Alfavita Newsroom ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 1ου ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου του 1967 εκδηλώνεται στη χώρα στρατιωτικό πραξικόπημα που καταλύει τη δημοκρατία. Την επόμενη μέρα ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνος Κόλλιας, τον οποίο οι πρωταίτιοι της Χούντας με τη σύμφωνη γνώμη του παλατιού έχουν ορίσει πρωθυπουργό, απευθύνει διάγγελμα στον ελληνικό λαό.
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Ελληνικέ Λαέ,
από μακρού παριστάμεθα μάρτυρες ενός εγκλήματος, το οποίον διεπράττετο εις βάρος του κοινωνικού συνόλου και του Έθνους μας. Η αδίστακτος και αθλία κομματική συναλλαγή, ο εκτραχηλισμός μεγάλης μερίδος του Τύπου, η μεθοδική επίθεσις εναντίον όλων των θεσμών, η διάβρωσίς των, ο εξευτελισμός του Κοινοβουλίου, η κατασυκοφάντησις των πάντων, η παράλυσις της κρατικής μηχανής, η πλήρης έλλειψις κατανοήσεως προς τα φλέγοντα προβλήματα της νεολαίας μας, η κακομεταχείρισις των φοιτητών και σπουδαστών μας, η ηθική κάμψις, η σύγχυσις και η θολότης, η μυστική και φανερά συνεργασία με τους ανατροπείς και τέλος τα συνεχή εμπρηστικά κηρύγματα ασυνειδήτων δημοκόπων κατέστρεψαν την γαλήνην του τόπου, εδημιούργησαν κλίμα αναρχίας και χάους, εκαλλιέργησαν συνθήκας μίσους και διχασμού και μας ωδήγησαν εις το χείλος της εθνικής καταστροφής.
Δεν απέμεινεν πλέον άλλος τρόπος σωτηρίας από την επέμβασιν του Στρατού μας. Η επέμβασις αύτη βεβαίως αποτελεί εκτροπήν εκ του Συντάγματος, αλλά η εκτροπή αύτη ήτο επιβεβλημένη διά την σωτηρίαν της Πατρίδος. Η σωτηρία της Πατρίδος είναι ο υπέρτατος νόμος. Αι εκλογαί, αι οποίαι προεκηρύχθησαν, δεν ήτο δυνατόν να δώσουν την λύσιν εις το υφιστάμενον αδιέξοδον. Πρώτον, διότι, υπό τας παρούσας συνθήκας, ήτο αδύνατος η ομαλή διεξαγωγή των και, δεύτερον, διότι οιονδήποτε και αν ήτο το αποτέλεσμα αυτών, θα ωδηγούμεθα μοιραίως εις την αιματοχυσίαν και το χάος.
Δι’ αυτό επενέβη ο Στρατός. Διά να ανακόψη την πορείαν προς την καταστροφήν, ένα βήμα προ της αβύσσου. Εις ολόκληρον την Χώραν επικρατεί απόλυτος γαλήνη και τάξις. Ο πρόεδρος και τα μέλη της Κυβερνήσεως εστρατεύθησαν προς εκτέλεσιν του προς την Πατρίδα καθήκοντος.
Ποίοι είμεθα: Δεν ανήκομεν εις ουδέν πολιτικόν κόμμα, και ουδεμίαν πολιτικήν παράταξιν είμεθα διατεθειμένοι να ευνοήσωμεν εις βάρος της άλλης. Δεν ανήκομεν ούτε εις την οικονομικήν ολιγαρχίαν, την οποίαν ομοίως δεν είμεθα διατεθειμένοι να αφήσωμεν να προκαλή την πενίαν. Ανήκομεν εις την τάξιν του μόχθου. Και θα σταθώμεν εις το πλευρόν των πτωχών αδελφών μας Ελλήνων.
Η Κυβέρνησις οφείλει να προειδοποιήση κατά τον πλέον κατηγορηματικόν τρόπον, ότι οιαδήποτε αντίδρασις εις το εθνικόν της έργον της αλλαγής, οποθενδήποτε προερχομένη, θα παταχθή πάραυτα διά παντός εις την διάθεσίν της μέσου.
