Alfavita Newsroom Συντάκτης: Αννα Ανδριτσάκη - Εφημερίδα των Συντακτών
Η πρότασή μας δεν παρουσιάζεται ως η τέλεια και δίκαιη, αλλά ως η λιγότερο ατελής και άδικη». Με αφετηρία αυτή την επισήμανση ο Αντώνης Λιάκος, γνωστός ιστορικός και πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικού Διαλόγου, ξεκαθαρίζει μιλώντας στην «Εφ.Συν» θέσεις και προθέσεις.
Εξηγεί ότι το προτεινόμενο εξεταστικό «αφορά τους πολλούς, όχι τους λίγους», ενώ υπεραμύνεται του σχεδίου για το νέο σχολείο, προσδιορίζοντας ακόμα και το ιδεολογικό υπόβαθρο που διαχωρίζει -όπως υποστηρίζει- την πρότασή του από τις επιταγές του ΟΟΣΑ και τα μοντέλα ΠΑΣΟΚ-Ν.Δ.
⚫ Γιατί κρίνατε αναγκαίο να εξηγήσετε περαιτέρω τις προτάσεις σας για το σύστημα πρόσβασης στην ανώτατη εκπαίδευση; Δεν είναι ακόμα ώριμες οι συνθήκες για την αποδοχή του, είναι σύνθετο ή τόσο διαφορετικής φιλοσοφίας που δεν μπορεί εύκολα να γίνει αποδεκτό;
Προφανώς ένα σύστημα που, παρά τον καταστροφικό του χαρακτήρα, ισχύει από το 1964, δηλαδή πάνω από μισό αιώνα, και εντός του έχουν διαμορφωθεί διαδοχικές γενιές, έχει δημιουργήσει νοοτροπίες και αυτονόητα με τα οποία αντιλαμβανόμαστε το πρόβλημα.
Οι νοοτροπιακές αλλαγές είναι οι δυσκολότερες.
⚫ Αρχικά υποστηρίξατε ότι ο συντελεστής μπορεί να υιοθετηθεί από τις επόμενες εισαγωγικές, αναφερόμενος προφανώς σε μια μεταβατική φάση μέχρι να καθιερωθεί το Εθνικό Απολυτήριο ώστε «να περάσουν στην Ιστορία οι πανελλαδικές». Ποιο το νόημα, όμως, της άμεσης εφαρμογής, αφού τίποτα άλλο δεν θα αλλάξει; Ούτε το Λύκειο, ούτε η παραπαιδεία, ούτε η αγωνία. Μήπως γι’ αυτό επανήλθατε δηλώνοντας πως δεν θα ισχύσουν από του χρόνου οι όποιες αλλαγές αποφασιστούν;
Το νόημα της αμεσότητας στην εφαρμογή είναι η συμβατότητα της πρότασής μας και με το σύστημα των πανελλήνιων εξετάσεων.
Η πλήρης κατάργηση των εξετάσεων όμως απαιτεί ακόμη δύο βήματα, δηλαδή την αναδιαμόρφωση του Λυκείου και την εγκαθίδρυση της κινητικότητας των φοιτητών και της δημιουργίας ευέλικτων πτυχίων στο Πανεπιστήμιο.
Επομένως η απόφαση είναι πολιτική. Αλλά και με τις πανελλήνιες εξετάσεις, αν εφαρμοστεί η πρόταση της πριμοδότησης της επιλογής, θα γίνουν πολύ μεγάλες, άμεσες και έμμεσες αλλαγές, αν σκεφτεί κανείς ότι οι 8 στους 10 δεν σπουδάζουν αυτό που επιδιώκουν.
