Νέα πρόταση για ιδιωτικά πανεπιστήμια

Τυπικά το υπουργείο Παιδείας κράτησε αποστάσεις από την τοποθέτηση του υπουργού Εσωτερικών, ωστόσο ο Ευ. Στυλιανίδης μίλησε σε πρώτο πληθυντικό πρόσωπο λέγοντας χαρακτηριστικά «η μετεξέλιξη της πρότασής μας (σ.σ. για το άρθρο 16 και τα ιδιωτικά πανεπιστήμια) προβλέπει μια έξυπνη υπέρβαση με πολλά πλεονεκτήματα». Φαίνεται δηλαδή, πως αν δεν πρόκειται για επίσημη κυβερνητική πρόταση, είναι τουλάχιστον συλλογικά επεξεργασμένη θέση της ΝΔ.

Είναι γνωστή η θέση και της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ υπέρ των ιδιωτικών πανεπιστημίων και της αναθεώρησης του άρθρου 16 του Συντάγματος (που δεν τα επιτρέπει). Θυμίζουμε ότι είχε επιχειρηθεί η αναθεώρηση του άρθρου 16 το 2007, αλλά τελικά δεν προχώρησε καθώς κάτω από τη σθεναρή αντίσταση του κινήματος το ΠΑΣΟΚ υπαναχώρησε αφήνοντας το άρθρο 16 για την επόμενη αναθεωρητική διαδικασία, χωρίς ωστόσο να αλλάζει τη θέση του υπέρ των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Μάλιστα, αμέσως μετά την αναθεώρηση του 2007, άρχισαν να ακούγονται φωνές τόσο από το ΠΑΣΟΚ όσο και από τη ΝΔ, που μιλούσαν για φόρμουλες και τρικ «παράκαμψης» του άρθρου 16. Στην προκειμένη περίπτωση η «παράκαμψη» έγκειται στο ότι το 51% των μετοχών των ιδρυμάτων(!) θα ανήκει στο κράτος, δηλαδή ονομαστικά και τυπικά, θα είναι τάχα «δημόσια».

Οπως το 2007 με την προσπάθεια αναθεώρησης του άρθρου 16, έτσι τώρα με τις προτάσεις παράκαμψης του άρθρου, ο πραγματικός στόχος των κυβερνητικών κομμάτων δεν είναι να δοθεί η δυνατότητα ίδρυσης «εκ του μηδενός» νέων ιδιωτικών πανεπιστημίων, αλλά να ιδωτικοποιηθούν στην ουσία τα υπάρχοντα δημόσια πανεπιστήμια, να προσαρμοστούν ώστε να λειτουργούν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια εξυπηρετώντας πρωτίστως τις ανάγκες των επιχειρήσεων. Σ' αυτή την κατεύθυνση εξάλλου, των κινήτρων για μεγαλύτερη διασύνδεση των πανεπιστημίων με τις επιχειρήσεις, κινήθηκε και όλο το νομοθετικό πλαίσιο που καταρτίστηκε για την ανώτατη εκπαίδευση μετά το 2007 μέχρι σήμερα, είτε από κυβερνήσεις ΝΔ, είτε ΠΑΣΟΚ, είτε από τις τελευταίες συγκυβερνήσεις.

Ο Ευ. Στυλιανίδης ομολόγησε το εξής: «Ο προϋπολογισμός της χώρας μας επαρκεί για τη χρηματοδότηση περίπου 15 Πανεπιστημίων απ' τα 25 που διαθέτουμε με συνέπεια να απειλούνται τα υπόλοιπα με κλείσιμο ή μαρασμό». Βέβαια, δεν είπε ότι η υποχρηματοδότηση της Παιδείας δεν είναι ένα φαινόμενο που προέκυψε ξαφνικά λόγω κρίσης (φυσικά οξύνθηκε από την κρίση) αλλά είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα. Εξάλλου, η διεύρυνση της ανώτατης εκπαίδευσης με Τμήματα και ιδρύματα, κυρίως μέσω προσωρινών ευρωπαϊκών κονδυλίων, ήταν μια επιλογή και του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ που αντικειμενικά επιβάρυνε τον προϋπολογισμό της ανώτατης εκπαίδευσης χωρίς να εξυπηρετεί τις λαϊκές ανάγκες και σήμερα αυτή την επιλογή προσπαθούν να την αναπροσαρμόσουν με το Σχέδιο «Αθηνά» φορτώνοντας ξανά τα βάρη στις πλάτες των φοιτητών, των οικογενειών τους και των εργαζομένων στα ιδρύματα.