Ζήτω το Έθνος! Ζήτω ο Βασιλεύς! Ζήτω η Αιωνία Ελλάς! (348 λέξεις)
Κόλλιας, Κ. (1967, 22 Απριλίου). Διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό. Αθήνα: ΕΙΡ. (διασκευή)
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 2ου ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Μετά την επιβολή της δικτατορίας ο νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης αποφασίζει, ως αντίδραση στο χουντικό καθεστώς, να μη δημοσιεύσει τίποτα στην Ελλάδα. Ωστόσο, στις 28 Μαρτίου του 1969 αποφασίζει να λύσει τη σιωπή του και να καταγγείλει δημόσια τη Δικτατορία. Η δήλωσή του στο BBC έχει τεράστιο αντίκτυπο στην Ελλάδα και το εξωτερικό και αναπτέρωσε τις ελπίδες των αντιδικτατορικών δυνάμεων.
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Πάει καιρός που πήρα την απόφαση να κρατηθώ έξω από τα πολιτικά του τόπου. Προσπάθησα άλλοτε να το εξηγήσω· αυτό δε σημαίνει διόλου πως μου είναι αδιάφορη η πολιτική ζωή μας.
Έτσι, από τα χρόνια εκείνα, ως τώρα τελευταία, έπαψα κατά κανόνα να αγγίζω τέτοια θέματα. Εξάλλου τα όσα δημοσίεψα ως τις αρχές του 1967 και η κατοπινή στάση μου -δεν έχω δημοσιέψει τίποτε στην Ελλάδα από τότε που φιμώθηκε η ελευθερία- έδειχναν, μου φαίνεται, αρκετά καθαρά τη σκέψη μου.
Μολαταύτα, μήνες τώρα, αισθάνομαι μέσα μου και γύρω μου, ολοένα πιο επιτακτικά, το χρέος να πω ένα λόγο για τη σημερινή κατάστασή μας. Με όλη τη δυνατή συντομία, να τι θα έλεγα: Κλείνουν δύο χρόνια που μας έχει επιβληθεί ένα καθεστώς ολωσδιόλου αντίθετο με τα ιδεώδη για τα οποία πολέμησε ο κόσμος μας και τόσο περίλαμπρα ο λαός μας στον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο. Είναι μια κατάσταση υποχρεωτικής νάρκης, όπου όσες πνευματικές αξίες κατορθώσαμε να κρατήσουμε ζωντανές, με πόνους και με κόπους, πάνε κι αυτές να καταπονιστούν μέσα στα ελώδη στεκούμενα νερά. Δε θα μου ήταν δύσκολο να καταλάβω πως τέτοιες ζημιές δε λογαριάζουν πάρα πολύ για ορισμένους ανθρώπους. Δυστυχώς δεν πρόκειται μόνο γι’ αυτό τον κίνδυνο. Όλοι πια το διδάχτηκαν και το ξέρουν πως στις δικτατορικές καταστάσεις η αρχή μπορεί να μοιάζει εύκολη, όμως η τραγωδία περιμένει αναπότρεπτη στο τέλος. Το δράμα αυτού του τέλους μας βασανίζει, συνειδητά ή ασυνείδητα, όπως στους παμπάλαιους χορούς του Αισχύλου. Όσο μένει η ανωμαλία, τόσο προχωρεί το κακό.
Είμαι ένας άνθρωπος χωρίς κανένα απολύτως πολιτικό δεσμό και μπορώ να πω, μιλώ χωρίς φόβο και χωρίς πάθος. Βλέπω μπροστά μου τον γκρεμό όπου μας οδηγεί η καταπίεση που κάλυψε τον τόπο. Αυτή η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει. Είναι εθνική επιταγή.
Τώρα ξαναγυρίζω στη σιωπή μου. Παρακαλώ το Θεό να μη με φέρει άλλη φορά σε παρόμοια ανάγκη να ξαναμιλήσω. (304 λέξεις)
Σεφέρης, Γ. (1969, 28 Μαρτίου). Διακήρυξη κατά της χούντας. Λονδίνο: Ελληνική Υπηρεσία BBC.
ΘΕΜΑΤΑ
ΘΕΜΑ Α. (μονάδες 25)
Να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενο των δύο διαγγελμάτων με ένα σημείωμα που να μην ξεπερνά σε μήκος το 1/3 καθενός από τα αρχικά κείμενα.
ΘΕΜΑ Β1. (μονάδες 10)
«Όλοι πια το διδάχτηκαν και το ξέρουν πως στις δικτατορικές καταστάσεις η αρχή μπορεί να μοιάζει εύκολη, όμως η τραγωδία περιμένει αναπότρεπτη στο τέλος»: Τι εννοεί, κατά τη γνώμη σας, ο Σεφέρης με τη θέση αυτή; Να απαντήσετε σε μία παράγραφο 100 έως 120 λέξεων, αξιοποιώντας πληροφορίες και από τα δύο διαγγέλματα.