⚫ Στο σκεπτικό σας λέτε ότι μειώνεται η σημασία του βαθμού και επομένως η ένταση προετοιμασίας. Μα, το κυνήγι των μορίων (όσο λιγότερες επιλογές τόσο περισσότερα μόρια), πέρα από την εισαγωγή τζογαδόρικης λογικής (όπως σας έχουν ήδη προσάψει), δεν δημιουργεί άγχος και ανάλογη ένταση; Κι ας δεχτούμε ότι οι άριστοι με ή χωρίς κόπο θα πάνε στις σχολές επιλογής τους. Οι υπόλοιποι θα πάνε εκεί που θέλουν ή εκεί που (θεωρούν ότι) μπορούν; Αντί για απελευθερωτικό και δημοκρατικό, μήπως εξελιχθεί σε εκβιαστικό και δύο ταχυτήτων σύστημα;
Για να τελειώνουμε οριστικά με τη μομφή του τζόγου. Τζογαδόρικο είναι το σημερινό σύστημα, όταν σε περίπου 70.000 υποψηφίους αντιστοιχούν πάνω από 2 εκατομμύρια δηλώσεις στο μηχανογραφικό… και όπου κάτσει η μπίλια.
Παιδιά που δεν περνάνε ούτε έξω από την εκκλησία στέλνονται στη Θεολογική, άλλα που έχουν δει ψάρι μόνο στο πιάτο, στις σχολές ιχθυοκαλλιέργειας.
Οι άριστοι, και με μοριοδότηση και χωρίς, πάνε εκεί που προτιμούν.
Ετσι κι αλλιώς μπαίνουν στις τρεις πρώτες επιλογές τους. Αυτοί είναι οι 2 στους 10.
Το πρόβλημα αφορά τους παρακάτω, τους 8 στους 10. Εκεί το σύστημα τους κατανέμει τυχαία, με όλα τα συνεπακόλουθα: αδιαφορία, διαρροή, λίμνασμα, μαρασμός των τμημάτων που παρακολουθούν.
Η πρόταση αυτή τους ζητά τη γνώμη τους. Ξέρεις ότι δεν μπορείς να πας Ιατρική. Αλλά πες μου πού θέλεις να πας.
Είσαι στην επαρχία, δεν αντέχεις οικονομικά να πας μακριά, θες να σπουδάσεις στον τόπο σου.
Το δηλώνεις κατά προτεραιότητα και θα βοηθηθείς με βάση την αρχή «αν αγαπήσεις τη σχολή σου και αυτή θα σε αγαπήσει».
Η πρόταση αυτή αφορά τους πολλούς, όχι τους λίγους. Αφορά τα πιο φτωχά παιδιά, όχι τα πλούσια που θα πάνε στο εξωτερικό ή έχουν την προετοιμασία για τις πρώτες σχολές.
Οι 8 στους 10 είναι η καρδιά του προβλήματος των εξετάσεων. Το σημερινό σύστημα τους ρίχνει στον Καιάδα.
Μα, ρωτάτε, αυτοί θα σπουδάσουν αυτό που θέλουν; Απαντώ: Θα είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά σ’ αυτό που θέλουν, στο σημείο που οι επιθυμίες συναντώνται με τις δυνατότητες.
Είναι αυτό το σύστημα τέλειο και δίκαιο; Η πρόταση δεν παρουσιάζεται ως η τέλεια και δίκαιη, αλλά ως η λιγότερο ατελής και άδικη.
Αν δεν μπορείς να πετύχεις την ελεύθερη πρόσβαση όλων παντού, μην παραιτείσαι από το να διευκολύνεις αυτούς που θέλουν και μπορούν να σπουδάσουν να μην εμποδιστούν από αυτό το άδικο και παράλογο σύστημα εξετάσεων.
Δρόμος διπλής ταχύτητας είναι το σύστημα ως έχει. Λίγοι οδηγούν εκεί που θέλουν. Οι πολλοί στέλνονται όπου τους πάνε.
Ας δώσουμε σ’ αυτούς τους τελευταίους τη δυνατότητα να έχουν λόγο σε ένα σύστημα που έτσι κι αλλιώς είναι πολυώροφο.
⚫ Η πρόταση για το σύστημα πρόσβασης δεν φαίνεται να «κουμπώνει» με την πρόταση για τον ενιαίο χώρο ανώτατης έρευνας που περνάει μέσα από την πλήρη αναμόρφωση του χώρου των ΤΕΙ. Εγινε συνδυαστική μελέτη;
Βεβαίως και «κουμπώνει». Προβλέπεται στο σχέδιο αναμόρφωσης της ανώτατης εκπαίδευσης η δυνατότητα της κινητικότητας των φοιτητών, δηλαδή της μεταγραφής τους από το ένα τμήμα στο άλλο, όπως και η δημιουργία των συνδυαστικών πτυχίων (jointdegrees).
