Alfavita Newsroom
Mε αφορμή δημοσιεύματα στον Τύπο για τα «Πρότυπα-Πειραματικά»
(περί «αριστείας», διαγωνισμού εισαγωγής, αξιολόγησης των εκπαιδευτικών και άλλες ιστορίες)
Νίκος Μ. Γεωργιάδης*, Νίκος Χιωτέλης**
Τον τελευταίο καιρό, καταξιωμένοι εκπαιδευτικοί συντάκτες έγκριτων εφημερίδων αγωνίζονται τον αγώνα τον καλό με σκοπό να ενημερώσουν (και, κυρίως, να πείσουν) τους αναγνώστες τους για την αναγκαιότητα της ύπαρξης των νέων «Πρότυπων-Πειραματικών» (Π.Π.) –που, ως γνωστόν, θα αποτελέσουν «κυψέλες αριστείας»- και της εισαγωγής μαθητών/τριών σε αυτά με διαγωνισμό [1].
Το πιο πρόσφατο από τα σχετικά κείμενα -με τον απειλητικά αποφασιστικό τίτλο «Εξετάσεις μαθητών για τα Πειραματικά ακόμη και με ΜΑΤ»- δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή (6-4-2013), και διατρανώνει ότι «η ηγεσία [sic] της Δ.Ε.Π.Π.Σ. [Διοικούσα Επιτροπή Π.Π. Σχολείων] φέρεται αποφασισμένη να διασφαλίσει την ομαλή διεξαγωγή των εξετάσεων», προειδοποιώντας ταυτόχρονα «κάποιους γονείς που έχουν πρόθεση να κάνουν κατάληψη των σχολείων τους» για το τι τους περιμένει αν επιχειρήσουν να διασαλεύσουν την τάξη.
Αφήνοντας ασχολίαστα τα εμπνευσμένα καλολογικά στοιχεία που επιστρατεύονται στα κείμενα (π.χ. η φοίτηση σε Π.Π. σχολείο παρομοιάζεται με «ταξίδι με λεωφορείο πολυτελείας [!]» και ο διαγωνισμός εισαγωγής με –το αναπόφευκτο- «κόμιστρο», -βλ. «Σε λεωφορείο πολυτελείας χωρίς κόμιστρο;» Καθημερινή 21-2-2013) και τα αγωνιώδη ερωτήματα που τίθενται (όπως, «μπορούν τα Π.Π. σχολεία να αποτελέσουν τα μαγικά εργαστήρια για την ανασυγκρότηση της ελληνικής εκπαίδευσης;» - βλ. «Σχολεία των ‘αρίστων’ ξανά τα πειραματικά», Βήμα 27-1-2013), θα διατυπώσουμε μερικά σύντομα σχόλια και ερωτήματα επί της ουσίας:
Α. Το «Πειραματικό», το «Πρότυπο» και το «Π.Π.»
Οι συντάκτες των κειμένων χρησιμοποιούν συχνά τους τρεις παραπάνω όρους ως ταυτόσημους, και φαίνεται να αγνοούν εντελώς (ή/και επιμελώς;) ότι η εγγραφή αυτών που θα φοιτήσουν σε ένα Πειραματικό σχολείο δε μπορεί να γίνεται με οποιουδήποτε είδους επιλογή, γιατί ο μαθητικός πληθυσμός του Πειραματικού πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικός του συνολικού και όχι να αποτελείται από «άριστους», άρα ο διαγωνισμός εισαγωγής ακυρώνει τον «πειραματικό» χαρακτήρα των Π.Π.
Β. Σχολείο για «άριστους», αλλά όχι «ελιτίστικο»
Σε κάποιες περιπτώσεις διαφαίνεται στα κείμενα μία αγωνιώδης προσπάθεια για να πεισθούν οι αναγνώστες τους ότι τα Π.Π. θα είναι μεν «σχολεία αριστείας», αλλά όχι «σχολεία κάποιας ελίτ». Βέβαια, στο συγκεκριμένο θέμα, η ευθύνη των δημοσιογράφων είναι περιορισμένη, αφού την παραπάνω άποψη έχει διατυπώσει και ο ίδιος ο υφυπουργός Παιδείας κ. Παπαθεοδώρου[2] («τα Π.Π. σχολεία δεν θα είναι σχολεία κάποιας οικονομικής και κοινωνικής ελίτ, αλλά σχολεία αριστείας» - συνέντευξη στο «Βήμα», 17-2-2013). Δε χρειάζεται να ανατρέξουμε στην Κοινωνιολογία για την έννοια και τη θεωρία των ελίτ∙ αρκεί το λεξικό, σύμφωνα με το οποίο η «ελίτ» αποδίδεται στα ελληνικά ως «αριστεία, αριστείς, άριστοι», «εκλεκτοί, (μτφ.) αφρόκρεμα» (Μπαμπινιώτης, «Λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας», σ. 588). Το νέο Πρότυπο σχολείο των «αρίστων» προφανώς και αποσκοπεί στο να γίνει σχολείο για ελίτ[3].
Γ. Η «υψηλή ζήτηση» και η συμμετοχή στο διαγωνισμό
Στο πιο πρόσφατο δημοσίευμα (Καθημερινή, 6-4-2013), παρατίθενται στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των αιτήσεων για τη συμμετοχή στο διαγωνισμό, τα οποία «καταδεικνύουν την αποδοχή των εξετάσεων ως τον μόνο τρόπο για να εξασφαλιστεί το δικαίωμα όλων των μαθητών για πρόσβαση στα νέα Π.Π. Σχολεία». Εδώ, πρέπει να παραδεχτούμε ότι ο αρθρογράφος καλύπτει επάξια το κενό ενημέρωσης που έχει δημιουργήσει η Δ.Ε.Π.Π.Σ., η οποία δεν έχει αποστείλει αυτά τα στοιχεία στα σχολεία. Ωστόσο, καλό θα ήταν, πριν αρχίσει τους πανηγυρισμούς μαζί με τον αντιπρόεδρο της Δ.Ε.Π.Π.Σ., να λάβει υπόψη του ότι χρειάζεται μια ανάλυση των δεδομένων (π.χ. σε ποιες περιοχές βρίσκονται τα σχολεία στα οποία έχουν γίνει πολλές αιτήσεις, πόσοι/ες υποψήφιοι/ες φοιτούσαν σε ιδιωτικά, ποιος ήταν ο αριθμός αιτήσεων για τη συμμετοχή στην κλήρωση σε αυτά τα σχολεία κατά τα τελευταία χρόνια κλπ.). Βεβαίως, αυτή η μελέτη δεν είναι δουλειά του δημοσιογράφου, αλλά, μήπως θα πρέπει να την κάνει η Δ.Ε.Π.Π.Σ -ή, τουλάχιστον να συλλέξει και να δημοσιοποιήσει όλα τα αναλυτικά σχετικά στοιχεία, ώστε να την κάνουν όσοι/ες τυχόν ενδιαφέρονται;
Δ. Αντικειμενικός και αδιάβλητος διαγωνισμός στο Λύκειο. Και στο Γυμνάσιο κύριε;
Όπως είναι γνωστό, στα μεν Π.Π. Γυμνάσια τα θέματα του διαγωνισμού θα επιλέγονται με ευθύνη του Επιστημονικού Συμβουλίου κάθε σχολείου, στα δε Λύκεια, κεντρικά, με ευθύνη της Δ.Ε.Π.Π.Σ. Δηλαδή, σε κάθε Γυμνάσιο τα θέματα θα είναι διαφορετικά, ενώ σε όλα τα Λύκεια θα είναι κοινά (όπως και στις «πανελλαδικές εξετάσεις»). Η αναντιστοιχία αυτή δε φαίνεται να προβληματίζει τον συντάκτη της «Καθημερινής» (6-4-2013), ο οποίος τονίζει ότι στα Λύκεια διασφαλίζεται «το αδιάβλητο της εξέτασης», παρακάμπτοντας ότι –με τη λογική του- αυτό το «αδιάβλητο» δεν ισχύει για τα Γυμνάσια.
Ε. Η «συντεχνία» των γονέων
Ενώ οι συντάκτες σχολιάζουν αρνητικά την αντίδραση των Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων[4] των Π.Π. Γυμνασίων και τη θέση τους για την ύπαρξη τουλάχιστον μιας μεταβατικής περιόδου στην εφαρμογή του εισαγωγικού διαγωνισμού, ουδεμία αναφορά κάνουν στην πρόταση του Συνήγορου του Πολίτη που, αποδεχόμενος ουσιαστικά το αίτημα των Συλλόγων, τονίζει ότι θα πρέπει να ισχύσουν «οι οικείες μεταβατικές διατάξεις για την τρέχουσα και την επόμενη σχολική χρονιά»[5]. Υποθέτουμε ότι αυτή η απόφαση (η οποία έχει εκδοθεί στις 14-1-2013) διέφυγε της προσοχής των αντικειμενικών δημοσιογράφων.
