Είναι κορυφαίο ζήτημα ο κάθε άνθρωπος να προσδιορίζει τη ζωή του με όσο το δυνατόν περισσότερη αυτονομία, να έχει το αυτεξούσιο του εαυτού του και να σχεδιάζει το μέλλον του με αυθεντικό τρόπο, χωρίς ετεροπροσδιορισμούς και εξαρτήσεις. Ίσως αυτή η κατάσταση να είναι και μια ιδανική εικόνα για τη ζωή μας. Αλλά…
Ξέρουμε ότι έχουμε πολλούς περιορισμούς και άπειρες δεσμεύσεις, ατέλειωτες υποχρεώσεις ακόμα και καταναγκασμούς και όλα αυτά συνθέτουν μια κατάσταση ανελευθερίας και ίσως και χειραγώγησης. Και δεν είναι μόνο οι περιορισμοί στα υλικά αγαθά, τα απαραίτητα για μια αξιοπρεπή ζωή, ούτε και οι πολλαπλές μορφές της εξουσίας που διαμορφώνουν ένα ασφυκτικό πλαίσιο για μια ομαλή και δημιουργική εξέλιξη μας. Είναι η φοβερή δύναμη των πολλών προκαταλήψεων και η εξίσου ισχυρή επίδραση της άγνοιας που φτιάχνουν με ανθεκτικά υλικά το «σιδερένιο κλουβί» του Βέμπερ μιας εξάρτησης με πολλαπλά δεσμά.
Επομένως, για να σταθούμε στο τελευταίο σημείο, χρειαζόμαστε μια κουλτούρα έρευνας και αναζήτησης, αμφισβήτησης και δημιουργικότητας που θα θέτει το ζήτημα της γνώσης στην πρώτη γραμμή της ζωής μας και θα αποτελεί το μόνιμο ενδιαφέρον ως προϋπόθεση για την αυτογνωσία και την αυτοπραγμάτωση. Από που ως που λοιπόν μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι δεν θα διαβάζει και δεν θα είναι ένας μόνιμος αναζητητής των αιτίων κάθε γεγονότος και συστηματικός ερευνητής της πραγματικότητας με τις τόσες και τόσες πτυχώσεις της;
Ένας πολίτης λοιπόν που δεν διαβάζει συστηματικά και διαχρονικά έχει εγκαταλείψει ουσιαστικά την ουσία της ζωής του, την ίδια την πορεία του εαυτού του σε αλλότριες δυνάμεις, φανερές και ισχυρές, κρυφές και συμβολικές και απλώς διαπιστώνει τη ροή του χρόνου να του φέρνει τα περισσότερα γεγονότα και αυτός είναι ένας παρατηρητής, που επηρεάζει πολύ λιγότερα πράγματα από ό,τι νομίζει. Και όχι μόνο αυτό, αλλά στην αδυναμία του τόσο να ερμηνεύει κάπως ικανοποιητικά το τι και πώς συμβαίνει (ακόμα και στον εαυτό του) όσο και να επηρεάζει τη ζωή του το ρίχνει σε ανορθολογισμούς, στην κακοτυχία, στην αδικία από το Θεό κλπ.
Αλλά το να μη διαβάζει κάποιος δεν είναι μόνο προσωπική του υπόθεση, όσο και αν φαίνεται ότι ισχύει κάτι τέτοιο γιατί το έχουμε εμπεδώσει ως μια κατάσταση ομαλή και φυσιολογική. Και όταν λέω δεν είναι προσωπική υπόθεση, δεν αναφέρομαι ότι αφορά και τους δικούς του ανθρώπους, τον στενό πυρήνα της οικογένειάς του, όπου πράγματι εύκολα μπορούμε να διαπιστώσουμε την ισχύ της παρατήρησής μου – αρκεί να δούμε το πόσο αγωνιούν οι γονείς να μορφώνουν τα παιδιά τους -, αλλά αναφέρομαι και στο κοινωνικό του περιβάλλον.
Και να γιατί. Όλοι μας δεχόμαστε ότι δεν είμαστε άτομα που ζούμε κατά μόνας, ότι δε μπορούμε να είμαστε ιδιώτες, ότι δεν κατοικούμε σε προσωπικά παράλληλα σύμπαντα αλλά ότι είμαστε – θέλουμε δεν θέλουμε – κοινωνικά όντα, ότι διαμορφωνόμαστε από το περιβάλλον μας και το επηρεάζουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Βιώνουμε τη ζωή μας μέσα από την επαγγελματική δραστηριότητα, από το σύνολο των κοινωνικών λειτουργιών μας – μόνιμων ή μη -, από τις διαπροσωπικές σχέσεις μας. Σχεδιάζουμε και ονειρευόμαστε σε σχέση πάντα με κάποιους ανθρώπους και με κάποια κοινωνικά πεδία. Όλο μας το «είναι» υπάρχει και νοείται πάντα σε σχέση με την κοινωνία και με τους άλλους ανθρώπους.
Ένα πολύπλοκο πλέγμα πολιτισμικών σχέσεων και κοινωνικών λειτουργιών επηρεάζει τη ζωή μας – και αυτό ανεξάρτητα από το αν το διαπιστώνουμε ή όχι. Το σύνολο των πράξεών μας έχει άρωμα από το περιβάλλον μας. Αλλά υπάρχει και η αντίστροφη σχέση. Δίνουμε και εμείς το δικό μας στίγμα ακόμα και με αδιόρατο τρόπο παντού και πάντα. Ακόμα και σε μια συγκεκριμένη συζήτηση στο λεωφορείο σε ένα θέμα αντιπαράθεσης θα δώσει – από το περιεχόμενο της άποψής μας μέχρι το ύφος μας και τον τόνο της φωνής μας - τη δική μας αίσθηση, την προσωπική μας αντίληψη για πολύ περισσότερα πράγματα από το συγκεκριμένο θέμα.
Τι ισχυρίζομαι τελικά; Θεωρώ ότι κανένας δεν έχει το «δικαίωμα» να μη διαβάζει, γιατί επηρεάζει αρνητικά τη ζωή όλων μας. Η αμορφωσιά δεν οριοθετείται ως προσωπική υπόθεση. Απλώνεται σαν καρκίνος παντού και δεν καταπολεμάται εύκολα, γιατί υψώνει τείχη μεσαιωνικά. Ατέλειωτα είναι τα παραδείγματα που τεκμηριώνουν αυτή τη διαπίστωση. Θα μείνω μόνο σε ένα. Όταν κάποιος είναι ρατσιστής και εθνικιστής, γιατί δεν ξέρει την ενότητα του ανθρώπινου είδους ούτε και την έννοια της πατρίδας, όταν είναι βουτηγμένος μέσα στην άγνοια και στην προκατάληψη, εύκολα θα βγει στο δρόμο για να κυνηγήσει μετανάστες και να χτυπήσει κάθε άλλον που θεωρεί ως ιδεολογικό του αντίπαλο και να προσπαθήσει να μετασχηματίσει μια κοινωνία αλληλεγγύης και αλληλοσεβασμού σε κοινωνία βαρβαρότητας και φασισμού.
Προφανώς δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι μόνο του το διάβασμα και η γνώση μπορούν να λύσουν όλα τα μείζονα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα. Ισχυρίζομαι όμως ότι συνεργούν με πολύ αποτελεσματικό τρόπο να διαφωτίζουν και να εξευγενίζουν τον άνθρωπο. Και με βάση ότι ζούμε σε μια κοινωνία που αλληλοεπηρεαζόμαστε, κανένας δεν μπορεί να έχει τέτοιο «δικαίωμα» να μη διαβάζει. Αντίθετα είναι υποχρέωσή του και καθήκον του, είναι συνάμα στοιχείο ελευθερίας του και χειραφέτησής του· είναι δημιουργική κοινωνική συμβολή του η συνεχής προσφυγή στο διάβασμα!
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Πανελλήνιες: Πανωλεθρία στα Τμήματα Φυσικής και Μαθηματικών με "βροχή" κενών θέσεων
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 29 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 29/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα