαβιά,
ένα φεγγάρι που τη δόξα του στερείται,
μια αμυδρή μουσική από τσακισμένα παράθυρα…
ένα ποίημα είναι μια πόλη, ένα ποίημα είναι ένα έθνος,
ένα ποίημα είναι ο κόσμος…
και τώρα τούτο βάζω κάτω από το μικροσκόπιο
ο παλαβός εκδότης να το αξιολογήσει,
και η νύχτα είναι αλλού
και γριές κατάκοπες στέκονται στη σειρά,
στις εκβολές οι σκύλοι σε παράταξη,
οι σάλπιγγες αναγγέλουν κρεμάλες,
καθώς ασήμαντοι άνθρωποι κομπάζουν
για πράγματα που δεν μπορούν να κάνουν.”
"Η Πόλις" του Κωνσταντίνου Καβάφη
Είπες· «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.
Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.
Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·
κ’ είν’ η καρδιά μου — σαν νεκρός — θαμένη.
Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.
Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω
ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,
που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»
Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες.
Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς
τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·
και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.
Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού — μη ελπίζεις—
δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.
Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες.
Άλλες δραστηριότητες
Φυσικά, δεν είναι μόνο αυτή η νέα δραστηριότητα του Προγράμματος Σπουδών στη Λογοτεχνία Λυκείου. Εντελώς ενδεικτικά στη Β Λυκείου, οι μαθητές θα κάνου συνανάγνωση των ποιημάτων «Νέοι της Σιδώνος 400 μ.Χ.» του Κωνσταντίνου Καβάφη και «Νέοι της Σιδώνος 1970» του Μανόλη Αναγνωστάκη, θα συζητήσουν την παρήχηση στο έργο της Δημουλά και θα κληθούν να περιγράψουν και να αιτιολογήσουν κοινές καταστάσεις, σχήματα λόγου και λέξεις που διαπιστώνουν σε κείμενα γραμμένα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους ή και στην ίδια εποχή, όπως π.χ. τον διαφορετικό τρόπο που σκέπτονται και ενεργούν σε ανάλογα ζητήματα οι ήρωες στον «Άμλετ» του Σαίξπηρ και στον «Δον Κιχώτη» του Θερβάντες. Στη Γ Λυκείου, ενδεικτικά προτείνεται οι μαθητές, με κριτήριο π.χ. τη συζυγική σχέση, όπως αναδεικνύεται στο λογοτεχνικό κείμενο «Ο Σιούλας ο ταμπάκος»,να εντοπίσουν, συγκρίνουν και συζητούν καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις του θέματος, σε άλλες καλλιτεχνικές δημιουργίες, όπως για παράδειγμα στισ ταινίες: «Ο Τελευταίος Σταθμός» («The Last Station», 2009) και «Η σύζυγος» («The Wife», 2017)
Και δημιουργική γραφή
Προβλέπεται ακόμα άσκηση στην εργαστηριακή λογική της δημιουργικής γραφής, ενώ η διδασκαλία θα οργανώνεται σε ενότητες κειμένων, το καθένα από τα οποία θα περιλαμβάνει τον ίδιο περίπου αριθμό κειμένων, από ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, στοχαστικό (λογοτεχνικό) δοκίμιο. Επιλέγονται και στίχοι τραγουδιών, κόμικς, γκράφικ νόβελς. Ειδικά για την αξιολόγηση της δημιουργικής γραφής προτείνεται μια σειρά κριτηρίων με βάση τα οποία μπορούν να αξιολογούνται, κατά περίπτωση, τα σχετικά κείμενα των μαθητών\/τριών, με διαβάθμιση ως προς το συνολικό βαθμό δημιουργικότητας (Γράφει πολύ δημιουργικά, Γράφει δημιουργικά, Προσπαθεί, μπορεί να γίνει πιο δημιουργικός/-η, Πρέπει να εμπλακεί περισσότερο). Πρόκειται για κριτήρια που αφορούν το περιεχόμενο, τη δομή/οργάνωση, τη γλώσσα/ύφος, τις λογοτεχνικές συμβάσεις και την κριτική/ ανατροφοδότηση σε ατομικό και συνεργατικό επίπεδο
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