Ακόμη, η αλλαγή του συστήματος πρόσβασης θα ωθήσει πολλά ιδρύματα να εξορθολογίσουν και να κάνουν πιο ελκυστικές τις σπουδές που προσφέρουν.
Υπάρχουν 256 τμήματα (επί συνόλου 446) τα οποία ως πρώτη προτίμηση υπήρχαν μόλις στο 1,5% των δηλώσεων των υποψήφιων φοιτητών.
Υπάρχουν τμήματα που ανάμεσα στους φοιτητές τους κανείς και καμία δεν τα είχε δηλώσει στις πρώτες επιλογές, δηλαδή τα τμήματα μηδενικής προτίμησης.
Αν τα καταργήσεις, αυξάνεις τον αριθμό των παιδιών που δεν θα μπαίνουν στα Πανεπιστήμια.
Αλλά εδώ έχεις και πολύ καλά τμήματα, υπάρχει μια μεγάλη επένδυση, η μηδενική προτίμηση είναι παρενέργεια του σημερινού συστήματος.
Τι μένει; Να δοκιμάσεις στρατηγικές αλλαγής και αναβάθμισης.
⚫ Μία από τις προτάσεις που γνωρίζουμε ότι ακόμα συζητείται στον χώρο του κυβερνώντος κόμματος είναι η ελεύθερη πρόσβαση. Συμφωνείτε; Και για να προλάβω το πάγιο αντεπιχείρημα περί πλημμυρίδας εισακτέων, να σας ρωτήσω αν μπορεί να αντιμετωπιστεί με την ενοποίηση του χώρου και με την εξεταστική «αναχαίτιση» κατά το πρώτο έτος, ειδικά στις δημοφιλείς πανεπιστημιακές σχολές.
Το 2009 είχαμε περίπου 20.000 παιδιά από τους 70.000 υποψηφίους που δεν μπήκαν στην τριτοβάθμια.
Το 2013 οι αποτυχόντες ελαχιστοποιήθηκαν και από τους 72.000 υποψηφίους έμειναν έξω 800 παιδιά.
Τι σημαίνει αυτό; Οτι το ζήτημα δεν είναι ποιοι μπαίνουν και ποιοι μένουν απέξω. Η διαφοροποίηση αυτή, που εντέλει είναι κοινωνική διαφοροποίηση, μεταφέρεται εντός του συστήματος: πού μπαίνω και τι σπουδάζω.
Αυτοί οι 20.000 που το 2009 απορρίφθηκαν, αλλά το 2013 βρήκαν μια θέση γιατί δημιουργήθηκαν καινούργια τμήματα ή διευρύνθηκε η χωρητικότητα, βρίσκονται στον πάτο του συστήματος.
Το ερώτημα είναι πού σπουδάζουν και τι σπουδάζουν. Αυτοί μαζί με τους 33.000 που συγκροτούν μια χιονοστιβάδα που εν είδει dominoeffect κατεβαίνει από τις σχολές υψηλής ζήτησης πρόσβασης προς τα κάτω, σαρώνοντας τα πάντα στο πέρασμά της, είναι περίπου 50.000 παιδιά ετησίως.
Ολοι αυτοί συσσωρεύονται στο 57,4% των πανεπιστημιακών τμημάτων (με μέσο όρο πρόσβασης 13,3).
Είναι δυνατόν να μην ενδιαφερόμαστε γι’ αυτούς; Πρέπει να είναι τυφλός κανείς, αν δεν το βλέπει, ή να έχει «ψυχήν Ηρώδου» αν δεν το καταλαβαίνει.
Εδώ έχετε δύο διαμετρικά αντίθετες αντιλήψεις: Η πρώτη λέει κρατήστε λίγες καλές σχολές, αφήστε τις υπόλοιπες να καταρρεύσουν και ας υποκατασταθούν από την αγορά.
