Alfavita Newsroom «Ημερίδες», λέξη μαγική που κάνει θραύση στην Αθμια και Βθμια εκπαίδευση επειδή ορισμένοι επιδιώκουν να επιδείξουν υπερβάλλοντα ζήλο και κάποιοι (η συντριπτική πλειοψηφία) επιδιώκουν να συλλέξουν μία ακόμη Βεβαίωση για να εμπλουτίσουν τον προσωπικό τους φάκελο με τη «χυδαία» λογική του ότι «όσο περισσότερα χαρτιά μαζεύω, τόσο καλύτερος θα εμφανίζεται ο ατομικός μου φάκελος με αποτέλεσμα (το συμπέρασμα δικό μας) να έχω περισσότερες πιθανότητες να κριθώ, αν κριθώ και όπως θα κριθώ, ικανός για βρεθώ στο περιβόητο ποσοστό αυτών που θα ανταπεξέλθουν στη διαδικασία της αξιολόγησης και δεν θα βρεθώ στο αποκρουστικό ποσοστό του 20% που – εξ ορισμού – θα κριθούν «στάσιμοι» και θα τεθούν σε διαθεσιμότητα». Η ανθρωποφαγία στο χώρο της εκπαίδευσης καλά κρατεί!
Στο παρακάτω κείμενο θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε ορισμένους προβληματισμούς μας για μία αντίστοιχη διαδικασία αλλά και την τραγικότητα των καταστάσεων στην οποία «σέρνονται» δεκάδες συνάδελφοι, από τη στιγμή που μπήκε στην ημερήσια διάταξη η συζήτηση για τη διαβόητη αξιολόγηση. Προ ημερών, σε σχολείο της Αττικής (δεν θα αναφέρουμε στοιχεία και ονόματα, τα οποία πάντως βρίσκονται στη διάθεσή σας) διοργανώθηκε ημερίδα για τη «διδακτική της ιστορίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση», η πρόσκληση, μάλιστα, καλούσε και εκπαιδευτικούς διαφόρων ειδικοτήτων που διδάσκουν το μάθημα αν και δεν το έχουν πρώτη ανάθεση. Παρότι η συμμετοχή ήταν παραπάνω από ικανοποιητική, δεν θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι η κεντρική παρουσίαση του θέματος προσέφερε κάτι στοιχειώδες για τη βελτίωση της διδακτικής προσπάθειας των εκπαιδευτικών.
Στην ημερίδα, με μεγάλη έκπληξη, πληροφορηθήκαμε πολλά και ενδιαφέροντα (sic) στοιχεία για την Ιστορία γενικότερα ως επιστήμη και για το τι οφείλουμε και πως πρέπει να το παρουσιάσουμε στους μαθητές μας. Ευθύς εξ αρχής, στην ομιλία του κεντρικού εισηγητή, ήταν διάχυτη η απόλυτη σχετικότητα και η σύγχυση πάνω σε βασικές έννοιες της ιστορίας ως επιστήμης. Παρά το «επιστημονικό» κύρος ενός πανεπιστημιακού διδάσκαλου ο εισηγητής αναλώθηκε στη διακήρυξη και υποστήριξη παλαιο-επιστημολογικών θεμάτων που αφορούσαν το αντικείμενο. Η «κατανόηση» της ιστορικής πραγματικότητας ταυτίστηκε με την «αποτίμηση» των γεγονότων με σαφή προσανατολισμό στην μετάδοση στο ακροατήριο της αντίληψης ότι δεν είναι δυνατό να «κατανοήσουμε» την ιστορία σήμερα, δεδομένου του ότι η ιστορία γράφεται μετά από 100-200 χρόνια και ο ιστορικός εκείνης της εποχής θα αποφανθεί (προφανώς με άλλα κριτήρια και ιδεολογήματα) για το τι «συνέβη» στην εποχή μας! Με τον τρόπο αυτό, η «αξιολόγηση» οποιασδήποτε πληροφορίας δεν έχει απολύτως κανένα «νόημα» δεδομένης της ανικανότητάς μας να προσεγγίσουμε χωρίς προϊδεάσεις τα γεγονότα του εγγύτερου παρελθόντος αλλά και της σημερινής πραγματικότητας.