ΘΕΜΑ Β2. (μονάδες 11)
[α] Να εντοπίσετε δύο χαρακτηριστικά του πολιτικού λόγου στο διάγγελμα του Γιώργου Σεφέρη και τρία χαρακτηριστικά του προπαγανδιστικού λόγου στο διάγγελμα του Κωνσταντίνου Κόλλια. (μονάδες 5)
[β] Να εντοπίσετε μία περίπτωση επίκλησης στο ήθος του πομπού σε καθένα από τα κείμενα (μονάδες 2) και να ερμηνεύσετε τον λόγο για τον οποίο ο καθένας επέλεξε τον συγκεκριμένο τρόπο πειθούς. (μονάδες 4)
ΘΕΜΑ Β3. (μονάδες 5)
«χρέος»: Με τη λέξη αυτή να δημιουργήσετε τρία ονοματικά και δύο ρηματικά σύνολα και στη συνέχεια με καθένα από αυτά να γράψετε μία πρόταση.
ΘΕΜΑ Β4. (μονάδες 9)
[α] Να χαρακτηρίσετε το ύφος καθενός από τα δύο διαγγέλματα, επιλέγοντας ένα από τα είδη που σας δίνονται στη συνέχεια (μπορείτε να επιλέξετε πάνω από ένα είδος). Στη συνέχεια και να ερμηνεύσετε τον λόγο για τον οποίο επελέγη από τον συντάκτη του, λαμβάνοντας υπόψη σας το ακροατήριο στο οποίο απευθύνεται ο καθένας και τον σκοπό που επιχειρεί να επιτύχει. (μονάδες 5)
Πομπώδες
Λιτό
Εξομολογητικό
Λυρικό
Σκωπτικό
Σοβαρό
Άμεσο
[β] Ποιο ρηματικό πρόσωπο κυριαρχεί σε καθένα από τα δύο διαγγέλματα; Να δικαιολογήσετε την επιλογή των συντακτών τους. (μονάδες 4)
ΘΕΜΑ Γ. (μονάδες 40)
Στις 24 Ιουλίου του 1974 αποκαθίσταται η δημοκρατία στη χώρα μας μετά από μία επταετία στυγνής δικτατορικής διακυβέρνησης. Με αφορμή τον εορτασμό της επετείου αυτής αποφασίζετε να δημοσιεύσετε ένα κείμενο (500 έως 600 λέξεις) στο προσωπικό σας ιστολόγιο, στο οποίο προβληματίζεστε σχετικά με την ύπαρξη στον σύγχρονο κόσμο παραγόντων που ευνοούν την ανάπτυξη του ολοκληρωτισμού και προτείνετε ως αντίβαρο την ανάπτυξη της δημοκρατικής συνείδησης της νέας γενιάς μέσω της πολιτικής της αγωγής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Α.
Στις 22 Απριλίου του 1967 ο πρωθυπουργός της Χούντας, Κωνσταντίνος Κόλλιας, απευθύνεται στον ελληνικό λαό, επιχειρώντας να δικαιολογήσει το στρατιωτικό πραξικόπημα. Παρουσιάζει λοιπόν την επέμβαση του στρατού ως μονόδρομο για την αναχαίτιση της ηθικής και πολιτικής κρίσης που είχε οδηγήσει τη χώρα στα πρόθυρα της καταστροφής και η οποία, κατά τη γνώμη του, δε θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με δημοκρατικά μέσα. Εκφράζει την ικανοποίησή του για την αποκατάσταση της τάξης, δεσμεύεται πως η κυβέρνησή του θα στηρίξει τον απλό λαό και όχι την οικονομική και πολιτική ολιγαρχία και προειδοποιεί με αυστηρή τιμωρία όποιον θελήσει να εναντιωθεί στο έργο της. (99 λέξεις)
Δύο χρόνια αργότερα, στις 28 Μαρτίου του 1969, ο Γιώργος Σεφέρης απευθύνει από το Λονδίνο έκκληση για την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Δηλώνει πως, παρ’ ότι μετά την επιβολή της Χούντας είχε αποφασίσει να αποσυρθεί από τις κοινές υποθέσεις της χώρας, αναγκάζεται πλέον να σπάσει τη σιωπή του, καθώς βλέπει το χουντικό καθεστώς να καταπατά τα ιδανικά, για τα οποία ο ελεύθερος κόσμος αγωνίστηκε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, και να οδηγεί τη χώρα στην καταστροφή. (79 λέξεις)
ΘΕΜΑ Β1.