Εμείς λέμε ότι εδώ πρέπει να παρέμβουμε. Και διότι η εκπαίδευση ανήκει στα δικαιώματα, στις κοινωνικές διαστάσεις της ιδιότητας του πολίτη (socialcitizenship), και γιατί η εθνική οικονομία για να εκκινήσει έχει την ανάγκη της καλύτερης δυνατής αξιοποίησης αυτού του δυναμικού.
Δεν έχεις την πολυτέλεια να χάνεις 50.000 παιδιά τον χρόνο και να αδιαφορείς για το μεγαλύτερο μέρος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Αναφορικά με το ερώτημα αν μπορούν να μπαίνουν σε ένα προπαρασκευαστικό έτος σπουδών ενοποιημένων σχολών, η υπόθεση αυτή έχει τρεις αδυναμίες.
Πρώτον, δεν προβλέπει τι θα κάνουν όσοι αποτυχαίνουν. Πού θα πάει ο αποτυχών λ.χ. της Ιατρικής ή του Πολυτεχνείου;
Δεν προτείνει λύσεις αυτό το σύστημα. Το δεύτερο είναι ότι τα Πανεπιστήμια δεν μπορούν να σηκώσουν το φορτίο. Το τρίτο είναι ότι θα εγερθούν ενστάσεις για το αδιάβλητο.
Είναι παντελώς εκτός συζήτησης η πρόταση αυτή.
⚫ Δεν αναφέρομαι σε προπαρασκευαστικό έτος αλλά στις υπάρχουσες -αλλά δύσκολες για τους αδύναμους- εξεταστικές. Ο ενοποιημένος χώρος δεν προτείνεται για να αναβαθμιστούν σχολές και τμήματα ώστε να μη βρίσκονται χιλιάδες παιδιά στον πάτο της ανώτατης εκπαίδευσης ή να έχουν μια καλή δεύτερη ευκαιρία αν αποτύχουν λ.χ. στην Ιατρική ή τη Νομική;
Προφανώς, σκοπός και του ενοποιημένου χώρου είναι η αναβάθμιση των σχολών αυτών. Οταν έχετε μια τόσο μεγάλη επένδυση όπως είναι δύο εκατοντάδες τμημάτων ΑΕΙ και ΤΕΙ, δεν την αφήνετε να καταρρεύσει, ούτε την καίτε.
Και με την αναμόρφωση από τα πάνω και με την αλλαγή του εξεταστικού συστήματος από τα κάτω, το αποτέλεσμα τείνει προς την αναβάθμιση, τον εξορθολογισμό, την αξιοποίηση.
⚫ Στις προτάσεις για την οικονομική αυτονομία του σχολείου παρατηρείτε μεν ότι είναι πρόωρο για το ελληνικό σχολείο αλλά είναι σαφής η άποψή σας για την αποτελεσματικότητα του μοντέλου, το οποίο φυσικά δεν αποτελεί νέα πρόταση αλλά ολοκλήρωση των πρωτοβουλιών Διαμαντοπούλου- Αρβανιτόπουλου. Πώς θα αντιμετωπίσετε την «καχυποψία» που και ο ίδιος αναγνωρίζετε ότι υπάρχει; Ποιες είναι οι δικλίδες ασφαλείας για να αποφευχθούν καταχρηστικά φαινόμενα «ανάπτυξης» των σχολείων;
Προτιμάτε ένα σύστημα διασωληνωμένο με το κράτος, όπου το «αναλυτικό πρόγραμμα» φορά έναν στενό κορσέ διδασκαλίας, ανεξαρτήτως του τι παιδιά έχετε στην τάξη και το πού είναι το σχολείο, όπου για να πάτε τα παιδιά σε ένα μουσείο στην πόλη σας, πρέπει να κάνετε μια διαδικασία αιτήσεων που θα σας κοστίσει δυο βδομάδες για να πάνε και να έρθουν από τις αρμόδιες υπηρεσίες;
Τα σχολεία είχαν αυτονομία, στη συνέχεια πέρασαν στον κρατικό συγκεντρωτισμό, εδώ και σαράντα χρόνια οδεύουν προς την αντίστροφη κατεύθυνση παντού.