Η έννοια της «κατανόησης» (Verstehen: όρος που έχει κυριαρχήσει στις πολιτικές, φιλοσοφικές και ιστορικές έρευνες) είναι απολύτως διαφορετική από την έννοια «αποτίμηση» (Bewertung). Η κατανόηση παραπέμπει στην εμπέδωση και βαθύτερη προσέγγιση των δεδομένων που συγκροτούν το ιστορικό «παρόν» μέσα σε μια διαδικασία ιστορικού γίγνεσθαι. Οφείλει και τείνει να είναι επιστημολογικά ουδέτερη, αυστηρή ως προς τον τρόπο χρήσης των εργαλείων και διυποκειμενική. Αντίθετα, η αποτίμηση εμπεριέχει την προσωπική αξιολόγηση των δεδομένων που επεξεργαζόμαστε, την επεξεργασία τους (προφανώς με βάση συγκεκριμένα πρότυπα ιστορικής ανάλυσης και επιστημονικής θεώρησης του «ιστορικού» φαινομένου) και τη συγκρότηση αξιολογικών κρίσεων που – συνήθως – κάθε άλλο παρά απεγκλωβισμένες είναι από προσωπικές προϊδεάσεις.
Η εμμονή (του εισηγητή) στην «αποτίμηση» των γεγονότων οδήγησε στο συμπέρασμα ότι οι ιστορικοί (του σήμερα) δεν είναι ικανοί να εκφέρουν απόψεις που προσεγγίζουν την κατανόηση αλλά ότι τα πάντα είναι διατύπωση προσωπικών αποτιμήσεων και επομένως, αδυναμίας πρόβλεψης ή πρόγνωσης ενός «τέλους» της ιστορίας εφόσον είναι αδύνατη η κατανόησή της. Η πολλαπλότητα των «ερμηνειών» (ολόκληρη σχολή στήθηκε πάνω σ’ αυτή τη λογική, η περίφημη σχολή της «ερμηνευτικής» με κύριους εκπροσώπους της τους Gadamer, Ricoeur, Dilthay, Heidegger κ.α.) δεν είναι παρά άλλη μία προσπάθεια επιβολής του επιστημονικού και επιστημολογικού σχετικισμού (Σχολή της Βιέννης) που συγκροτήθηκε ως το αντίπαλο δέος στις τελεολογικές ερμηνείες της ιστορίας που προβλέπουν (ορθά ή όχι) ένα συγκεκριμένο λογικό, φιλοσοφικό και πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εμφανίζεται η ιστορία της ανθρωπότητας να έχει συγκεκριμένους νόμους, λογική και πέρας (Αριστοτέλης, Αυγουστίνος, Hegel, Marx αλλά και πρόσφατα πολλοί θεωρητικοί του νεοφιλελευθερισμού, π.χ. Fukuyama, Nozick, Friedman κ.α.).
Η Φιλοσοφία της Ιστορίας απουσίαζε παντελώς από την εισήγηση έτσι ώστε να απαντηθούν καίρια ερωτήματα που απασχολούν και προβληματίζουν περισσότερο τους νέους (όπως π.χ. μια πρόβλεψη για την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης). Η πολλαπλότητα προσέγγισης και μελέτης των ιστορικών δεδομένων μέσα από επιστημολογικά κριτήρια που συγκροτούν μια δεδομένη (όχι απαραίτητα ή εξολοκλήρου ορθή) και ιστορικά/ιδεολογικά φορτισμένη πρόταση εξαφανίστηκε, μαγικά, από το επίκεντρο της εισήγησης και της συζήτησης αγνοώντας – επιδεικτικά – τις προσπάθειες ερμηνείας της ανθρώπινης ιστορίας μέσα από σχήματα όπως, η γραμμικότητα, η κυκλική επανάληψη, η σπειροειδής επανάληψη και εξέλιξη κ.α. Το πλαίσιο ήταν ένα και αδιαμφισβήτητο: δεν είμαστε ικανοί να «κατανοήσουμε» και να ερμηνεύσουμε τα ιστορικά δεδομένα. Η ιστορία του σήμερα θα γραφτεί σε 200 χρόνια (έκφραση του εισηγητή). Μέσα από αυτή τη λογική, η εισβολή των τούρκων στη Β. Κύπρο, η μεταπολίτευση, ο ψυχρός πόλεμος, η οικονομική κρίση του 2008 και μετά, τα γεγονότα στη Συρία, στην Ουκρανία, η εκλογική συμπεριφορά των Ελλήνων κ.α. πολλά, παραμένουν αναπάντητοι γρίφοι που καλό θα ήταν να μην τους σχολιάζουμε και περισσότερο, να μην προσπαθούμε να τους κατανοήσουμε ή ερμηνεύσουμε επειδή αυτό ήταν, είναι και θα είναι έργο ενός κάποιου μελλοντικού ιστοριογράφου!!!
