Μια συνέντευξη με τον Πάμπλο είναι σίγουρα πρόκληση. Η επαναστατική του σκέψη αναλύει με δημιουργικό τρόπο τις γοργές εξελίξεις της εποχής μας. Αναζητεί με επιμονή μία «μορφή ανώτερης πολιτικής, κοινωνικής και πολιτιστικής δημοκρατίας», παρόλο που οι σημερινοί συσχετισμοί οδηγούν προς μία «διευρυνόμενη βαρβαρότητα».
Τονίζει τη σπουδαιότητα του εκπαιδευτικού κινήματος στην υπόθεση της μόρφωσης και της διαμόρφωσης του πολίτη, που θα συμμετέχει στο δημόσιο βίο και θα αμφισβητεί τις δομές της εξουσίας. Αναφέρεται στην έννοια της αυτοδιαχείρισης για τη σχολική κοινότητα.
Η συνθήκη του Μάαστριχτ και οι επιλογές του «παγκοσμιοποιημένου» κεφαλαίου για το τριτοκοσμικές εργασιακές σχέσεις και στην Ευρώπη είναι βασικά πεδία δράσης του συνδικαλιστικού κινήματος. «Οι εργαζόμενοι θα αντιδράσουν», λέει ο Μιχάλης Ράπτης, «και οι ταξικές συγκρούσεις θα ενταθούν». Άλλωστε, βρισκόμαστε ακόμα στην προϊστορία του ανθρώπου…
Η συνέντευξη
Κύριε Ράπτη, έχετε δράσει ως ένα από τα πιο ενεργά υποκείμενα του εργατικού κινήματος, Διεθνούς και Ελληνικού, για ένα πολύ μεγάλο μέρος του αιώνα μας. Πώς βλέπετε την πορεία των προοδευτικών δυνάμεων και του μαζικού κινήματος με βάση τη σημερινή πολιτικοϊδεολογική συγκυρία;
Νομίζω ότι μετά την κατάρρευση του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού, ο οποίος κατ’ εμέ δεν έχει καμία σχέση με το περιεχόμενο του σοσιαλισμού, και με το γεγονός επίσης το παράλληλο της ανάδειξης νέων παραγωγικών δυνάμεων από τα χρόνια του ‘60 και μετά, έχουμε μπει σε μία τελείως νέα ιστορική εποχή, η οποία για την ώρα δυστυχώς εξελίσσεται υπό το σήμα διευρυνόμενης βαρβαρότητας.
Παρόλα αυτά,υπάρχουν αντικειμενικές δυνατότητες για να προσεγγίσει κανείς περισσότερο από οποιοδήποτε στιγμή του παρελθόντος το λεγόμενο σοσιαλιστικό όραμα, υπό την έννοια μιας μορφής ανώτερης πολιτικής, κοινωνικής και πολιτιστικής δημοκρατίας σε διεθνή κλίμακα. Αλλά για την ώρα δεν πάμε προς τα εκεί. Πάμε προς διευρυνόμενη βαρβαρότητα. Θεωρώ ότι είμαστε κοντά στην προϊστορία, ότι ζούμε σε έναν κόσμο, ο οποίος είναι ακόμα προϊστορικός και βάρβαρος.
Ποια μπορεί να είναι τα υποκείμενα των κοινωνικών αλλαγών για το δημοκρατικό όραμα, για την επανάσταση, για μία κοινωνία πραγματικά ανθρώπινων χαρακτηριστικών;
Οι αντικειμενικές συνθήκες υπάρχουν ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία με την ανάδειξη των νέων παραγωγικών δυνάμεων από τα χρόνια του ’60 και μετά. Δεν υπήρχε πριν. Δηλαδή θεωρώ ότι οι αντικειμενικές δυνατότητες για σοσιαλισμό σε διεθνή κλίμακα δεν υπήρχαν πριν. Υπάρχουν σήμερα πολύ περισσότερα από ό,τι νομίζαμε ότι υπήρχαν στο παρελθόν.
Αλλά από την άλλη μεριά,επειδή οι νέες αυτές παραγωγικές δυνάμεις βρίσκονται υπό τη διαχείριση του λεγόμενου παγκοσμιοποιούμενου καπιταλισμού, η εξέλιξη είναι προς διευρυνόμενη βαρβαρότητα και όχι προς την προσέγγιση οράματος τέτοιας δημοκρατίας.
