Κοινωνία 07.10.2017 - 09:04

Υπό την αιγίδα της μυθολογίας

Είναι επιτακτική η ανάγκη της αντίστασης και του αγώνα σε όλο αυτό το σκληρό κατεστημένο για μια γη της ισορροπίας...

Οι Έλληνες, ένας ιστορικός λαός με τόσο βαθιές ρίζες στο διάβα του χρόνου είναι φυσικό να κουβαλά στους ώμους του, στη σκέψη, στο λόγο, στις συνήθειες, στην αισθητική τους μύθους του παρελθόντος προσαρμοσμένους στα νέα δεδομένα της συγχρονίας του. Ο ελληνικός λόγος είναι ιδιαίτερα επηρεασμένος από την πλουσιότατη ελληνική μυθολογία που έθρεψε επί χιλιετίες τις πνευματικές αναζητήσεις και προσπάθησε να δώσει απαντήσεις στα ποικίλα ερωτήματα που ταλαιπωρούν τον άνθρωπο για την ερμηνεία της ύπαρξης και τα προβλήματά της. Οι Έλληνες, λοιπόν, είναι φυσικό να συντροφεύονται από τον αρχαίο μύθο, παρόλες τις επιδράσεις του σύγχρονου πολιτισμού, γεγονός που επιτρέπει μια κάποια αισιοδοξία για τη συνέχειά τους στην ιστορία.

Η φράση «υπό την αιγίδα…» που ακούμε αρκετές φορές, όταν πρόκειται να δηλωθεί ότι κάποια εκδήλωση πραγματοποιείται/ τελείται/τίθεται με επίσημη υποστήριξη του κράτους, του δήμου, του ΟΗΕ, του προέδρου της Δημοκρατίας, του Υπουργείου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ουνέσκο… έχει τις ρίζες της στη μυθολογία.

Αιγίς, αίγα (γίδα στη λαϊκή μας έκφραση) στην ελληνική μυθολογία ήταν και η Αμάλθεια, η κατσίκα τροφός του Δία που τον θήλασε κατά μία εκδοχή στο Ιδαίον άντρον στον Ψηλορείτη ή στο όρος Δίκτης στα Λασιθιώτικα βουνά της Κρήτης. Εκεί τον έκρυψε η μητέρα του Ρέα για να τον γλυτώσει από τον Κρόνο που καταβρόχθιζε τα αρσενικά παιδιά του. Όταν ο θεός ανδρώθηκε και έλαβε μέρος στον πόλεμο κατά των Τιτάνων, ακολουθώντας τη συμβουλή της Θέμιδος, σκότωσε την κατσίκα και φορώντας το δέρμα της κατόρθωσε να μείνει άτρωτος. Σύμφωνα και κάποια άλλη εκδοχή, με το δέρμα της Αμάλθειας έντυσε ο Ήφαιστος την ασπίδα και την πανοπλία του Δία ώστε να μείνει αήττητος. Μετά τη σπουδαία μάχη που του έδωσε την απόλυτη εξουσία, ο Δίας έδωσε την πανοπλία του, ή αλλιώς την αιγίδα, στην κόρη του Αθηνά, θεά της σοφίας και συμπεριέλαβε από ευγνωμοσύνη την Αμάλθεια ανάμεσα στα αστέρια με τη μορφή του Αιγόκερω.

Αρκετά συχνή ήταν η παράσταση της Αμάλθειας επάνω στα έργα τέχνης, κυρίως στους ελληνιστικούς και τους ρωμαϊκούς χρόνους.

Σε κρητικά νομίσματα των αυτοκρατορικών ρωμαϊκών χρόνων απεικονίζεται η Αμάλθεια με τον Δία στην πλάτη της. Σε νομίσματα επίσης του Αιγαίου εικονίζεται πάλι ο Δίας μέσα σε μια σπηλιά να τρέφεται από μια κατσίκα.

Η Αμάλθεια περιγράφεται από τους αρχαίους και ως νύμφη. Σε νομίσματα της Κρήτης, των Αιγών της Κιλικίας, και των Συνάδων της της Φρυγίας , η νύμφη Αμάλθεια κρατά στην αγκαλιά της τον μικρό Δία και το κέρας της αφθονίας ή κέρας της Αμάλθειας.

Το κέρας της Αμάλθειας ήταν το κέρατο του ταύρου με το οποίο η νύμφη ή η κατσίκα Αμάλθεια έδινε το γάλα της στο Δία. Από τότε, κατά την παράδοση, το κέρας πήρε από το Δία τη δύναμη της πλουτοφόρου ευλογίας και έγινε το σύμβολο της αφθονίας, της ευφορίας και της γονιμότητας. Λέγεται ότι ήταν ανεξάντλητο και προσέφερε στον κάτοχό του ό,τι επιθυμούσε. Ως σύμβολο του πλούτου και της αφθονίας το κέρας κατείχαν όλες οι θεότητες, από τη δύναμη των οποίων εξαρτιόταν η γονιμότητα της γης.