Ο Γιώργος Σεφέρης μάς μεταφέρει μία ιστορικά επιβεβαιωμένη αλήθεια που αφορά όλες τις «δικτατορικές καταστάσεις»: μία δικτατορία εύκολα επιβάλλεται και επικρατεί, αλλά στο τέλος παραμονεύει πάντοτε μία τραγωδία. Όπως παρατηρεί κανείς, μελετώντας το διάγγελμα του Κωνσταντίνου Κόλλια, όσοι αποβλέπουν στην κατάλυση του δημοκρατικού πολιτεύματος, βασίζουν τη ρητορική τους στα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία, με απώτερο στόχο να στρέψουν τη δικαιολογημένη δυσαρέσκεια των πολιτών εναντίον του δημοκρατικού πολιτεύματος. Έτσι, κερδίζουν πρόσκαιρα, αν όχι τη συναίνεση, την ανοχή των πολιτών, που προσβλέπουν στην επίλυση των προβλημάτων τους έστω και με τη βία. Ωστόσο, όπως παρατηρεί ο Γιώργος Σεφέρης, («προφητεύοντας» την τραγωδία της Κύπρου) πάντοτε επισωρεύουν δεινά στον τόπο, αφού η βία -αργά ή γρήγορα- θα οδηγήσει σε αυθαιρεσία και ανατροπή της κοινωνικής ειρήνης. (125 λέξεις)
ΘΕΜΑ Β2.
[α] Δύο χαρακτηριστικά του πολιτικού λόγου στο διάγγελμα του Γιώργου Σεφέρη είναι: 1) Έντονη συναισθηματική φόρτιση (π.χ. «Όλοι πια το διδάχτηκαν και το ξέρουν … Όσο μένει η ανωμαλία, τόσο προχωρεί το κακό»). 2) Επίκληση στο ήθος του πομπού («Είμαι ένας άνθρωπος ... είναι εθνική επιταγή»). Τρία χαρακτηριστικά του λόγου της προπαγάνδας στο διάγγελμα του Κωνσταντίνου Κόλλια είναι: 1) Αξιολογικός λόγος (βλ. «σωτηρία της Πατρίδος»). 2) Συνθηματικός λόγος («Ζήτω το Έθνος ... Ζήτω η Αιώνια Ελλάς!»). 3) Ανασημασιοδότηση εννοιών (π.χ. «γαλήνη και τάξις» = φόβος).
[β] Στο διάγγελμά του ο Κωνσταντίνος Κόλλιας παρουσιάζει τα μέλη της «κυβέρνησής» του ως ανθρώπους που στοχεύουν στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων των «φτωχών Ελλήνων» και όχι της πολιτικής και οικονομικής ολιγαρχίας («Ποίοι είμεθα: … των πτωχών αδελφών μας Ελλήνων»). Η «επίκληση στο ήθος του πομπού» γίνεται, για να αποδείξει τις «καλές προθέσεις» των πραξικοπηματιών και να κερδίσει την εύνοια της πλειοψηφίας του λαού, που λογικά ανησυχεί μετά την κατάλυση της δημοκρατίας. Από την άλλη, ο Γιώργος Σεφέρης δηλώνει «υπερκομματικός» («Είμαι ένας άνθρωπος χωρίς κανένα απολύτως πολιτικό δεσμό και μπορώ να πω, μιλώ χωρίς φόβο και χωρίς πάθος»), προκειμένου να αναδείξει την αντικειμενικότητά του και να αποφύγει κάθε πιθανή κατηγορία πως επιτίθεται στη Χούντα, για να εξυπηρετήσει συμφέροντα συγκεκριμένων πολιτικών παρατάξεων.
ΘΕΜΑ Β3.
Ονοματικές Φράσεις: ιερό / ηθικό / κοινό χρέος
Έχουμε ιερό χρέος να υπερασπιστούμε την πατρίδα μας.
Τα παιδιά έχουν ηθικό χρέος να σέβονται τους γονείς τους.