Κι επειδή ξέρουν ότι ούτε με το Σχέδιο «Αθηνά» θα υπάρξει λύση, ζυμώνουν προτάσεις άμεσης ιδιωτικοποίησης. Η πρόταση λοιπόν που παρουσίασε δημόσια ο υπουργός Εσωτερικών για τα «μεικτά πανεπιστήμια» λέει:

• «Αξιολογείται πιλοτικά η υλική και άυλη αξία κάποιων ΑΕΙ.
• Μετοχοποιείται το 49% και διατίθεται σε Ελληνικά Ιδρύματα, εφοπλιστές, επιχειρηματίες που θέλουν πραγματικά να επενδύσουν στην Παιδεία. Εννοείται ότι ο ιδιώτης επενδυτής αναλαμβάνει και το διοικητικό και αναπτυξιακό management του Ιδρύματος, περιορίζοντας τον Πρύτανη στην επιστημονική εκπροσώπηση και στα ακαδημαϊκά του καθήκοντα».

Στα επιχειρήματα του υπουργού είναι ότι με αυτή την ιδιωτικοποίηση τα ιδρύματα «αντί να κλείσουν -πληγώνοντας αναπτυξιακά τις περιφέρειες που τα φιλοξενούσαν- αποκτούν μια νέα δυναμική, αναπτύσσοντας την άμιλλα με τα παραδοσιακά δημόσια πανεπιστήμια που συνεχίζει να συντηρεί ο κρατικός προϋπολογισμός». Συνεχίζει δηλαδή η κυβέρνηση να κραδαίνει την απειλή του κλεισίματος ιδρυμάτων, κλείνοντας παράλληλα το μάτι στους δημαρχαίους και τους διάφορους τοπικούς παράγοντες που «έχουν ανέβει στα κεραμίδια» διαμαρτυρόμενοι για το σχέδιο «Αθηνά», προκειμένου αυτοί να αποτελέσουν κρίσιμη μάζα στήριξης της ιδιωτικοποίησης.

Στο ίδιο περίπου κοινό απευθύνεται ο Ευ. Στυλιανίδης λέγοντας ότι τα «μεικτά» ιδρύματα «Θα έχουν τη δυνατότητα να οργανώσουν ξενόγλωσσα προγράμματα προκειμένου να προσελκύσουν ξένους, μη Ευρωπαίους φοιτητές, με δίδακτρα (...) Φανταστείτε αν μία ελληνική επαρχιακή πόλη γεμίζει μόνιμα με χιλιάδες Ρώσους, Κινέζους, Αραβες ή Βαλκάνιους φοιτητές, τι θα σημαίνει αυτό για την ανάπτυξη και την ανάδειξή της», είπε χαρακτηριστικά ο υπουργός περνώντας στη σφαίρα της φαντασίας. Μα υπάρχει ήδη και λειτουργεί με αυτούς ακριβώς τους όρους το Διεθνές Πανεπιστήμιο, αλλά δεν έφερε καμιά τέτοιου τύπου κοσμογονία χιλιάδων ξένων φοιτητών, γιατί πολύ απλά οι εύποροι ξένοι Ρώσοι, Κινέζοι κ.τ.λ. υποψήφιοι φοιτητές δε συνωστίζονται στα σύνορα της Ελλάδας προκειμένου να καταφέρουν να σπουδάσουν στην Καστοριά, στη Λειβαδειά, στο Αγρίνιο ή οποιαδήποτε άλλη ελληνική κωμόπολη...

Ακόμα, ο υπουργός μιλά ξεκάθαρα για ανταγωνισμό μεταξύ ιδιωτικοποιημένων και δημόσιων ιδρυμάτων. Αυτή είναι η ουσία όλων των προτάσεων και προσπαθειών που έχουν γίνει μέχρι τώρα γύρω από την υπόθεση των ιδιωτικών πανεπιστημίων: Μέσω του ανταγωνισμού, να τραβηχτούν τα δημόσια ιδρύματα να λειτουργούν όπως τα ιδιωτικά, με όρους ανταποδοτικότητας και κυνηγιού κερδών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους φοιτητές και το κόστους σπουδών τους.

Αφήνει επίσης, να εννοηθεί ότι τάχα το κράτος θα απαλλαγεί από τη χρηματοδότηση των «μεικτών» - ιδιωτικοποιημένων ιδρυμάτων. Κάτι τέτοιο όμως δεν μπορεί να γίνει. Πρώτον, γιατί επιβάλλεται από τη νομοθεσία της ΕΕ που ακολουθούν πιστά, ότι δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα χρηματοδοτούνται με ίσους όρους (αλλιώς θίγεται ο ανταγωνισμός στον οποίο υποκλίνονται) και, δεύτερον, γιατί τα μεικτά πανεπιστήμια τυπικά θα παραμείνουν «δημόσια», απλά θα παραχωρηθούν (ως χάρισμα, δώρο θέλουν να τα προσφέρουν) σε ιδιώτες προκειμένου να τα λειτουργούν. Το δέλεαρ που προσφέρει η πρόταση αυτή στους ιδιώτες είναι ακριβώς ότι θα πάρουν έτοιμα ιδρύματα με υποδομή, χωρίς οι ίδιοι να βάλουν κεφάλαια. Τους καλεί η κυβέρνηση απλά να έρθουν να τα πάρουν και να τα λειτουργήσουν για να βγάλουν κέρδη. Και γνωρίζουν εξάλλου οι επιχειρηματίες τη νομοθεσία που τους δίνει τη δυνατότητα να παίρνουν και την κρατική χρηματοδότηση.