Ο εισηγητής συνέχισε τον προσωπικό του μονόλογο, μεταφέροντας τη συζήτηση στο κυρίαρχο (για την κρατούσα επιστημολογική προσέγγιση της ιστορίας) ζήτημα που πρέπει να απασχολεί τους σύγχρονους «ιστορικούς»-εκπαιδευτικούς, το ζήτημα της «ενσυναίσθησης» (Empathie). Η ενσυναίσθηση είναι μια διαδικασία «αποτίμησης» των δεδομένων που εδράζεται αποκλειστικά και μόνο στην προσπάθεια του ιστορικού να κάνει ένα αντι-επιστημονικό άλμα και να μπει στο ρόλο, την προσωπικότητα και τη θέση μεμονωμένων ατόμων που έπαιξαν συγκεκριμένους ρόλους στην ιστορική διαδικασία. Με την ενσυναίσθηση, ο ιστορικός θα μπορέσει να κατανοήσει τη θέση του Διοικητή του Άουσβιτς (τραγικό!) και να διαπιστώσει ότι και αυτός ήταν ένας απόλυτα φυσιολογικός άνθρωπος, ο οποίος σε συγκεκριμένες συνθήκες έπραξε το αυτονόητο, δηλαδή υπάκουσε στις εντολές της κυβέρνησής του!! Η ενσυναίσθηση παραγνωρίζει το πλαίσιο δράσης των ατομικώς δρώντων υποκειμένων και προσπαθεί να προσεγγίσει τη δράση τους μέσα σε ένα αποστειρωμένο και – φαινομενικά – ουδέτερο περιβάλλον. Τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσει ο ιστορικός είναι απολύτως «υποκειμενικά» με αποτέλεσμα το επιλεχθέν «γεγονός» να επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες. Κατά τον εισηγητή, η έννοια του Διαφωτισμού και η παρουσίασή του ως ιστορικού φαινομένου εξαρτάται απόλυτα από τις υποκειμενικές μας προϊδεάσεις, έτσι λοιπόν αν είμαστε μετριοπαθείς θα διδάξουμε τον Διαφωτισμό μέσα π.χ. από τον Βολταίρο, ενώ αν ανήκουμε στις διάφορες εξτρεμιστικές ομάδες (ω, τι μεγαλειώδες παράδειγμα!) θα επιλέξουμε π.χ. τον Ροβεσπιέρο!!
Όταν, βέβαια, προσπαθήσαμε να παρουσιάσουμε την αντιεπιστημονικότητα του παραδείγματος, τον εκχυδαϊσμό του όρου «εξτρεμιστικές» και τη μονομέρεια στην επιλογή και ανάγνωση παραδειγμάτων υποστηρίζοντας ότι το παράδειγμά του ήταν (τουλάχιστον) ατυχές λέγοντας ότι εμείς είμαστε στις «διαβόητες» κατά τον εισηγητή, εξτρεμιστικές ομάδες αλλά προτιμάμε τον Βολταίρο από τον Ροβεσπιέρο, η απάντηση δεν ήρθε ποτέ και μας αφαιρέθηκε ο λόγος με το επιχείρημα ότι πρέπει «τα ζητήματα αυτά να συζητηθούν στο τέλος της ημερίδας, κατ’ ιδίαν με τον εισηγητή»!! Και βεβαίως, το σημαντικότερο απ’ όλα, δεν μας επιτράπηκε η παρουσίαση δύο σημαντικότατων επιχειρημάτων για την κατάρριψη του ευφυολογήματος του εισηγητή. Πρώτον, η άποψη της H. Arrendt, για την υποκειμενοποίηση του τρόμου σε ένα – κατά τα άλλα – φυσιολογικό ανθρωπάκι όπως ήταν ο διαβόητος Άιχμαν (σε συνδυασμό με τις απόψεις της για το «ολοκληρωτικό σύστημα») και δεύτερον, ότι γιατί με την «ενσυναίσθηση» να επιλέξουμε τον ρόλο και την προσωπικότητα του Διοικητή του Άουσβιτς και όχι των εκατομμυρίων αγωνιστών και συνανθρώπων μας που «α ρ ν ή θ η κ α ν» να παίξουν αυτό τον ρόλο και οδηγήθηκαν στους τόπους των εκτελέσεων, στα κρεματόρια και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης;
Η παράσταση του εισηγητή, όμως, δεν είχε τέλος! Την εποχή των διαδραστικών πινάκων, του διαδικτύου, της τρομακτικής διάδοσης ενός απίστευτου όγκου πληροφοριών, ο εισηγητής μας ενημέρωσε ότι ΔΕΝ πρέπει να χρησιμοποιούμε τίποτα από όλα αυτά διότι η διδασκαλία της Ιστορίας έχει μόνο μονοδιάστατη προσέγγιση μέσα από τον εξατομικευμένο προφορικό λόγο. Λόγια, λόγια, λόγια …. μόνο έτσι θα κερδίσουμε τους μαθητές μας και θα τους τραβήξουμε το ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο μάθημα (πιστοί, ταγμένοι στον ιερό σκοπό της «ενσυναίσθησης»).
