Ως επαγγελματική κατάρτιση όπως περιγράφεται στο Νόμο 4763/2020, άρθρο 2 (ΦΕΚ 254/Α’/21-12-2020) νοείται η κατάρτιση η οποία προσφέρει βασικές αρχικές επαγγελματικές γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες σε ειδικότητες και εξειδικεύσεις με στόχο την ένταξη, επανένταξη, επαγγελματική κινητικότητα και ανέλιξη του ανθρώπινου δυναμικού στην αγορά εργασίας, καθώς και την επαγγελματική και προσωπική ανάπτυξη.
Ο ορισμός αυτός αφορά την αρχική επαγγελματική κατάρτιση, καθώς ένας δεύτερος ορισμός εκείνος της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης αναφέρεται στη κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού που συμπληρώνει, εκσυγχρονίζει ή και αναβαθμίζει ήδη υπάρχουσες γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες, οι οποίες αποκτήθηκαν από τα συστήματα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, μεταδευτεροβάθμιας τυπικής και μη τυπικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ή από επαγγελματική εμπειρία, με στόχο την ένταξη στην αγορά εργασίας, τη διασφάλιση της εργασίας, καθώς και την επαγγελματική και προσωπική ανέλιξη.
Η νομοθεσία περιγράφει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αυτό ακριβώς που ορίζει. Ότι η επαγγελματική κατάρτιση αφορά ενήλικες, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, οικονομικού, κοινωνικού ή μορφωτικού επιπέδου, οι οποίοι επιθυμούν να βρίσκονται σε ένα συγκεκριμένο εργασιακό χώρο, δίνοντας τους εκείνες τις γνώσεις και δεξιότητες που τους καθιστούν ικανούς είτε να ενταχθούν σε αυτό, είτε να παραμείνουν ή να βελτιώσουν τις υπάρχουσες συνθήκες εργασίες.
Πολλές φορές στο πλαίσιο συζητήσεων μεταξύ ερευνητών για το ρόλο που διαδραματίζει η επαγγελματική κατάρτιση στην αγορά εργασίας, έχουν τεθεί ερωτήματα τα οποία αφορούν είτε την ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχεται μέσω της επαγγελματικής κατάρτισης, είτε το κατά πόσο ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας.
Καταρχήν θα πρέπει να αποδεχθούμε το γεγονός ότι η αγορά εργασίας δεν είναι στατική αλλά μία δυναμική. Αυτό συνεπάγεται πως επαγγέλματα που βρίσκονται σε άνθηση μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο κάποια στιγμή δεν θα είναι και ενδεχομένως κάποια να σταματήσουν να υφίσταται. Αυτό συνέβαινε πάντα στην αγορά εργασίας και θα συνεχίσει να συμβαίνει.
Ιδιαίτερο όμως ενδιαφέρον έχει το πως διαμορφώνονται τα επαγγέλματα στην αγορά εργασίας. Ενώ εκτιμούμε ότι ψηλά στην λίστα ενδιαφέροντος είναι τα επαγγέλματα που έχουν άμεση επαγγελματική αποκατάσταση, ως σημαίνοντες παράμετροι εντάσσονται οι τάσεις σε επαγγέλματα που διαμορφώνονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και την τηλεόραση.
Με βάση το γεγονός ότι η βιωσιμότητα των εκπαιδευτικών προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης στηρίζεται σε ένα μεγάλο βαθμό στον αριθμό των σπουδαστών που συμμετέχουν σε αυτά, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι οι επιλογές σε προγράμματα κατάρτισης, δεν ακολουθούν πάντα τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας, αλλά τις προσωπικές τους επιθυμίες.
Τα τελευταία χρόνια με τη δυνατότητα εισαγωγής σε Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης μέσω του παράλληλου μηχανογραφικού το φαινόμενο που προαναφέρθηκε εμφανίζει τάσεις περιορισμού, καθώς ο μέσος όρος ηλικίας των σπουδαστών έχει κατέβει σημαντικά, ενώ έχει ανέβει αντίστοιχα το μορφωτικό επίπεδο των σπουδαστών που συμμετέχουν στα προγράμματα αυτά. Δεν είναι τυχαίο δε το γεγονός ότι οι νέοι σπουδαστές επιλέγουν προγράμματα αντίστοιχα με προγράμματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, επιθυμώντας να εισέλθουν σε αυτή μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους σε ένα πρόγραμμα κατάρτισης. Όμως, ο ρόλος της επαγγελματικής κατάρτισης είναι να καλύψει το κενό μεταξύ της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης;
Σε καμία περίπτωση δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται μονοσήμαντα. Ο στόχος της επαγγελματικής κατάρτισης (όπως και της επαγγελματικής εκπαίδευσης) δεν είναι να αποτελέσει το σκαλοπάτι για την είσοδο σε ένα πανεπιστήμιο. Για να μη συμβεί όμως κάτι τέτοιο θα πρέπει ο σπουδαστής με την ολοκλήρωση των σπουδών του (τέσσερα εξάμηνα σπουδών, ένα εξάμηνο πρακτικής άσκησης και εξετάσεις πιστοποίησης) να έχει επαγγελματικά δικαιώματα για την ειδικότητα που επέλεξε.
Η δυναμική της επαγγελματικής κατάρτισης στηρίζεται στα επαγγελματικά δικαιώματα που έχουν οι απόφοιτοι τους. Οι εποχές όπου οι νέοι δούλευαν δίπλα στο μάστορα για να μάθουν μία τέχνη ανήκουν στο παρελθόν. Σήμερα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση βρίσκονται ψηλά στη συνείδηση της κοινωνίας και δεν αποτελούν λύση για μαθητές που δεν πέρασαν στο πανεπιστήμιο.
Όλοι όσοι ασκούν κάποιο τεχνικό επάγγελμα υποχρεωτικά για να μπορούν να εργαστούν αποφοιτούν από μία τεχνική σχολή. Στην πράξη άλλωστε έχει διαπιστωθεί ότι οι επαγγελματίες οι οποίοι συνδύασαν τη θεωρία με την πράξη, τη μάθηση με την πρακτική, ήταν πιο παραγωγικοί και πιο περιζήτητοι στην αγορά εργασίας.
Για την ανάδειξη της επαγγελματικής κατάρτισης ως αναγκαίο μοντέλο εκπαίδευσης για την ένταξη, επαγγελματική κινητικότητα ή ανέλιξη του εργατικού δυναμικού απαιτείται προφανώς ποιότητα στην εκπαίδευση. Κυρίως όμως απαιτείται να αναδειχθεί η σημασία της στη κοινωνία και στη συνείδηση του ανθρώπινου δυναμικού, ώστε ο ανειδίκευτος εργάτης να δώσει τη θέση του στο σωστό επαγγελματία.
*Γεωπόνος Επιστ. Τροφίμων MSc, MEd
Επικεφαλής Θεματικού Τομέα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης Κατάρτισηςκαι Δια Βίου Μάθησης της Νέας Δημοκρατίας
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 15/5
ΑΣΕΠ: Σε 2 ημέρες ΕΥΚΟΛΟ Online Proficiency χωρίς προφορικά, χωρίς έκθεση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη