Η παγκόσμια και η σύγχρονη ιστορία διδάσκουν ότι η αξία ή το αγαθό της ελευθερίας κατακτιέται με αγώνες προσωπικούς, συλλογικούς, εθνικούς. Η ελευθερία ως αρετή δεν κατορθώνεται από μόνη της, αλλά ούτε ερμηνεύεται με ιδιωτικά κριτήρια και απόψεις. Η φράση ό,τι θέλω κάνω δεν εκφράζει την ελευθερία, αλλά μια γενικευμένη σύγκρουση ατομικών «εγώ». Για τον Αλμπέρ Καμύ δεν υπάρχει ελευθερία χωρίς όρια. Η κατηγορική προσταγή του Καντ δίνει τον κανόνα ότι η ατομική θέληση είναι αποδεκτή όταν γίνεται παγκόσμιος νόμος. Το όριο της ελευθερίας είναι η ελευθερία των άλλων. Σήμερα η δυτική κοινωνία πεθαίνει από υπερβολικό ατομικισμό. Η ελευθερία που περιλαμβάνει μόνο απολυτοκρατία ατομικού συμφέροντος, μεταποιημένη σε δικαίωμα, δεν είναι ελευθερία, αλλά μετατρέπεται σε αδικία, παντοδυναμία ή τυραννία. Ωστόσο σήμερα υπάρχουν χώροι όπου ο άνθρωπος όχι μόνο στερείται την ελευθερία του λόγου αλλά απειλείται το δικαίωμα της ισότητας, του αλληλοσεβασμού, να χαίρεται δημιουργώντας και να βρίσκει το δίκιο του. Η αληθινή αγάπη επιτρέπει τα πάντα, δηλαδή όσα κάνουν τον άνθρωπο να είναι άνθρωπος. Το είπε ο άγιος Αυγουστίνος: «Αγάπα και κάνε ό,τι θες». Σύμφωνα με τον Νίτσε η Βούληση στον αρχαιοελληνικό κόσμο ήθελε να μεταμορφώνεται σ’ έργο Τέχνης, ώστε τυλιγμένη στο φως να θεάται τον εαυτό της.
Ο εφιάλτης της παρεξηγημένης ελευθερίας με γεωπολιτικούς όρους και εξουσίες συμφερόντων καταστρέφει το νόημά της. Καταντά προβλέψιμη η διαστροφή της ελευθερίας από τρέχουσες απειλές ενός παγκοσμίου πολέμου με ατομική βόμβα και πυρηνική καταστροφή. Άραγε οι αρχηγοί Κρατών πείθουν τους λαούς τους να φανταστούν την ελευθερία τους μετά από έναν τέτοιο όλεθρο; Άραγε θα υπάρξουν απομεινάρια από αιώνια σύμβολα ελευθερίας και δικαιοσύνης; Η αληθινή ελευθερία έχει εσωτερικό περιεχόμενο το πνεύμα λεπταισθησίας και όχι βεβήλωσης ακόμη και της ίδιας της φύσης που διαθέτει την ελεύθερη εντελέχειά της. Γεμίσαμε τη φύση φυτοφάρμακα, ως αυτόκλητοι αφέντες χωρίς σεβασμό του φυσικού της προορισμού, και τρώμε δηλητήρια εισπράττοντας καρκίνους και αρρώστιες. Ο Αλμπέρ Καμύ στο έργο του Επαναστατημένος άνθρωπος γράφει: «Αντίζηλοι του Πλάστη, βάλθηκαν να ξαναφτιάξουν το σύμπαν για λογαριασμό τους».
Τώρα η ανθρώπινη ιστορία συνδεδεμένη και ελεγχόμενη απόλυτα από την τεχνική με εκμηδένιση της ελευθερίας, της θεάς τύχης, σύμπτωσης ή αποκαλυπτικής παρέμβασης καταλήγει να γίνει μια τεράστια «μεγα-μηχανή». Αυτό είναι και το όραμα του τέλους της ιστορίας όπως το κατέγραψε πριν από χρόνια ο Λιούι Μάμφορντ. Σ’ αυτήν τη «μεγα-μηχανή» οι άνθρωποι γίνονται κρίκοι στην αλυσίδα ενός αχανούς και πολύπλοκου μηχανισμού. Και ο άνθρωπος αυτός που λειτουργεί χωρίς καμιά αντίσταση είναι ο μηχανικά άνθρωπος, οργανωμένος και εξαρτημένος από τις τεχνικές που του κατασκευάζουν και πάνω του εφαρμόζουν. Και αυτός αποτελεί τον μετα-ιστορικό άνθρωπο (μετάνθρωπο). Είναι ο εσωτερικά τυφλός, εθισμένος στα κινητά ή ακίνητα της σκλαβιάς του που αγχώνεται για να προλάβει τις νέες προκλήσεις. Κανένας δεν απέκλεισε την τεχνο-λογική εξέλιξη και τις ευκολίες που παρέχει. Όμως εάν η τεχνολογία γίνει το κέντρο του σύμπαντος και αυτοσκοπός, τότε θα προκαλέσει εκφυλισμό στη νόηση, στην κρίση και στα ήθη.