Να εστιάσουμε στα «δικά μας». Το εκπαιδευτικό κίνημα στη χώρα μας είναι συνδεδεμένο εδώ και πολλά χρόνια με τα ζητήματα της δημοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Οι βασικοί πολιτικοί στόχοι του εκπαιδευτικού κινήματος για δημόσια δωρεάν παιδεία, για το 15% του προϋπολογισμού για την παιδεία, είναι από τα πιο προοδευτικά αιτήματα. Το συνδικαλιστικό κίνημα μπορεί να αποτελέσει παράγοντα αμφισβήτησης και κοινωνικών αλλαγών; Πώς μπορεί να διευρύνει την πολιτική του παρέμβαση;
Μορφώνοντας όχι ειδικούς αλλά πολίτες με την έννοια που έδωσε στον πολίτη η ανεπανάληπτη Αθηναϊκή μας δημοκρατία στα 50 χρόνια πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Είναι μία καθαρώς ελληνική αξία. Ο πολίτης, δηλαδή ο συμμετέχων ενεργά στα κοινά και ο οποίος τόσο περισσότερο μπορεί να συμμετέχει όσο η πολιτεία - όπως έκανε Αθηναϊκή - του δίνει τη δυνατότητα να συμμετέχει.
Θέλω να σχολιάσετε μία αντίφαση. Οι θεωρητικοί της λεγόμενης μεταμοντέρνας εποχής αναφέρουν ότι η γνώση παίρνει όλο και πιο σημαντική θέση στη διαμόρφωση της παραγωγικής αναδιάρθρωσης και της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Παρ’ όλα αυτά, η μόρφωση και η εκπαίδευση στη δημόσια έκφρασή τους βλέπουμε μάλλον να περιθωριοποιούνται. Πώς μπορεί να ερμηνευτεί αυτή η κατά τα φαινόμενα αντίφαση;
Νομίζω αυτοί, που λένε ότι η γνώση είναι τώρα η κυριότερη πηγή πλούτου, λένε σωστά. Ο πλούτος παράγεται τώρα κατά τρόπο διαφορετικό από την προηγούμενη εποχή, γιατί η γνώση ενσωματώνεται μέσα στην παραγωγή. Και ασφαλώς από την άποψη αυτή, η λεγόμενη αξία δεν παράγεται πια από τον ατομικό εργαζόμενο αλλά παράγεται από αυτό τον συλλογικό εργαζόμενο, στον οποίο συμμετέχουν οι άμεσοι παραγωγοί αλλά και εκείνοι οι οποίοι έχουν σκεφτεί, σχεδιάσει προωθήσει την παραγωγή.
Δηλαδή, οι τεχνικοί, οι επιστήμονες, όλοι αυτοί ο συλλογικός εργαζόμενος. Είναι μία έννοια, την οποία είχε προϊδεί ο Μαρξ. Ο Μαρξ έκανε μερικές μεγαλοφυείς προβλέψεις. Αλλά επειδή ξεκινούσε από την άποψη ότι δεν έπρεπε να μιλάει για πράγματα για τα οποία δεν υπήρχε ένα πειραματικό υλικό, τα σκιαγράφησε και μετά τα άφησε. Π.χ αυτό που λέει ο Μαρξ στο «Γκρούντρισε»(Grundrisse), που μιλάει για μία εποχή δυνατή του καπιταλισμού, όπου κύρια μορφή του καπιταλισμού θα εμφανίζεται στο πάγιο κεφάλαιο, στις μηχανές και στις μηχανές αυτές θα είναι ενσωματωμένη και η επιστημονική γνώση, εκεί μιλάει και αναφέρει για τον συλλογικό εργαζόμενο, για μια μεταβολή κατά πάσα πιθανότητα και της θεωρίας της αξίας ακόμα, και όλα αυτά,υπάρχουν θέσεις του Μαρξ, οι οποίες για την εποχή του είναι φανταστικές. Γιατί ο Μαρξ έζησε,στην ουσία, σε μια εποχή που η μεγάλη ανακάλυψη, την οποία μόλις είδε - ήταν ο ηλεκτρισμός. Τίποτα άλλο.
Με τον Μιχάλη Ράπτη συζήτησε ο Νίκος Τσούλιας
Θα συνεχιστεί με το Β΄ μέρος
Πηγή: ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΌ ΔΕΛΤΙΟ ΤΗΣ ΟΛΜΕ/Τεύχος 648, Δεκέμβριος 1995 – Φεβρουάριος 1996, σελ. 10-13)
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 15/5
ΑΣΕΠ: Σε 2 ημέρες ΕΥΚΟΛΟ Online Proficiency χωρίς προφορικά, χωρίς έκθεση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη