Αφορμή για το podcast αυτό μου έδωσε το ρεπορτάζ του εκλεκτού συναδέλφου Μπάμπη Μιχάλη, με περίπου τον ίδιο τίτλο, αλλά σε αρνητική εκδοχή. Σε αυτό αναφέρεται σε μία μελέτη 19 μη βιομηχανικών κοινωνιών αυτοχθόνων και απομονωμένων κοινοτήτων της υφηλίου, η οποία έδειξε ότι τα μέλη τους ήταν πιο ευτυχισμένα από τη ζωή τους σε σχέση με τους ανθρώπους που ζουν στις πλούσιες και βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες.
Εάν για τη Δύση συνολικά αυτό που μετράει είναι η κατοχή χρήματος και η συσσώρευση πλούτου, μέσα σε ένα πλαίσιο άκρατου καταναλωτισμού και αναπυξιολαγνείας, στις κοινότητες αυτές αξίες αποτελούν η κοινωνική υποστήριξη, η εμπιστοσύνη, η ελευθερία, η απουσία διαφθοράς, η κοινωνική συμμετοχή και η ισορροπία με τη Φύση.
Στις φυλές των Άνδεων και του Αμαζονίου υπάρχει στη γλώσσα Κέτσουα ένας όρος που λέγεται «Σούμακ Καουσάι» που θα μπορούσε να μεταφραστεί σαν «διαυγής και αρμονική ζωή», το αρχαιοελληνικό ευ ζην. Αυτός ο όρος έχει μεταφραστεί στα ισπανικά ως Buen Vivir.
Ο Εντουάρντο Γκούντινας, επικεφαλής αναλυτής στο Λατινοαμερικάνικο Κέντρο Κοινωνικής Οικολογίας, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα το Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης, στη συνέντευξη που του είχα πάρει το 2015 είχε ορίσει ως εξής αυτή την έκφραση: «Το Buen Vivir είναι ένας ισπανικός όρος ο οποίος εκφράζει την ιδέα της ευζωίας, παρότι την εννοεί σε μια αρκετά διαφορετική προοπτική. Πρόκειται για μια ποιότητα ζωής και ευζωίας, αλλά εφικτή για τους ανθρώπους μόνο στην περίπτωση που ζουν σε μια κοινότητα και ποτέ μόνοι και, επίσης, εντός ενός οικολογικού πλαισίου. Ετσι, μπορούμε να εκπληρώσουμε το Buen Vivir μόνο μέσα σε μια κοινότητα και σε αρμονία με τη φύση. Γι’ αυτόν τον λόγο πρόκειται για μια διευρυμένη και συσχετιζόμενη ιδέα.
Αυτή η αντίληψη έχει βαθιές ρίζες αφενός στην κοσμοαντίληψη των ιθαγενών των Ανδεων και, αφετέρου, στις κριτικές προσεγγίσεις της νεωτερικότητας, κυρίως εκ μέρους της οικολογίας και του οικοφεμινισμού. Το Buen Vivir αποτελεί μια ρήξη με την ανάπτυξη, με όλες της τις εκδοχές και γι’ αυτό είναι μετα-καπιταλιστική και μετα-σοσιαλιστική.
Αυτό είναι που κάνει το Buen Vivir τόσο σημαντικό. Η ιδέα αυτή φέρει μέσα της καθαρές και ακριβείς προτάσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ξεκινώντας από ένα μορατόριουμ στις νέες εξορύξεις πετρελαίου στην Αμαζονία. Ιδέες όπως αυτή εξηγούν τους λόγους εξαιτίας των οποίων το Buen Vivir δέχεται τόσες επιθέσεις από τους συντηρητικούς ή τις νέες αριστερές κυβερνήσεις στη Νότια Αμερική, αλλά, επίσης, και την πρόθεση της παγκόσμιας τεχνοκρατικής ελίτ να εξημερώσει (να τιθασεύσει) αυτή την άγρια ιδέα και να τη θέσει στην υπηρεσία του αναπτυξιακού οικονομικού παραδείγματος».