Στ. Τα προαναγγελθέντα αποτελέσματα μιας αξιολόγησης
Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών που υπηρετούν στα Π.Π. άρχισε πριν 4 μήνες και δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί (βρίσκεται στο στάδιο της εξέτασης των ενστάσεων που έχουν υποβληθεί, και ακολουθεί η διαδικασία των συνεντεύξεων). Αφήνοντας κατά μέρος, για την οικονομία της συζήτησης, τα πολύ σημαντικά θέματα που αφορούν γενικά στην αξιολόγηση, αλλά και τα «τεχνικά» προβλήματα που παρουσιάστηκαν στην περίπτωση των Π.Π., θα σχολιάσουμε στις «εκτιμήσεις» και τα «στοιχεία» που έχουν δημοσιευθεί. Συγκεκριμένα:
- στις 17-2-2013, ο υφυπουργός Παιδείας (συνέντευξη στο «Βήμα») δηλώνει ότι «ήδη αξιολογούνται οι 720 εκπαιδευτικοί που υπέβαλαν αίτηση από τους 930 που είχαν δικαίωμα για 550 θέσεις με πενταετή θητεία»,
- στις 21-2, στο άρθρο της «Καθημερινής» σημειώνεται: «οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι από τους 1150 εκπαιδευτικούς [που συμμετέχουν στην αξιολόγηση] θα προκριθούν οι 650. Αρα το 45% των εκπαιδευτικών θα ανανεωθεί», και, τέλος,
- στις 6-4, πάλι στην «Καθημερινή», ο ίδιος συντάκτης πληροφορεί τον αναγνώστη ότι «[μετά την αξιολόγηση] σχεδόν το 50% του εκπαιδευτικού προσωπικού θα ανανεωθεί».
Από τα παραπάνω προκύπτουν μερικά σημαντικά ερωτήματα που αφορούν τα «στοιχεία» του κ. Παπαθεοδώρου, αλλά και τις «εκτιμήσεις» του συντάκτη της «Καθημερινής»:
Με βάση ποιούς υπολογισμούς κενών θέσεων προέκυψαν οι αριθμοί που αναφέρει ο υφυπουργός; Εχουν προϋπολογιστεί από τα σχολεία (και με ποιο τρόπο) τα κενά και έχει εκτιμήσει η Δ.Ε.Π.Π.Σ. τον συνολικό αριθμό τους; Αν η απάντηση στο ερώτημα είναι θετική, δεν θα έπρεπε για λόγους στοιχειώδους διαφάνειας να έχουν δημοσιοποιηθεί τα στοιχεία ώστε οι αξιολογούμενοι να γνωρίζουν τις κενές θέσεις σε κάθε σχολείο; Αν πάλι δεν έχουν υπολογιστεί τα κενά, για ποιό λόγο ο υφυπουργός παρουσιάζει αυτά τα «στοιχεία» και πώς προέκυψαν;
Με ποιο μαγικό τρόπο οι πηγές του δημοσιογράφου της «Καθημερινής» γνωρίζουν το ποσοστό των εκπαιδευτικών που «θα ανανεωθεί» (άρα και το ποσοστό όσων θα «αποτύχουν» στην αξιολόγηση και θα χάσουν την οργανική τους θέση στα Π.Π.), ενώ ακόμη δεν έχουν εξεταστεί οι ενστάσεις και δεν έχει αρχίσει η διαδικασία των συνεντεύξεων; Τι επιδιώκουν αυτές οι πηγές με τη διαρροή αβάσιμων «στοιχείων»;
Ζ. Τα Π.Π. ως πεδίο «πειραματισμού» ή το «συμβόλαιο» των Π.Π. (αντί επιλόγου)
Θεωρούμε ότι το ‘Πρότυπο-Πειραματικό’ αποτελεί ένα πιλοτικό σχολείο για την εφαρμογή της κυβερνητικής εκπαιδευτικής πολιτικής και τα θέματα που το αφορούν έχουν ιδιαίτερη σημασία για όσους ενδιαφέρονται για τις εξελίξεις στη δημόσια εκπαίδευση[6].
Σε ανάλογο συμπέρασμα, ξεκινώντας -ευτυχώς για μάς- από εντελώς διαφορετική αφετηρία και με διαφορετικό σκεπτικό, φαίνεται να φθάνει και η συντάκτρια του «Βήματος» (17-2-2013). Στο κείμενο, αφού εκφράζει την συμπάθειά της στο Υπουργείο, για την «ασφυκτική, πολιτική και προσωπική» πίεση που υφίσταται, τονίζει ότι «[η πίεση αυτή] δεν είναι για την ‘Αθηνά’. Οι αλλαγές στα πανεπιστήμια αφορούν χιλιάδες πολίτες, αλλά πολλούς από αυτούς μόνο…εγκυκλοπαιδικά. Το νέο μεγάλο ‘συμβόλαιο’ [;] αφορά τα Πειραματικά σχολεία, σε μια χώρα όπου η ιδιωτική εκπαίδευση αφορά πια λίγους και η δημόσια παλεύει να σταθεί στα πόδια της». Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι δε μπορούμε να ακολουθήσουμε ακριβώς τη συλλογιστική περί ‘συμβολαίου’ ή περί του πώς το Υπουργείο (με τις συγχωνεύσεις-καταργήσεις σχολείων, τη μη κάλυψη κενών θέσεων εκπαιδευτικών, την ουσιαστική εγκατάλειψη της ενισχυτικής διδασκαλίας, της ειδικής και της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης κλπ.) βοηθά τη δημόσια εκπαίδευση «να σταθεί στα πόδια της». Ωστόσο, συμφωνούμε με τη δημοσιογράφο για τη σπουδαιότητα των αλλαγών που προωθούνται στα Π.Π. Και αυτό είναι το μοναδικό σημείο από όσα αναφέρονται στα κείμενα που σχολιάσαμε, στο οποίο μπορούμε να «συμφωνήσουμε».
* Εκπαιδευτικός στο 1ο Πειραματικό Λύκειο Αθηνών-«Γεννάδειο», Δρ. ΕΚΠΑ στην Εκπαιδευτική Πολιτική
** Εκπαιδευτικός στο 1ο Πειραματικό Λύκειο Αθηνών-«Γεννάδειο», Δρ. ΕΚΠΑ στην Κοσμολογία
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Πρέπει, επιτέλους, όσοι ασχολούνται καθ’ οιονδήποτε τρόπο με την εκπαίδευση να διακρίνουν τις «εξετάσεις» από το «διαγωνισμό». Στην προκειμένη περίπτωση, οι υποψήφιοι συμμετέχουν σε διαγωνισμό, αφού δεν υπάρχει βαθμολογική βάση εισαγωγής και ο αριθμός των «επιτυχόντων» (με κριτήριο την συγκριτικά καλύτερη επίδοση) είναι προκαθορισμένος.
[2] Στην ίδια συνέντευξη, ο υφυπουργός δηλώνει ότι τα Π.Π. θα απευθύνονται «σε μαθητές υψηλών επιδόσεων, ασχέτως κοινωνικής και οικονομικής προέλευσης», διαγράφοντας με άνεση τα επιστημονικά συμπεράσματα της Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης κατά τα τελευταία 50 χρόνια, τα οποία πεισματικά καταδεικνύουν τη στενή σχέση σχολικής επίδοσης και κοινωνικοοικονομικής προέλευσης.
[3] Θα έπρεπε, ίσως, το Υπουργείο λάβει υπόψη του ότι δεν υπάρχουν Π.Π. σχολεία σε μεγάλες περιφέρειες της χώρας (Αν. Μακεδονία-Θράκη, Θεσσαλία) και να μεριμνήσει σχετικά, ώστε οι «άριστοι» σε αυτές τις περιοχές να βρουν στέγη και να μην είναι «καταδικασμένοι» να φοιτούν σε «κοινά» σχολεία.
[4] Στους οποίους καταλογίζουν και «συντεχνιακή [sic] λογική» (βλ. «Καθημερινή», 21-2-2013).
[5] Βλ. π.χ. http://goneisgymnasioppp.blogspot.gr/2013/02/blog-post_3.html
[6] Βλ. π.χ. http://www.alfavita.gr/old/27530, http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=354595
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Μάθε τι σημαίνει το όνομά σου στα αρχαία ελληνικά
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 26 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 26/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