Ομως, ακόμα κι αυτά ως κίνητρα δεν είναι αρκετά για έναν επιχειρηματία προκειμένου να αναλάβει τη λειτουργία ενός ΑΕΙ. Κι αυτό γιατί από τα παραπάνω κίνητρα δεν προκύπτει ότι θα έχει εξασφαλισμένο το αναμενόμενο γι' αυτόν κέρδος. Και η πιο σίγουρη πηγή για κέρδος στην προκειμένη περίπτωση είναι τα υψηλά δίδακτρα.

Γι' αυτό κι ο υπουργός προσπαθεί να προσθέσει άλλο ένα δέλεαρ στον επιχειρηματικό κόσμο για το ξεπούλημα. Λέει ότι τα ιδιωτικοποιημένα ιδρύματα «θα έχουν επίσης τη δυνατότητα να προχωρήσουν πιο επιθετικά σε πρωτογενή έρευνα και ευρεσιτεχνίες για τη βιομηχανία και την αγορά, διότι πλέον αυτή θα μπορεί να εμπιστευθεί τον ιδιώτη manager ότι θα διαφυλάξει τον απόρρητο χαρακτήρα και θα κατοχυρώσει την ευρεσιτεχνία ώστε να κερδίσει από αυτή τόσο το Πανεπιστήμιο όσο και η επιχείρηση». Ο κυνισμός με τον οποίο μιλάει ο υπουργός για την έρευνα είναι πρωτόγνωρος! «Θα διαφυλάξει τον απόρρητο χαρακτήρα»... δηλαδή τα ιδρύματα θα εγκαταλείψουν εντελώς τον όποιο κοινωνικό χαρακτήρα έχουν, θα πετάξουν τα προσχήματα και θα επιδοθούν αποκλειστικά σε κρυφή επιχειρηματική έρευνα πέρα από τα συμφέροντα του λαού...

Μόνο που αυτό που λέει τόσο απροκάλυπτα ο υπουργός, γίνεται ήδη εδώ και χρόνια και στα δημόσια ΑΕΙ. O «Ρ» είχε αποκαλύψει από το 2005 ένα ιδιωτικό συμφωνητικό μεταξύ της εταιρίας «Friesland - Hellas» του Χαροκόπειου και του Πανεπιστημίου Κρήτης για μια τέτοιου είδους απόρρητη επιχειρηματική έρευνα. Οι μεγάλες επιχειρήσεις δηλαδή, στο βαθμό που θέλουν να χρηματοδοτήσουν τέτοιου είδους έρευνες το κάνουν και με τα δημόσια ιδρύματα και τους έρχεται και φθηνότερα... Ασε που εντοπισμένο πρόβλημα εδώ και μια δεκαετία τουλάχιστον στα επίσημα κείμενα της ΕΕ, είναι ότι οι επιχειρήσεις δε χρηματοδοτούν την έρευνα συνολικά όσο θα ήθελε η Ευρωένωση. Γιατί; Επειδή η έρευνα έχει ρίσκο: Μπορεί να βγάλει, μπορεί και να μη βγάζει αξιοποιήσιμο αποτέλεσμα. Γι' αυτό ο κύριος όγκος της έρευνας συνολικά χρηματοδοτείται περισσότερο από κρατικούς πόρους.

Τέλος, ο υπουργός προσπαθεί να παρουσιάσει μια ειδυλλιακή εικόνα ότι τάχα τα ιδιωτικοποιημένα ΑΕΙ θα αποτελέσουν «μία νέα πηγή για το ΑΕΠ», ότι θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, ότι θα προσελκύσουν επιπλέον επενδύσεις, ότι θα συμβάλλουν συνολικότερα στην καπιταλιστική οικονομία. Βέβαια, είναι πασιφανές ότι τα ιδιωτικά πανεπιστήμια σε τίποτα δεν έχουν βοηθήσει άλλες καπιταλιστικές χώρες να ξεπεράσουν την κρίση. Επιπλέον, το κεφάλαιο για να προχωρήσει στην οποιαδήποτε επένδυση, έστω και του ενός ευρώ πρέπει να έχει εξασφαλισμένο ότι θα του επιστραφεί στο πολλαπλάσιο ως κέρδος. Και ο μόνος σίγουρος δρόμος για να μπορέσει ένα ΑΕΙ να δώσει επιχειρηματικό κέρδος είναι υψηλά δίδακτρα (για όλους τους φοιτητές κι όχι μόνο για Κινέζους και Αραβες...) και τσακισμένα εργασιακά δικαιώματα για το προσωπικό. Δηλαδή, ο λογαριασμός πρέπει να πάει στο λαό για να πληρωθεί...