Μαρία Δούση Όποιος έχει μεγαλώσει στην Ελλάδα ή έχει βρεθεί σε έντονη συζήτηση με Έλληνες, πιθανότατα έχει ακούσει – ή χρησιμοποιήσει – τη φράση «Αυγά σου καθαρίζουν;». Πρόκειται για έναν χαρακτηριστικό τρόπο να ζητηθεί από κάποιον... να εξηγήσει τι ακριβώς θέλει, γιατί κοιτάει επίμονα ή γιατί ανακατεύεται εκεί που δεν τον σπέρνουν.
Αλλά πώς προέκυψε αυτή η έκφραση; Και τι σχέση μπορεί να έχει με τον... Ρωμαίο αυτοκράτορα Νέρωνα;
Η ειρωνεία στο απόγειό της
Η φράση «Αυγά σου καθαρίζουν;» χρησιμοποιείται κυρίως ειρωνικά ή αποδοκιμαστικά. Απευθύνεται σε κάποιον που κοιτάζει έντονα ή με περιέργεια, χωρίς να μιλάει – σαν να λέει: "Τι κοιτάς τόσο; Θες κάτι ή απλώς περιμένεις να σε υπηρετήσουμε;"
Είναι ο τρόπος του ομιλητή να «τσιγκλήσει» τον άλλο, να τον βγάλει από τον ρόλο του παθητικού παρατηρητή ή του απρόσκλητου «μάρτυρα» της στιγμής.
Ένα αρχαίο έθιμο στο τραπέζι… και ο Νέρων
Πέρα από τη λαϊκή σοφία και τη σύγχρονη χρήση της, κάποιοι μελετητές της γλώσσας και της πολιτισμικής ιστορίας έχουν εντοπίσει μια απρόσμενη σύνδεση με την αρχαιότητα και τον Νέρωνα, τον διαβόητο Ρωμαίο αυτοκράτορα (37–68 μ.Χ.).
Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, στην ύστερη Ρωμαϊκή περίοδο υπήρχε ένα έθιμο σε πλούσια συμπόσια, κατά το οποίο οι οικοδεσπότες πρόσφεραν στους εκλεκτούς καλεσμένους αυγά – ήδη καθαρισμένα – ως ένδειξη πολυτέλειας και εξυπηρέτησης.
Ο Νέρων, γνωστός για την αγάπη του στη χλιδή, φέρεται να λάτρευε τέτοια "θεατρικά" στοιχεία στα συμπόσια του, με υπηρέτες να καθαρίζουν μπροστά στους καλεσμένους αυγά και να τα προσφέρουν με τελετουργικό τρόπο. Ο θεατής ή ο καλεσμένος δεν έκανε τίποτα – απλώς κοιτούσε και απολάμβανε, περιμένοντας την εξυπηρέτηση.
Η εικόνα ενός σιωπηλού παρατηρητή που περιμένει να του καθαρίσουν αυγά, επανέρχεται αιώνες μετά, λαϊκά και ειρωνικά, στο ελληνικό φρασεολόγιο. Η φράση «Αυγά σου καθαρίζουν;» ενδέχεται να είναι μακρινός πολιτισμικός απόηχος αυτών των τελετουργιών – μόνο που στη σύγχρονη χρήση, δεν υπάρχει τίποτα το κολακευτικό σε αυτήν.
Η χρήση σήμερα
Παρά το περασμένο των χρόνων, η φράση έχει επιβιώσει στον καθημερινό λόγο – κυρίως στον προφορικό. Θα τη συναντήσουμε:
Σε λογομαχίες ή καυγάδες: «Τι με κοιτάς έτσι; Αυγά σου καθαρίζουν;»
Σε πειραχτικό τόνο, μεταξύ φίλων.
Στο διαδίκτυο, ως meme ή ειρωνικό σχόλιο σε βίντεο.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Η πιο εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών στην Ελλάδα σε 2 ημέρες στα χέρια σου - Δίνεις από το σπίτι σου
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 18/12
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