Η ψηφιακή επανάσταση με τη βοήθεια αλγορίθμων εκτός από τις θετικές εφαρμογές και επιτεύγματα στην ιατρική, στην εκπαίδευση και άλλους θεσμούς προκάλεσε και αρνητικές επιπτώσεις στην ελευθερία με την υπονόμευση της ιδιωτικότητας, την διάχυση συγκεχυμένης πληροφόρησης και αναξιοπιστίας με διαιρετικές πολλές φορές τάσεις. Έτσι η ψηφιακή επανάσταση σχετικοποίησε την έννοια της ελευθερίας και της χειραφέτησης. Όταν δεν μπορούμε να ελέγξουμε το περιβάλλον, τις πληροφορίες και γενικά όταν δεν μπορούμε να προστατεύσουμε τη ζωή μας τότε επαληθεύεται η προειδοποίηση του Τζορτζ Όργουελ για ένα ζοφερό μέλλον. Ανεξέλεγκτα οικονομικά κεφάλαια και κέντρα εξουσίας που διαχειρίζονται τα μέσα επικοινωνίας και τεχνολογίας χωρίς κοινωνική και δημοκρατική ηθική μπορεί να προκαλέσουν θύελλες στην ελευθερία, στην πολιτισμική και ειρηνική ομοιόσταση της κοινωνίας. Είναι επικίνδυνο εάν επιτραπεί στον κόσμο η διαιρετική αντίληψη ώστε να κυβερνά ασυγκράτητα το κεφάλαιο της τεχνοκρατίας που θα επιβάλλει τους κανόνες του και θα χειραγωγεί τους ανήμπορους και απαίδευτους αντίδρασης πολίτες.
Η ιστορία των επαναστάσεων εναντίον όποιας δουλείας διδάσκει ότι όταν οι αξίες κλονίζονται τότε οι άνθρωποι έχουν μόνο έναν τρόπο να τις διαφυλάξουν και αυτός είναι να θυσιαστούν γι’ αυτές. Η έννοια της Αλήθειας αποκαλύπτει το νόημα της ελευθερίας. «Η αλήθεια ελευθερώσει υμάς» είναι ευαγγελική προτροπή Εκείνου που σταυρώθηκε και θυσιάστηκε γι’ αυτήν. Είναι η αληθινή ελευθερία που προσωποποιείται από τον αποκαλυπτικό Λόγο, δεν είναι εφήμερη και αφηρημένη, αλλά αψηφά και τον θάνατο. Είναι η μέθεξη στην Αλήθεια, στο φως που χαρίζει την εσωτερική ελευθερία από τη σκλαβιά της ψυχής. Αυτή η ελευθερία γέννησε λεβέντες ήρωες, έχτισε αιώνια μνημεία σημαίνοντας το νόημά της. Δυστυχώς υπάρχουν κανόνες και νόμοι που εκφράζουν εφήμερη πρόθεση και με ύποπτα κριτήρια. Έτσι καταργείται ακόμη και η Ορθή ανθρώπινη Λογική που έχει αφετηρία το ένστικτο, το ασυνείδητο της «αθώας» ελευθερίας αντάμα με το φυσικό δίκαιο.
Έχουμε πρότυπα στην ιστορία που αποτέλεσαν βιωματική έκφραση της ελευθερίας η οποία συνδεόταν με την ανεπιφύλακτη αυταπάρνηση. Για να θριαμβεύσουν οι αρετές και για να κορυφωθούν στην ευτυχία των άλλων, εκείνοι που το κάνουν είναι οι ήρωες «εκείνοι που δεν μπορούν να κοιμηθούν παρά μόνο στον τάφο» (Αλμπερ Καμύ). Η ελευθερία ως προσωπική και συλλογική εξέγερση ενάντια στο κακό είναι διεκδίκηση ενότητας του εδώ με το άφθαρτο. Είναι η υπέρβαση των αιτιών του κακού και του θανάτου που βρίσκεται στην καρδιά της μετα-φυσικής εξέγερσης. Είναι η ανακάλυψη και πραγμάτωση του φυτεμένου πόθου γνήσιας ελευθερίας στην καρδιά του ανθρώπου.
(Μικρό τμήμα του κειμένου είναι απόσπασμα από μελλοντική έκδοση βιβλίου μου).
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 8/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