Αυτονομία του σχολείου σημαίνει σχολείο όχι περίκλειστο, σχολείο ανοιχτό όπου εισρέουν οι πολιτισμικοί πόροι της κοινωνίας, όπου το σχολείο βάζει στόχους, όπου η πρωτοβουλία και οι καλές πρακτικές αναδεικνύονται
. Κανονισμοί, μέθοδος μετάβασης, δικλίδες ασφαλείας. Βεβαίως! Εκεί πρέπει να είναι ο παρεμβατικός ρόλος του κράτους.
Μείωση των ανισοτήτων δεν σημαίνει γενίκευση της ισοπέδωσης, αλλά βοήθεια ανύψωσης των πιο αδύναμων.
⚫ Ποιος θα μπορούσε να διαφωνήσει μαζί σας; Ομως, είναι παραμύθι το γεγονός ότι η έκθεση του ΟΟΣΑ ήταν και είναι το πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων και ότι μέχρι τώρα αυτό που προκάλεσε ήταν το αντίθετο από αυτό που οραματίζεστε; Και δεν έχει συμβεί μόνο στη χώρα μας. Υπάρχει κάτι που σας δίνει αισιοδοξία για τη νέα απόπειρα;
Οι προτάσεις ΠΑΣΟΚ-Ν.Δ., όπως και οι προτάσεις ΟΟΣΑ του 2011, έχουν κάτι το κοινό.
Τη μεθόδευση προς τη μετατροπή της εκπαίδευσης από κοινωνικό αγαθό σε υπηρεσία. Η μεθόδευση αυτή δεν προκύπτει μόνο από ιδιοτελείς προθέσεις.
Πράγματι, η εκπαίδευση είναι ένας τεράστιος χώρος που προσφέρεται για επικερδή επιχειρηματικότητα και χωρίς μεγάλες επενδύσεις.
Αλλά οι προτάσεις αυτές ερείδονται σε μια πραγματικότητα, την κρίση της δημόσιας εκπαίδευσης. Στις ρίζες αυτής της κρίσης βρίσκεται ο ίδιος ο αναπαραγωγικός αλλά και ο αναδιανεμητικός ρόλος της.
Μπορεί η εκπαίδευση να αναπαράγει την κοινωνία και τις κοινωνικές σχέσεις ή η κοινωνία και οι νέες σχέσεις και ιεραρχίες αναπαράγονται ερήμην της εκπαίδευσης;
Εξασφαλίζει κοινωνική κινητικότητα; Λειτουργεί ως κοινωνικό ασανσέρ; Αν η δημόσια εκπαίδευση δεν έχει αναπαραγωγικό ρόλο, τότε μειώνεται ο ρόλος της και το βάρος της δημόσιας εκπαίδευσης.
Γιατί όμως εμείς επιμένουμε στη δημόσια εκπαίδευση; Διότι οι ευρύτερες μεταβολές τείνουν σε μια μεγέθυνση των κοινωνικών διαφοροποιήσεων και ανισοτήτων, ενώ εμείς θέλουμε μείωση των ανισοτήτων, σεβασμό των διαφοροποιήσεων, αλλά και κάτι άλλο: Θεωρούμε ότι αν οι πολιτισμικές διαφοροποιήσεις ζευγαρώσουν με τις κοινωνικές ανισότητες, τότε διαρρηγνύεται το έθνος, θα κοπεί αμετάκλητα στα δύο.
Αλλά η δημόσια εκπαίδευση πρέπει να μεταρρυθμιστεί παίρνοντας υπόψη της, και όχι αγνοώντας, τις σύγχρονες ιστορικές μεταβολές και παιδαγωγικές τάσεις.
Πολλοί σκέφτονται «ανοίγουμε κερκόπορτες»; Η απάντησή μας: «Αν η δημόσια εκπαίδευση δεν μεταρρυθμιστεί, θα χαθεί».
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Σχολεία: Αλλάζουν οι ώρες αποχώρησης των μαθητών
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 26 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 26/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