Η θλιβερότητα της συγκέντρωσης, παρά τις επιμέρους αξιέπαινες προτάσεις κάποιων συμβούλων να σώσουν την «παρτίδα», κατέληξε με παντελώς ανούσιες ερωτήσεις από την πλευρά του ακροατηρίου όπως π.χ. αν ο Αλέξανδρος ήταν εκπολιτιστικός παράγοντας ή σφαγέας και κατακτητής, ποια κεφάλαια μπορούμε να παραλείψουμε, ερωτήματα για εργασίες κ.α. τοιαύτα! Μείναμε με την εύλογη απορία αν και κατά πόσο το ακροατήριο κατανόησε τις διαστάσεις της εισήγησης, αν υπήρξαν προβληματισμοί που μεταφέρθηκαν εκτός αίθουσας, αν υπήρξε έστω και σε κάτι γόνιμη αυτή η ημερίδα. Το μόνο που ήταν εντυπωσιακό ήταν η ταχύτητα και η εμμονή των συναδέλφων να αποκτήσουν το περίφημο χαρτί της Βεβαίωσης για να το τοποθετήσουν μαζί με τα άλλα που θα τους βοηθούσαν να γίνουν ακόμη καλύτεροι στον τρόπο διδασκαλίας της Ιστορίας!
Η τραγικότητα αυτής της ημερίδας (αλλά, δυστυχώς, και άλλων που έχουμε παρακολουθήσει) θέτει, επιτακτικά, ορισμένα πολύ σοβαρά ερωτήματα για τον λόγο ύπαρξής τους αλλά και για τις μεθοδεύσεις που κατακλύζουν πια την Αθμια και Βθμια εκπαίδευση. Ο εκπαιδευτικός εγκλωβισμένος στη λογική της ωφελιμίστικης, ακραία απάνθρωπης και βίαια αντιεπιστημονικής πραγματικότητας την οποία βιώνει καθημερινά, μέσα σε ένα περιβάλλον διαρκούς διακινδύνευσης και απαξίωσης του έργου του, ωθείται σε τεχνικές και μεθοδεύσεις που «πιστεύει» ότι μπορεί να του εξασφαλίσουν κάποια καλύτερη καθημερινότητα. Απομακρύνεται από τη συλλογικότητα, αποδέχεται την απαξίωση των πτυχίων του ως ενδεικτικών των γνώσεων που κατέχει, σύρεται σε αβέβαιες πρακτικές και αντιεπιστημονικές συναθροίσεις που δεν αναπαράγουν τίποτε άλλο παρά τη μονοδιάστατη προσέγγιση της πραγματικότητας και την απόλυτη ένδεια του παιδαγωγικού μας συστήματος. Από την άλλη, σαφέστατα και πρέπει οι ημερίδες να αποτελούν μέρος της παραπέρα εξειδίκευσης και διαρκούς ενημέρωσης των εκπαιδευτικών, όμως αυτό θα γίνει για τους εκπαιδευτικούς και όχι για τη διοργάνωση ημερίδων για τη διοργάνωση και επίδειξη τέλεσης έργου από την πλευρά των διοργανωτών, όποιοι κι αν είναι αυτοί. Πρώτος και βασικός πυρήνας των ημερίδων πρέπει να γίνει ο ίδιος ο εκπαιδευτικός, αυτός θα μεταφέρει στο ακροατήριο τον προβληματισμό του, αυτός θα παρουσιάσει καινοτόμες δράσεις και μοντέλα διδασκαλίας και αυτός θα εμφυσήσει στους άλλους το πνεύμα ενός διαλόγου που θα στηρίζεται σε επιστημονικές και επιστημολογικές προσεγγίσεις του έργου που καλείται να προσφέρει. Η «εισήγηση» και η μονομέρεια των «εισηγήσεων» λειτουργούν αντιπαιδαγωγικά, απαξιωτικά για τον θεσμό, απομακρύνουν τις πιο γόνιμες και καινοτόμες εκφράσεις και απόψεις από αυτή τη διαδικασία, αναπαράγουν την ίδια καθημερινή μιζέρια της ελληνικής εκπαιδευτικής διαδικασίας και – το κυριότερο – αποστερούν από τον «φυσικό» πρωταγωνιστή αυτών των διαδικασιών των σημαντικότατο ρόλο που θα πρέπει να έχει.
Στέργιος Σ. Μανουράς
Εκπαιδευτικός.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Σχολεία: Αλλάζουν οι ώρες αποχώρησης των μαθητών
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 24 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 24/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