Κοινό χρέος όλων των φορέων αγωγής είναι να διαπαιδαγωγήσουν δημοκρατικά τη νέα γενιά.
Ρηματικές Φράσεις: επιτελώ / παραλείπω το χρέος
Έπεσαν στο πεδίο της μάχης, επιτελώντας το χρέος τους προς την πατρίδα.
Τα ΜΜΕ ασκούν κριτική στους πολιτικούς που παραλείπουν το χρέος τους απέναντι στον λαό.
ΘΕΜΑ Β4.
[α]
Το ύφος του πρώτου διαγγέλματος είναι πομπώδες, καθώς παρατηρούμε:
Τάσεις υπερβολής: π.χ. «εδημιούργησαν κλίμα αναρχίας και χάους, εκαλλιέργησαν συνθήκας μίσους και διχασμού και μας ωδήγησαν εις το χείλος της εθνικής καταστροφής».
Επιτήδευση: βλ. χρήση της καθαρεύουσας.
Εξεζητημένο λεξιλόγιο: π.χ. «εκτραχηλισμός», «δημοκόπων», «πενίαν».
Ρητορισμός: «Ο πρόεδρος και τα μέλη της Κυβερνήσεως εστρατεύθησαν προς εκτέλεσιν του προς την Πατρίδα καθήκοντος».
Το ύφος αυτό επελέγη, γιατί στόχος του Κωνσταντίνου Κόλλια είναι να αποδείξει στον μέσο Έλληνα πολίτη τη δύναμη και την αποφασιστικότητα της εξουσίας των Συνταγματαρχών, ώστε να αποτρέψει κάθε σκέψη αντίστασης, όπως εξάλλου με σαφήνεια δηλώνεται στο τέλος του διαγγέλματος.
Το ύφος του δεύτερου διαγγέλματος είναι σοβαρό και λυρικό, καθώς παρατηρούμε σε αυτό:
Ποιητική λειτουργία του λόγου & επίκληση στο συναίσθημα: «Είναι μια κατάσταση υποχρεωτικής νάρκης, όπου όσες πνευματικές αξίες κατορθώσαμε να κρατήσουμε ζωντανές, με πόνους και με κόπους, πάνε κι αυτές να καταπονιστούν μέσα στα ελώδη στεκούμενα νερά».
Εικονοπλασία: «Βλέπω μπροστά μου τον γκρεμό όπου μας οδηγεί η καταπίεση που κάλυψε τον τόπο».
Ανάλυση ψυχικών καταστάσεων: «Πάει καιρός που πήρα την απόφαση … το χρέος να πω ένα λόγο για τη σημερινή κατάστασή μας».
[β]
Στο πρώτο διάγγελμα κυριαρχεί το γ’ (π.χ. «Δι’ αυτό επενέβη ο Στρατός … εστρατεύθησαν προς εκτέλεσιν του προς την Πατρίδα καθήκοντος») και το α’ πληθυντικό πρόσωπο (π.χ. «μας ωδήγησαν εις το χείλος της εθνικής καταστροφής», «Ποίοι είμεθα»). Τα δύο αυτά ρηματικά πρόσωπα είναι «απρόσωπα» και η χρήση τους αφενός προβάλλει την παρέμβαση του στρατού ως «εθνική» / «καθολική» ανάγκη, αφετέρου αποκρύπτει την προσωπική ευθύνη των μελών της «κυβέρνησης» και του ίδιου του «πρωθυπουργού» της.
Στο δεύτερο διάγγελμα κυριαρχεί το α’ ενικό πρόσωπο (π.χ. «Πάει καιρός που πήρα την απόφαση να κρατηθώ έξω … δε σημαίνει διόλου πως μου είναι αδιάφορη η πολιτική ζωή μας», «Είμαι ένας άνθρωπος χωρίς κανένα απολύτως πολιτικό δεσμό και μπορώ να πω, μιλώ χωρίς φόβο και χωρίς πάθος»). Είναι ένα ρηματικό πρόσωπο που χρησιμοποιείται από έναν διανοούμενο, ο οποίος ως ενεργός πολίτης καταγγέλλει ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, αναλαμβάνοντας την προσωπική ευθύνη (και το κόστος) για την παρέμβαση αυτή.
ΘΕΜΑ Γ.
Τίτλος: Η δημοκρατία σε κίνδυνο;
§1 (πρόλογος):
Παρουσίαση της περίστασης επικοινωνίας (επέτειος αποκατάστασης της δημοκρατίας)
Επιβεβαίωση Δ1 (λογική θεμελίωση Ζ1): η «τρίτη» ελληνική δημοκρατία έχει πλήρως εγκαθιδρυθεί και θεωρείται «δεδομένη - ωστόσο εμφανίζονται ολοκληρωτικές πρακτικές (π.χ. ακραίος εθνικισμός, βία).
Σκοπός (αποδεικτέα θέση 1ης τάξης): ανάδειξη της ανάγκης για ανάπτυξη της δημοκρατικής συνείδησης των πολιτών.
Σύνδεση με Ζ1 (αποδεικτέα θέση 2ης τάξης): υπάρχουν παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη ολοκληρωτικών πρακτικών.
§2 (αποδεικτέα θέση 3ης τάξης - Ζ1Α): Η δυσαρέσκεια των πολιτών απαξιώνει την πολιτική και περιορίζει την εμπιστοσύνη τους στους δημοκρατικούς θεσμούς.
κρίση του πολιτικού συστήματος (αφερεγγυότητα, λαϊκισμός, διαφθορά κτλ. σε μερίδα του πολιτικού κόσμου)
κοινωνικά προβλήματα (ανεργία, εγκληματικότητα κτλ.)
§3 (αποδεικτέα θέση 3ης τάξης - Ζ1Β): Η αποπολιτικοποίηση μετατρέπει τη δημοκρατία από «έργω» σε «λόγω».
αδιαφορία για τις κοινές υποθέσεις (μαζική κουλτούρα / καταναλωτισμός κτλ.)
νόθα πολιτικοποίηση (ιδεολογική σύγχυση και έξαρση του εξτρεμισμού)
§4 (μεταβατική):
Συμπέρασμα Ζ1 (αποδεικτέας θέσης 2ης τάξης): υπάρχουν στη σύγχρονη Ελλάδα παράγοντες που οδηγούν σε αμφισβήτηση της δημοκρατίας στην πράξη.
Επιβεβαίωση Δ2 (λογική θεμελίωση Ζ2): δημοκρατική συνείδηση = σεβασμός στους νόμους και τους θεσμούς - ενεργό ενδιαφέρον για τις κοινές υποθέσεις.
Σύνδεση με Ζ2 (αποδεικτέα θέση 2ης τάξης): η κοινωνία οφείλει να παρέχει στη νέα γενιά φροντισμένη πολιτική αγωγή.
§5 (αποδεικτέα θέσης 3ης τάξης - Ζ2Α): Η δημοκρατική συνείδηση των νέων διαμορφώνεται στο στενό τους περιβάλλον.
Οικογένεια: δημοκρατική διαπαιδαγώγηση (ισορροπία δικαιωμάτων και υποχρεώσεων)
Σχολείο: γνώση (π.χ. κοινωνική και πολιτική αγωγή, ιστορία, αρχαία ελληνικά) - βίωμα (π.χ. αναβάθμιση του θεσμού των μαθητικών κοινοτήτων, «ανοιχτό» σχολείο)
§6 (αποδεικτέα θέσης 3ης τάξης - Ζ2Β): Η δημοκρατική συνείδηση των νέων εξαρτάται από τις συνθήκες που επικρατούν στο σύνολο της κοινωνίας.
κράτος: αύξηση της εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς (διεύρυνση του κοινωνικού κράτους και δικαιότερη κατανομή του πλούτου - εκσυγχρονισμός και εξυγίανση του πολιτικού συστήματος)
ΜΜΕ: αντικειμενική ενημέρωση των πολιτών (ανεξαρτησία από την πολιτική και οικονομική εξουσία) - καταδική των ολοκληρωτικών πρακτικών
§7 (επίλογος):
Συμπέρασμα Ζ2 (αποδεικτέας θέσης 2ης τάξης): η δημοκρατική συνείδηση των νέων εξαρτάται από τη στάση των φορέων αγωγής.
Επιλογική αναφορά στον σκοπό και την περίσταση επικοινωνίας (συμπέρασμα της αποδεικτέας θέσης 1ης τάξης): η δημοκρατία στη χώρα μας δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη, γιατί τότε θα κινδυνεύσει από τον ολοκληρωτισμό - η επέτειος αποκατάστασης της δημοκρατίας πρέπει να αποτελέσει αφορμή στοχασμού.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Σχολεία: Αλλάζουν οι ώρες αποχώρησης των μαθητών
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 24 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 24/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
