Νίκος Τσούλιας Υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις, που ισχυρίζονται ότι παλιότερα ο εκπαιδευτικός είχε μεγαλύτερη κοινωνική προβολή και καταξίωση από ό,τι έχει σήμερα. Αν δεχτούμε αυτή την άποψη, που δεν είναι εύκολα απορριπτέα, θα πρέπει να κάνουμε και κάποιες αναλύσεις για αυτή την εξέλιξη.
Θέτω ένα βασικό – κατά τη γνώμη μου – ερώτημα. Η μείωση της κοινωνικής καταξίωσης του εκπαιδευτικού οφείλεται κυρίως σε δικές του αδυναμίες, σε γενικότερες πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις ή σε συνδυασμό αυτών των δύο παραμέτρων; Υιοθετώ το τρίτο μέρος της ερώτησης, με τη σημείωση ότι η επίδραση του εκπαιδευτικού στη μη ισχυρή κοινωνική του καταξίωση είναι κατά πολύ μικρότερη από την αντίστοιχη επίδραση των πολιτικών και κοινωνικών παραμέτρων.
Οι αντικειμενικοί και εξωεκπαιδευτικοί παράγοντες κρίνουν σε σημαντικό βαθμό την εν λόγω εξέλιξη της κοινωνικής εικόνας του εκπαιδευτικού. Η μαζικοποίηση του εκπαιδευτικού επαγγέλματος κουβαλάει μαζί της και την αρνητική επίδρασή της. Όταν στις παλιότερες δεκαετίες ο εκπαιδευτικός γενικά – και πιο πολύ ο καθηγητής γυμνασίων και λυκείων – ήταν δυσεύρετος, η κοινωνική προβολή του ήταν εκ των πραγμάτων ισχυρότερη από ό,τι σήμερα που οι εκπαιδευτικοί περισσεύουν και είναι αδιόριστοι κατά δεκάδες χιλιάδες.
Ο δεύτερος εξωγενής συντελεστής αφορά τη σχέση της κοινωνίας και της οικογένειας με την παιδαγωγική. Με το πέρασμα του χρόνου, η σχέση κοινωνίας – εκπαίδευσης γίνεται όλο και πιο χρησιμοθηρική αλλά μόνο σε συνάρτηση με την επαγγελματική εξέλιξη των νέων. Ισχυρίζομαι ότι οι γονείς ενδιαφέρονταν και ενδιαφέρονται όλο και λιγότερο για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους. Και μάλιστα αυτή η στάση τους συνδέεται στενά με την παραμέληση της δικής τους παιδαγωγικής άσκησης προς τα παιδιά τους.
Ο τρίτος συντελεστής, που συνδέεται με τον προηγούμενο, είναι ο μετασχηματισμός των αξιών στην ελληνική κοινωνία. Σε παλιότερες, πιο δύσκολες αλλά και λιγότερο αλλοτριωμένες από τον καταναλωτισμό και την εμπορευματοποίηση εποχές, γινόταν αγωγή παιδιών και νέων σε βασικές ουμανιστικές αξίες: το σεβασμό, τη συνεργατικότητα κλπ. (Βέβαια υπήρχε το αυταρχικό σχολείο κλπ αλλά ας αφήσουμε κατά μέρος…). Στη συνέχεια και από τους καιρούς της οικονομικής μεγέθυνσης της χώρας μας και μετά κυριάρχησαν οι αξίες και τα προτάγματα της αγοράς εργασίας έναντι εκείνων του σχολείου δηλαδή ο ατομικισμός, η προσωπική επιτυχία, η κατάκτηση επαγγέλματος με μεγάλο εισόδημα κλπ. Η μεγάλη ζήτηση, για παράδειγμα, του ιατρικού επαγγέλματος σε τέτοιο βαθμό που δύσκολα θα βρεθεί κάτι ανάλογο σε άλλη χώρα της Ευρώπης, δεν οφείλεται κυρίως σε κάποιο οίστρο επιστημονικό ή σε επιθυμία για κοινωνική προσφορά αλλά μάλλον για τις μεγάλες αμοιβές, δηλωμένες και αδήλωτες…
Ο τέταρτος συντελεστής προέκυψε από τους ευρύτερους μετασχηματισμούς που προαναφέρθηκαν. Είναι η μαζική εμφάνιση των φροντιστηρίων και η σχεδόν καθολική για τη μεγάλη πλειοψηφία των μαθητών εξάπλωση των ιδιαίτερων μαθημάτων. Με αυτή την εξέλιξη «επισημοποιήθηκε» και μάλλον ως μοναδικό πρόταγμα: η χρήσιμη γνώση για τις πανελλαδικές εξετάσεις, για την προοπτική ενός καλού οικονομικά επαγγέλματος. Η διαπαιδαγώγηση, η πολιτιστική λειτουργία του σχολείου, η ευρύτερη μόρφωση και παιδεία έγιναν φτωχά συμπληρώματα και για αρκετούς περιττά στοιχεία!
Το πιο εντυπωσιακό γεγονός είναι το εξής.
Ενώ η κοινωνία επέλεξε και επιλέγει τη μονομερή στενά γνωσιακή λειτουργία του σχολείου και αμφισβητεί ουσιαστικά τον καταστατικό ρόλο του εκπαιδευτικού επαγγέλματος (που είναι διαπαιδαγωγικός, μορφωτικός, κοινωνικοποιητικός, πολιτισμικός) – στη συνέχεια «κατηγορεί» τον εκπαιδευτικό γι’ αυτή την εξέλιξη!
Συνεργός αλλά και πρωταγωνιστής σε αυτούς τους μετασχηματισμούς είναι και το πεδίο της πολιτικής και οι κυβερνήσεις διαχρονικά – φυσικά σε διαφορετικούς βαθμούς ανάλογα με το κυβερνητικό σχήμα. Και μόνο η εικόνα του μισθού του εκπαιδευτικού είναι αποκαλυπτική. Πόσα και πόσα επαγγέλματα, των ΔΕΚΟ για παράδειγμα, με σαφώς λιγότερα επιστημονικά κατά κανόνα προσόντα δεν αμείβονταν / αμείβονται πολύ καλύτερα από τους εκπαιδευτικούς;
Και φτάνουμε σε ένα επίμαχο σημείο.
Αν η κοινωνία, η οικογένεια και το πολιτικό σύστημα δεν αντιμετωπίζουν τον εκπαιδευτικό με το σεβασμό που απαιτεί ο ρόλος του, τότε απλά επιλέγουν να μην προάγουν την παιδεία, τη μόρφωση, την αγωγή, τον πολιτισμό και απαξιώνουν το βασικό σχήμα του σχολείου. Είναι μια κοινωνία που δεν πιστεύει στον εαυτό της, που δεν θέλει να αυτοπαιδαγωγηθεί, που δεν θέλει να διαμορφώσει ένα μέλλον πράγματι ελπιδοφόρο.
Υ.Γ.
Προφανώς και ο εκπαιδευτικός έχει συνεργήσει στην μετεξέλιξη της εικόνας του είτε με τους κοινωνικο-πολιτικούς παράγοντες είτε με αυτοτελείς εκπαιδευτικούς. Επ’ αυτού σε άλλο άρθρο.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