Ένας άλλος μύθος θέλει τον Δία να γεννιέται και να ανατρέφεται στην Δωδώνη της Ηπείρου κι έτσι σχετίστηκε το κέρας της αφθονίας με τον Αχελώο ποταμό και τις ευεργετικές επιδράσεις στην ευφορία της περιοχής.

Ο Διόδωρος, προσπαθώντας να δώσει μια πιο φυσική ερμηνεία στον μύθο, αναφέρει πως «Το Κέρας της Αμάλθειας» ήταν το όνομα μιας πολύ εύφορης περιοχής που χάρισε ο βασιλιάς της Λιβύης Άμμων στην Αμάλθεια με την οποία απέκτησε τον Διόνυσο. Η έκταση αυτή είχε το σχήμα κέρατος βοδιού. Από τότε επικράτησε να λέγεται έτσι κάθε εύφορη περιοχή.

Πολύ συχνές είναι στην αρχαία τέχνη οι παραστάσεις του κέρατος όχι μόνο σε συσχετισμό με τους πλουτοδότες θεούς αλλά και μόνο του. Εκτός από τα νομίσματα, στα οποία αναφερθήκαμε, στην αγγειογραφία έχουμε παραστάσεις της ανταλλαγής των κεράτων ανάμεσα στον Ηρακλή και τον Αχελώο καθώς και του Ηρακλή που παίρνει το κέρας από τον Ερμή.

Στον Άγιο Νικόλαο, στο Λασίθι της Κρήτης, ένα σύγχρονο έργο τέχνης των αδελφών Σωτηριάδη που παριστάνει το κέρας της Αμάλθειας κοσμεί ένα σημείο βραχώδους ακτής «παραθίν αλός» στην παραλιακή αυτή πόλη. Είναι ένα ιδιαίτερο έργο επηρεασμένο από τον κρητικό μύθο, κάτι μεταξύ κέρατος Αμάλθειας και πλοκαμιού από χταπόδι.

Η σύγχρονη τεχνολογία έδωσε τη δυνατότητα παραγωγής άφθονων προϊόντων που είτε προέρχονται από εύφορες εκτάσεις γης είτε από τις βιομηχανίες παραγωγής καταναλωτικών αγαθών. Το «κέρας της αφθονίας» όμως δεν παρέχει σε όλους τους κατοίκους του πλανήτη τα αγαθά του γιατί βρίσκεται « υπό την αιγίδα των ισχυρών» στο ρατσιστικό χρηματοπιστωτικό σύστημα της ελεύθερης αγοράς του καπιταλισμού. Οι σύγχρονες αξίες περιθωριοποιούν μεγάλες μάζες του πληθυσμού σε καθεστώς δουλείας και φτώχειας με άνιση κατανομή των προϊόντων, υπερπαραγωγή και τεχνητές κρίσεις προς όφελος ολίγων κροίσων. Όσο οι κατώτερες κοινωνικές ομάδες δεν βρίσκουν τρόπους αντίδρασης γιατί βρίσκονται υπό την αιγίδα της άγνοιας, της απάθειας και της δουλοφροσύνης τόσο το κέρας της Αμάλθειας θα μένει ανεξάντλητο για τους λίγους και στείρο για τους πολλούς και αδύναμους. Οι θεοί της μυθολογίας αντικαταστάθηκαν από τους σύγχρονους μεγιστάνες με μοναδικό εφόδιο την ανθρώπινη αδυναμία της υπεροχής και της αναλγησίας.

Είναι επιτακτική η ανάγκη της αντίστασης και του αγώνα σε όλο αυτό το σκληρό κατεστημένο για μια γη της ισορροπίας έτσι ώστε να μην καταστρέφεται η βιοποικιλότητα με τις συνεχείς εκχερσώσεις και τις πυρκαγιές, ώστε με διαδικασίες αναδιανομής να καταστεί δυνατή η διανομή των προϊόντων (αγροτικών και βιομηχανικών) σύμφωνα με τις ανάγκες του καθενός. Ας διδαχτούμε από ό,τι καλύτερο έχει να μας δώσει η ιστορική εμπειρία του πολιτισμού για όραμα και ελπίδα προς ένα μέλλον που θα έχει τους μύθους του και τους συμβολισμούς ως σκαλοπάτια ανόδου σε νέα στάδια ψυχικής ανόδου προς ένα υψηλότερο στάδιο ύπαρξης.