Σε ένα κοινό τους βιβλίο οι Μάικλ Χαρντ, Άλβαρο Ρέγιες και Ραούλ Ζιμπέκι με τίτλο «Κοινά αγαθά και κοινωνικά κινήματα» (Εκδόσεις των Συναδέλφων), διευκρινίζουν πως «για να μπούμε σε μια φάση διαφορετική από αυτή του αποκαλούμενου «αναπτυξιακού μοντέλου» είναι απαραίτητη μια βαθιά πολιτισμική επανάσταση ή μετάλλαξη που θα διαφοροποιεί το πώς αντιλαμβανόμαστε τον πλούτο και τη φτώχεια, τη ζωή και το θάνατο, τον χρόνο και τον χώρο, το ανθρώπινο και το μη ανθρώπινο. Μια μετάλλαξη που θα καθιερώσει σχέσεις που δεν θα είναι ούτε ιεραρχικές ούτε θα αποκλείουν, αλλά θα είναι συμπληρωματικές ανάμεσα στα άτομα, όπου το ανθρώπινο ον θα επιστρέψει σε μια ζωή απλή, προσδοκώντας την αρμονία με τους ομοίους του και με τον εαυτό του και τίποτε άλλο. Το Ευ Ζην ενυπάρχει σε κάποια απ’ αυτά τα αξιώματα».
Ο ένας εκ των τριών συγγραφέων, ο Άλβαρο Ρέγιες, ο οποίος διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Chapel Hill της Βόρειας Καρολίνας, σε μια συνέντευξη που του είχα πάρει το 2016, και στην ερώτηση «Τι έχουν να μάθουν οι δυτικές χώρες από την κουλτούρα των ιθαγενών λαών για τη σχέση ανθρώπου-φύσης και για την ιδέα της προόδου;», μου είχε απαντήσει ως εξής: «Αυτό που έχουν να μας διδάξουν αυτοί οι άνθρωποι είναι απολύτως ζωτικό, αλλά δεν είμαι βέβαιος ότι είναι πολιτιστικό. Ο “καπιταλιστικός πολιτισμός” (εάν μπορούμε να μιλήσουμε με τέτοιους όρους) χώρισε τον κόσμο σε ένα σύστημα παραγωγής και ένα σύστημα σκλαβιάς και λεηλασίας.
Οι ευρωπαϊκής καταγωγής λαοί ήταν ασφαλείς εντός της προστασίας που τους παρείχαν οι κατηγορίες του “εργάτη” και του “πολίτη”, ενώ οι μη ευρωπαϊκοί λαοί (και συγκεκριμένα οι μαύροι και οι ιθαγενείς) ήταν συχνότερα αντικείμενα της αποικιοκρατίας και της εξολόθρευσης.
Αυτός ο “πολιτισμός” βρίσκεται στο μέσο μιας ολοκληρωτικής παλινδρόμησης και συνεπώς η προστασία που ήταν εξασφαλισμένη για τους ευρωπαϊκής καταγωγής λαούς εξαφανίζεται.
Ετσι, οι ευρωπαϊκής καταγωγής λαοί σήμερα έχουν μια επιλογή: είτε να θρηνούν γι’ αυτή την καταστροφή και να υποκρίνονται ότι κατηγορούν τους μη ευρωπαϊκούς λαούς για την τωρινή τους κατάσταση, είτε μπορούν να γίνουν μαθητές των μαύρων και ιθαγενών λαών, οι οποίοι αναγκάστηκαν να μάθουν να επιβιώνουν και να αντιστέκονται ΕΝΤΟΣ αυτής της καταστροφής, η οποία ξεκίνησε γι’ αυτούς πέντε αιώνες πριν, και μαζί τους να προσπαθήσουν να φτιάξουν μια ζωή μετά την καπιταλιστική “ανάπτυξη”».
Ο συνάδελφος Μπάμπης Μιχάλης, κλείνει το ρεπορτάζ του ως εξής: «Τώρα τι σχέση έχουν όλα αυτά με τον πολυεκατομμυριούχο τραπεζίτη της Δύσης που νιώθει πανίσχυρος και τρισευτυχισμένος επειδή συνεχίζει πατώντας επί πτωμάτων να συσσωρεύει ακόμη περισσότερο πλούτο, τον οποίο δεν θα καταφέρει να ξοδέψει ακόμη κι αν ζήσει τρεις ζωές, είναι μάλλον αντικείμενο ψυχιατρικής έρευνας. “Η επίτευξη υψηλής ικανοποίησης από τη ζωή δεν απαιτεί αυξημένα ποσοστά κατανάλωσης υλικών αγαθών που συνδέονται γενικώς με υψηλό χρηματικό εισόδημα”, συνοψίζει η έρευνα. Αν το πιστέψουμε, ίσως κάποια στιγμή ο “μύθος” αυτός να καταρρεύσει, παρασύροντας μαζί του και όσους τον τρέφουν και τρέφονται από αυτόν».
Πηγή: efsyn.gr
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 15/5
ΑΣΕΠ: Σε 2 ημέρες ΕΥΚΟΛΟ Online Proficiency χωρίς προφορικά, χωρίς έκθεση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη