Μαρία Δούση Καθώς ο πληθυσμός της Ευρώπης και των ΗΠΑ γερνά, το θέμα της οδήγησης στην τρίτη ηλικία αναδεικνύεται σε ένα ζήτημα με σοβαρές κοινωνικές και ηθικές προεκτάσεις.
Νέα μελέτη του Insurance Institute for Highway Safety (IIHS) φέρνει στο προσκήνιο τα όρια της οδηγικής ασφάλειας σε προχωρημένες ηλικίες, εγείροντας εκ νέου το ερώτημα: μέχρι πότε είναι ασφαλές να οδηγεί κάποιος;
Τα ευρήματα της έρευνας είναι αποκαλυπτικά: οι οδηγοί άνω των 70 ετών αντιμετωπίζουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο θανατηφόρων τροχαίων, παρά το γεγονός ότι διανύουν μικρότερες αποστάσεις σε σχέση με νεότερες ηλικιακές ομάδες. Η στατιστική καταγράφει υψηλότερα ποσοστά θανάτων ανά χιλιόμετρο, ενώ την περίοδο 1995–2016, οι ηλικιωμένοι οδηγοί αύξησαν τα χιλιόμετρα που διανύουν ετησίως κατά 65%.
Όταν οι αισθήσεις «προδίδουν» πίσω από το τιμόνι
Η έρευνα εντοπίζει ως βασικές αιτίες ατυχημάτων τα φθίνοντα αντανακλαστικά, τη μειωμένη όραση και ακοή, καθώς και τη χαμηλότερη ικανότητα συγκέντρωσης. Η συνδυασμένη απώλεια όρασης και ακοής, μάλιστα, αυξάνει τον κίνδυνο θανάσιμου τροχαίου κατά 13%, ενώ οι οδηγοί με περιορισμένο οπτικό πεδίο έχουν διπλάσιες πιθανότητες εμπλοκής.
Η πλειονότητα των θανατηφόρων ατυχημάτων με ηλικιωμένους συμβαίνει σε διασταυρώσεις και αστικές περιοχές, όπου απαιτούνται γρήγορες και σωστές αποφάσεις. Λάθη όπως η κακή εκτίμηση προτεραιότητας ή η ανεπαρκής παρατήρηση είναι συχνά και κρίσιμα.
Η νομική εικόνα στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, το ισχύον θεσμικό πλαίσιο προβλέπει ότι μετά τα 65, οι οδηγοί υποχρεούνται να ανανεώνουν την άδεια οδήγησης κάθε τρία χρόνια, συνοδευόμενοι από εξετάσεις σε παθολόγο και οφθαλμίατρο. Μετά τα 80, η διαδικασία γίνεται αυστηρότερη και επαναλαμβάνεται ανά διετία, με επιπλέον ελέγχους από ωτορινολαρυγγολόγο και νευρολόγο ή ψυχίατρο.
Ωστόσο, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, η απουσία ενιαίας πολιτικής αφήνει κάθε χώρα να διαχειρίζεται το ζήτημα με διαφορετικά κριτήρια, κάτι που εγείρει ερωτήματα περί οδικής ισότητας και ασφάλειας.
Η οικογένεια, η τεχνολογία και η ώρα της απόφασης
Η έρευνα δεν παραλείπει τον καθοριστικό ρόλο της οικογένειας. Όπως επισημαίνει, η αποχή από την οδήγηση δεν πρέπει να έρχεται ως απότομη διακοπή μετά από ατύχημα, αλλά να αποτελεί μια προετοιμασμένη και σταδιακή μετάβαση, διάρκειας 6 έως 24 μηνών.
Η τεχνολογία μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο σε αυτή τη μεταβατική περίοδο. Λύσεις όπως η ειδοποίηση αλλαγής λωρίδας, το αυτόματο φρενάρισμα και η υποβοήθηση στάθμευσης μπορούν να λειτουργήσουν ως πολύτιμοι «συνεπιβάτες» για τον ηλικιωμένο οδηγό. Ωστόσο, η τεχνητή νοημοσύνη και η ημιαυτόνομη οδήγηση απέχουν ακόμη από το να αναλάβουν πλήρως τον έλεγχο του οχήματος, καθιστώντας τον ανθρώπινο παράγοντα ακόμη απαραίτητο.
Εναλλακτικές μετακίνησης: Όχι πάντα για όλους
Υπηρεσίες ride-hailing (π.χ. Uber), ταξί ή μέσα μαζικής μεταφοράς προσφέρουν θεωρητικά λύσεις για την κάλυψη αναγκών μετακίνησης. Στην πράξη, όμως, για πολλούς ηλικιωμένους με μειωμένες ψηφιακές δεξιότητες, κινητικά προβλήματα ή έλλειψη υποστήριξης, οι επιλογές αυτές είναι ανεπαρκείς ή δύσκολα προσβάσιμες.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 12/11
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
